Zo snel mogelijk het bed uit is de leus in de Nederlandse ziekenhuizen. Steeds vaker komen patiënten hierdoor in de knel. Zoals Yvonne die 2 dagen na een ongeluk al naar huis moest. "Verschrikkelijk onverantwoord. Ik was in paniek toen ik het hoorde."

Het was augustus 2022. Yvonne Leenders (61) ging met een vriendin paardrijden over de Ginkelse Heide. Ze reden om en om op kop, in galop, toen het misging. "Plotseling sloeg haar paard naar achteren toe en raakte met zijn hoef mijn onderbeen", vertelt Yvonne. "Ik ben nog heel even bij bewustzijn geweest en weet nog dat mijn been helemaal verlamd aanvoelde."

'Volledig overdonderd'

In het ziekenhuis werd een dubbele botbreuk vastgesteld, en Yvonne werd direct geopereerd. Na de operatie kreeg ze in de lift van de verpleegkundige te horen dat de fysiotherapeut de volgende ochtend al zou langskomen om haar te leren lopen met krukken, waarna ze al snel naar huis zou mogen.

"Als patiënt word je volledig overdonderd door zo'n opmerking dat je zo snel alweer moet lopen. Ik dacht dat het wel los zou lopen, ze zouden nog wel merken hoe ernstig het was. Ik had er een heel slechte nacht van."

'Ik durfde niet'

De volgende dag kwam de fysiotherapeut inderdaad al om 10 uur naar haar kamer. "Ik durfde helemaal niet met krukken te lopen, dus kreeg ik een looprekje. Toen ik een paar stappen had gezet, was de fysiotherapeut zeer tevreden. Ze zei: 'Ik kom vanmiddag terug, dan gaan we traplopen. U bent nu uitbehandeld en mag morgen naar huis.'"

Yvonne wist niet wat ze hoorde. Naar huis? Dat kon toch helemaal niet? Maar de fysiotherapeut was vastbesloten: "Jawel, u mag naar huis. Dat is het beleid."

Kortste ligduur van Europa

Ziekenhuizen willen patiënten zo snel mogelijk weer weg hebben. Ze hebben de bedden nodig, want er staat altijd weer een volgende opname gepland. In Nederland was de gemiddelde ligduur in 2023 4,29 dagen, blijkt uit nieuwe cijfers van Dutch Hospital Data (DHD). We hebben de kortste gemiddelde ligduur van heel Europa, zo berekende Eurostat eerder.

In de praktijk blijkt snel ontslag steeds vaker problemen op te leveren, merkt Femke van de Streek. Ze geeft leiding aan de transferverpleegkundigen van het Amsterdamse OLVG. Aan hen de taak om nazorg te regelen voor patiënten die uit het ziekenhuis worden ontslagen, maar nog wel zorg nodig hebben.

Sterretje

De transferverpleegkundigen bellen dagelijks stad en land af om te zoeken naar nazorg. De opties op het nazorgmenu: thuiszorg, een plek in een revalidatiecentrum, verpleeghuis of zorghotel, of - in het uiterste geval - opname in een hospice.

Van de Streek ziet dat het steeds lastiger wordt om die plekken te vinden. "Het is steeds moeilijker, de zorg is in de afgelopen jaren flink versplinterd. Ik vergelijk het vaak met een soort vormenpuzzel, zo'n babyspeelgoed waar je een driehoek, een vierkant en een rechthoek hebt. Alleen we hebben ook heel vaak patiënten die een sterretje zijn. Als het dan net niet in zo'n vormenpuzzel past, moet je veel moeite doen om die patiënt toch uitgeplaatst te krijgen."

Vastlopende keten

Het loopt heel vaak vast in de zorg, vertelt Van de Streek. "We hebben regelmatig opnamestops in het ziekenhuis. Dan ligt bij ons de spoedeisende hulp vol met patiënten die het ziekenhuis niet in kunnen en wij liggen vol met patiënten die het ziekenhuis niet uit kunnen en het verpleeghuis ligt vol met patiënten die niet uit kunnen stromen naar de thuiszorg. Zo loopt een hele keten vast."

Wat dat betreft houdt ze haar hart vast voor de toekomst. "Ik vind de toekomst wel spannend, met die dubbele vergrijzing, zowel qua personeel als qua toename van patiënten. Ik weet dat het niet gaat lukken. Ik weet dat wij de zorg niet kunnen leveren."

Verzorgingshuizen terug

Over de vraag wat voor advies ze het nieuwe kabinet zou meegeven, hoeft Van de Streek niet lang na te denken. "Ik zou graag de verzorgingshuizen terug willen, een verzorgingshuis 'nieuwe stijl', waar familie en vrijwilligers veel doen. En ze moeten iets doen aan de verlofregelingen, zodat mensen makkelijker zorgverlof op kunnen nemen om voor een naaste te zorgen."

"We moeten proberen om vaker naar de mensen om ons heen te kijken. Dan is er best iets mogelijk in zo'n nieuwe vorm van een verzorgingshuis. Maar ik geef toe: het personeel blijft wel een ding."

Koud en stijf op de grond

Yvonne Leenders ging uiteindelijk niet na 2, maar na 3 dagen na haar ongeluk naar huis. Na veel aandringen had ze er 1 nacht bij weten te regelen. Ze was net gescheiden en woonde alleen.

Toen ze de eerste nacht thuis naar het toilet moest, struikelde ze met haar krukken over een kleed en viel. "Ik werd helemaal koud en stijf toen ik op de grond lag en stikte van de pijn", vertelt ze. Met haar armen wist ze zich uiteindelijk naar de woonkamer te bewegen, waar ze zichzelf met veel moeite op een stoel hees. "Anderhalf uur later zat ik eindelijk op het toilet."

Beleid

"Als ik terugkijk, vind ik het zelf verschrikkelijk onverantwoord om iemand met zo'n ongeluk na 3 dagen naar huis te sturen. Dat kan gewoon niet", zegt Yvonne.

"Ik wil er wel genuanceerd mee omgaan. Natuurlijk is het fijn als je als patiënt snel naar huis kunt, als er thuis goede hulp en zorg is. Maar in mijn geval was daar geen sprake van. Dit was gewoon het beleid."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.