radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Is er voor Vladimir Poetin nog een uitweg uit de oorlog in Oekraïne? 'Dit is zijn eindspel'

Is er voor Vladimir Poetin nog een uitweg uit de oorlog in Oekraïne? 'Dit is zijn eindspel'
Vladimir Poetin
Bron: EPA

Sinds de inval in Oekraïne lijkt er voor Vladimir Poetin geen weg meer terug. De hele westerse wereld heeft zich tegen hem gekeerd. Welke opties heeft hij? Kan en wil hij zich nog terugtrekken uit deze crisis? "De situatie is ongelooflijk gevaarlijk."

"Poetin kan niet opgeven, want dat zou betekenen dat hij zou zeggen: 'Ik stap op.' En dat zal hij niet doen", zegt oud-correspondent in Rusland voor NRC Handelsblad Laura Starink.

'Niemand zegt: het is mooi geweest'

"De situatie is ongelooflijk gevaarlijk," zegt ze. Starink is erg pessimistisch over een manier waarop Poetin zich uit dit conflict kan terugtrekken. "Waar is Von Stauffenberg wanneer je hem nodig hebt?" (Claus von Stauffenberg was een Duitse officier die Hitler met een bom wilde vermoorden, de aanslag mislukte, red.)

"Poetin heeft in de afgelopen jaren al zijn opponenten uitgeschakeld", zegt Starink."En natuurlijk hoop ik niet echt op het neerschieten van Poetin, maar het is opvallend hoe stil de zakelijke of de politieke elite blijft. Iemand die zegt: 'Het is mooi geweest.' Maar die lijkt er niet te zijn. Poetin is een volstrekt onvoorspelbare leider die door niemand in bedwang kan worden gehouden."

Poetin
Bron: EPA
Op veel plekken wordt fel geprotesteerd tegen Poetin na de inval in Oekraïne

Werkelijkheid kwijt

Ook Rusland-deskundige Helga Salemon schetst een somber beeld van de manier waarop Rusland momenteel wordt bestuurd. "Poetin zit al 20 jaar lang in zijn ivoren toren. Hij doet zich heel dapper voor, maar het is natuurlijk een hele bange, angstige man."

"Hij is 69 jaar, en zijn geestelijke toestand lijkt niet in orde. Hij is elke band met de werkelijkheid kwijt." Salemon kijkt terug op de tijd van de Sovjet-Unie toen er tenminste nog een Politbureau (het uitvoerend orgaan van veel communistische partijen, red.) was. "Gelijke grijze mannen die een weerwoord konden geven. Maar die is er niet meer. Dappere Russen die de straat opgaan worden gevangen gezet of vermoord."

Ieder alternatief uitgeschakeld

De kopstukken van de oppositie zijn de afgelopen jaren gevangen gezet, zoals Navalny. "Poetin heeft ieder alternatief voor zichzelf uitgeschakeld. En sinds de uitbraak van corona heeft hij zich nog veel meer geïsoleerd."

Van een opstand binnen de elite om Poetin heen, verwacht Salemon niet veel. "Als je die elite vergelijkt met een piramide, dan zitten onderaan die piramide de oligarchen. Dat zijn veelal vrienden die zich hebben verrijkt met behulp van Poetin. Die hebben het volk bestolen, en dat weet het volk heel goed. Deze mensen hebben heel veel te verliezen wanneer het Poetin regime valt en weinig in de melk te brokkelen."

Bekijk ook

Waar kan een coup vandaan komen?

"Daarboven heb je de mannen in uniform. Dat zijn de ergsten, die staan het dichtst bij Poetin. Het zijn veelal jaknikkers die hij kent uit de jaren 90. Denk aan Nikolaj Patroesjev van de Nationale Veiligheidsraad, Igor Setsjin van oliemaatschappij Rosneft en zijn voormalige KGB-vrienden die het met hem eens zijn."

"Die zijn nog steeds blijven steken in die Sovjet-periode en vinden dat Rusland zijn macht moet heroveren. Bovenin de piramide zit het leger. Ik zie iets als een 'coup' eerder voorbereid worden in de militaire laag."

