De Zwijndrechtse brug bij Dordrecht is afgesloten voor zwaar verkeer. En ook in Texel zijn extra veiligheidsmaatregelen genomen bij bruggen in de haven. "Er is een waanzinnige achterstand in het onderhoud en de inspecties."

Rijkswaterstaat gaat het viaduct van de Verkeersbrug Dordrecht de komende maanden extra ondersteunen. Dit omdat het viaduct in slechte staat is.

Geen verrassing

Voor wethouder Rik van der Linden van de gemeente Dordrecht en wethouder Robert Kreukniet van de gemeente Zwijndrecht, komt het onderhoud van de brug niet uit de lucht vallen. Al meerdere keren is die onderwerp geweest in de raad en in 2027 stond al een groot onderhoud gepland.

Dat er vroeg of laat iets mee moest gebeuren, was dus geen verrassing. Maar dat de maatregelen zo lang - tot in juni of juli - nodig zijn, hadden de wethouders niet verwacht.

Ingrijpende maatregel

"Mijn eerste gedachte was: hoe gaan we dit oplossen?", vertelt wethouder Kreukniet. "En wat betekent dit voor de bereikbaarheid van onze gemeente? Want sommige zware vrachtwagens die de komende tijd niet over de brug kunnen, mogen ook niet door de tunnel."

"En wat betekent het voor de toekomst? We hebben in deze regio heel veel onderhoudsopgaven, want er zijn veel oude bruggen en tunnels. Maar onze middelen zijn beperkt. Hopelijk is het een leerschool voor Rijkswaterstaat en de politiek, dat je dit onderhoud echt structureel en goed aanpakt. Dan voorkom je dit soort ophopingen en problemen."

'Waanzinnige achterstand'

Volgems emeritus professor Structural Design van de TU Delft, Rob Nijsse is het al langere tijd duidelijk dat er iets moet veranderen aan de inspectie van bruggen in Nederland en kan achterstalling onderhoud zorgen voor grote problemen op de weg. "Er is een waanzinnige achterstand in het onderhoud en de inspecties. Sinds de jaren 80 zijn er te weinig inspecties uitgevoerd."

Hij vindt het daarom terecht dat de verkeersbrug tussen Zwijndrecht en Dordrecht is afgesloten voor zwaar verkeer. "Bij de brug is sprake van betonrot en roest in de nokken", legt hij uit. "En dat is zorgelijk. Want de constructie van een brug ligt op nokken. Als de nok bezwijkt, bezwijkt de brug. En dan ligt instortingsgevaar op de loer."

Eerder aan de bel getrokken

Op Texel worden ook maatregelen getroffen bij zwakke bruggen. Zo worden er netten gespannen onder de op- en afrijdsystemen in de haven om betonblokken op te vangen. Ook hier verbaast Nijsse zich niet over.

"25 jaar geleden werd er al aan de bel getrokken: 'Jongens, pas op, hier gaat het niet goed'. In een inspectierapport uit 2014 staat ook dat de fundering van de houders van die oprijlaan niet stabiel zouden zijn. Daar kan je dan toch niet mee wachten? Dat is onverantwoord. Laten we het maar gewoon hardop zeggen."

Rijkswaterstaat verantwoordelijk

In de Nederlandse wet staat dat de eigenaar van een object zorgplicht heeft. Het onderhoud van Nederlandse snelwegen en spoorbruggen valt onder Rijkswaterstaat. Die is verantwoordelijk voor onderhoud en inspecties. Maar dat gaat nu niet goed, vindt Nijsse.

"Helaas is hun hele organisatie sinds de jaren 80 uitgekleed. Dat proberen ze nu wel te veranderen, maar het is moeilijk om geschikt personeel te vinden. Daarnaast zijn de gemeentes nu zelf verantwoordelijk voor de bruggen op hun gebied, maar bij veel gemeentes hebben niet de technische kennis in huis om dit zelf te doen."

Weinig technische kennis

Een ander groot probleem vindt Nijsse het ontbreken van technische kennis in de Tweede Kamer. "Er zitten maar heel weinig ingenieurs in de Tweede Kamer. Ik meen drie mensen met een technische achtergrond. Die inspectierapporten worden dus vooral beoordeeld door mensen met een economische en juridische achtergrond."

"En die kijken vooral naar: wie krijgt de schuld als het misgaat? Dat moeten we echt zien te veranderen. Ze zeggen wel eens: je oogst wat je zaait. Het vervelende is: we hebben geen goede gewassen gezaaid, maar onkruid."

Vertrouwen wethouders

Wethouders Kreukniet en Van der Linden hebben nog wel vertrouwen in Rijkswaterstaat. Kreukniet: "Ik ga er uiteindelijk vanuit dat zij met hun expertise de veiligheid kunnen garanderen."

"En als zij zeggen: 'Met een gewichtsbeperking blijft het voor de rest veilig', dan moeten wij daarop kunnen vertrouwen. Want wij hebben die expertise zelf niet. Als we elkaar daar niet op kunnen vertrouwen, gaat het niet goed."

Balans vinden

Van der Linden vindt het belangrijk dat onderhoud in de toekomst meer aandacht krijgt. "Net na de oorlog zijn er ongelooflijk veel bruggen, tunnels en later ook snelwegen aangelegd. Die moeten allemaal op enig moment weer onderhouden worden. Dat vergt heel veel geld, maar ook een hele goede planning."

"De uitdaging voor de toekomst is om een goede balans te vinden tussen onderhoudsprojecten en aanlegprojecten. Maar ik denk dat Rijkswaterstaat zich daar wel van bewust is. En ik ben ervan overtuigd dat iedereen zijn best doet om die balans te vinden."

Rijkswaterstaat: meer geld voor groot onderhoud

In een reactie laat Rijkswaterstaat weten dat vorig jaar het besluit is genomen om budget en menskracht te verschuiven van aanleg naar groot onderhoud. "Dit komt door de stijgende kosten in de bouw, een krappe arbeidsmarkt en doordat er geen zicht is op de benodigde stikstofruimte om deze projecten op korte termijn te kunnen uitvoeren. Hierdoor is er meer geld voor groot onderhoud."

Rijkswaterstaat geeft ook aan graag meer personeel aan te nemen. "Maar de wens meer personeel aan te nemen betekent niet dat dit personeel ook te krijgen is. Arbeidsmarktkrapte is ook bij Rijkswaterstaat een breed probleem, net als in de bouw, bij aannemers. Rijkswaterstaat werft uiteraard wél actief nieuwe medewerkers voor de vacatures die nu open staan."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."