Bevolking niet op de hoogte

En valt er iets te verwachten van de gewone Russen? Volgens Starink niet. "De roebel is gecrasht, de beurzen zijn op slot en de economie begint in zeer zwaar weer te raken. Maar de gewone mensen in Rusland zullen niet Poetin hiervan de schuld geven, maar het Westen."

"Op de staatstelevisie wordt verteld dat het Westen uit is op de ondergang van de Russen. Veel mensen zullen dus eerder in de slachtofferrol kruipen. Ze zullen zeggen: 'Zie je wel, Poetin heeft gelijk.' Het Westen is uit op op onze ondergang. Er is een kleine groep die wel de juiste informatie tot zich krijgt en die schamen zich kapot. Er worden petities getekend, er zijn protesten tegen alle onderdrukking in. Maar daarmee krijg je Poetin niet gestopt."

Bekijk ook

Vredesbesprekingen

Ook van de vredesbesprekingen hoeven we volgens Starink geen hoop te vestigen. "Poetin gaat zeggen tegen de Oekraïners: 'Jullie moeten je overgeven.' Maar dan zal hoongelach zijn deel zijn. De Oekraïners zullen dat niet accepteren."

"Een normale politicus zou zeggen: we moeten de wapens laten stoppen. Er moet een staakt-het-vuren komen en we gaan onderhandelen over de toekomst. Maar ik zie dat de Oekraïners niet doen en ik zie het Poetin niet doen."

Verkeerd ingeschat

Starink vertelt dat Poetin in een volstrekt isolement zit en de situatie in Oekraïne helemaal verkeerd heeft ingeschat. "Oekraïne is de afgelopen 8 jaar enorm veranderd door de agressie en op een of andere manier wil dat maar niet doordringen in Poetins kop."

"Of hij is verkeerd geïnformeerd over de capaciteiten van zijn eigen leger, of ze hebben geen duidelijk doel gehad. Waarschijnlijk hebben ze gedacht: het wordt een Blitzkrieg en dan gaan we eruit."

Bekijk ook

Akkoord als enige uitweg

Volgens Helga Salemon is de enige weg uit dit conflict een akkoord met Oekraïne. "Dat Oekraïne zich overgeeft en dat Poetin dan even kan blijven zitten. Iets anders kan ik mij niet voorstellen. De wereld zal hem tolereren als er nu een vredesakkoord zou worden gesloten. Maar je kunt je niet voorstellen dat hij nog welkom geheten wordt in de wereldgemeenschap. Dit is zijn eindspel."

De Rusland-deskundige haalt een anekdote aan die Poetin in zijn officiële biografie liet opschrijven. "Dat hij ooit een rat in een hoek probeerde te drijven en dat die rat hem aanviel. En nu zien we dat het ratje Poetin nu van zich laat horen. Dat is heel macaber en heel eng. Maar we moeten toch blijven hopen dat er mensen in zijn omgeving zijn die hem kunnen tegenhouden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden

Truckhandelaar Ad is bang dat zijn klanten de grens over gaan als contante betalingen boven de 3.000 euro verboden worden
Truchandelaar Ad van Ekeren
Bron: EenVandaag

Een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro is bijna een feit. Dinsdag debatteert de Eerste Kamer erover. Ondernemer Ad van Ekeren maakt zich zorgen over de gevolgen. "Klanten gaan de grens over."

Al meer dan 50 jaar is Ad van Ekeren (73) actief in de truckersbranche. Hij exporteert tweedehands vrachtauto's naar landen overal ter wereld. Dit werk is zijn lust en zijn leven, maar de laatste jaren ergert Ad zich steeds meer aan alle regels die er vanuit de politiek op hem afkomen.

Tweede Kamer heeft al ingestemd

Een nieuwe ergernis is het kabinetsplan om de grens van contante betalingen omlaag te doen. In dit plan wordt het ondernemers en consumenten verboden om cash-transacties boven een bedrag van 3.000 euro uit te voeren.

De Tweede Kamer heeft al met deze nieuwe limiet ingestemd. Morgen is het aan de Eerste Kamer om een oordeel te vellen over dit voorstel.

'We zijn gewoon ondernemers'

Ad heeft het gevoel dat de overheid en politiek hem nu in het 'verdachtenbankje' plaatsen. "Ik zit al 50 jaar in deze handel, mijn vader zelfs vanaf 1948. En in één keer word je weggezet alsof je in de criminele hoek zit."

"We zijn gewoon ondernemers, we dragen bij aan de economie en betalen keurig belasting, ik word er echt boos over. Bovendien is contant geld nog steeds een wettig betaalmiddel."

Bekijk ook

'Verbod hoog nodig'

Maar volgens hoogleraar financieel recht en integriteit Tom Loonen is het hoog nodig dat er een verbod op contante betalingen boven de 3.000 euro komt. Want uit onderzoek blijkt dat in Nederland jaarlijks een bedrag van rond de 16 miljard euro wordt witgewassen.

"Het is een noodzakelijke manier om criminelen vleugellam te maken. Je zorgt ervoor dat zij contante middelen niet meer in de bovenwereld kunnen uitgeven. Door de limiet op 3.000 euro te zetten kunnen ze geen luxegoederen meer kopen, zoals dure sieraden en auto's van contant geld", zegt Loonen.

Omzetverlies

Maar truchandelaar Ad vreest dat de limiet zorgt voor een fors omzetverlies: "Ik ga klanten kwijtraken. Er zijn mensen die alleen maar contant willen betalen. En als je dan tegen die mensen zegt dat je maar 3.000 euro cash mag aannemen, dan gaan ze ergens anders heen. Waar ze wel trucks van 15.000 euro met cash kunnen betalen. Je raakt toch een deel van je handel kwijt hierdoor."

In zijn branche is het volgens de ondernemer zeer gebruikelijk om zaken te doen met contant geld. Vooral omdat hij vaak zaken doet in landen waar het bancaire systeem lang niet zo betrouwbaar is als in Nederland, zoals Azerbeidzjan en Georgië.

Bekijk ook

'Acceptabele grens'

Hij is bang dat deze klanten naar Duitsland gaan: "Daar ligt de grens straks op 10.000 euro cash, net als in veel andere Europese landen. Dan gaan ze daar naartoe, of naar Polen of Tsjechië. Waarom wordt dat niet over heel Europa gelijk getrokken?"

Hoogleraar Loonen snapt Ads kritiek, maar denkt dat het niet zo'n vaart zal lopen. "Ik begrijp die zorgen op zichzelf wel, maar laten we het wel praktisch blijven bekijken. De kans dat iemand tegenwoordig een briefje van 100 of 200 euro op zak heeft, schat ik niet zo hoog in. Uit onderzoek blijkt dat nog maar 20 procent van de betalingen contant wordt gedaan, dus voor een groot deel van de mensen is het acceptabel de grens af te bouwen naar 3.000 euro."

'Elke dag iets nieuws'

Van Ekeren ziet de toekomst niet heel positief in. "Kijk, het is nu al een grote papierwinkel. En het wordt alleen maar gekker. In politiek Den Haag verzinnen ze elke dag weer iets nieuws. De lol begint er op deze manier wel echt vanaf te gaan. Die is op deze manier wel gezakt tot het nulpunt."

Morgen debatteert de Eerste Kamer over het verlagen van de cashlimiet naar 3.000 euro. Volgende week dinsdag zal erover dit voorstel gestemd worden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren
De chipindustrie is voor veel landen erg interessant
Bron: ANP en AFP

Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."

Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.

Wat is een chip?

Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.

Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."

Geheugenchip en processorchip

Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."

Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."

Maaike Okano-Heijmans
Bron: Clingendael
Maaike Okano-Heijmans

Bekijk ook

Hoe kleiner, hoe krachtiger

Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."

Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."

Evolutie van chips

"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.

"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.

DeepSeek

Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."

Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.

Gevolgen voor ASML

Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.

Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.

Bekijk ook

Grote spelers van de chipindustrie

Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."

Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.

'Niet altijd slimme chips nodig'

ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."

Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Afschrikwekkend effect

India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."

Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant