Duitsland schrikt van toenemend antisemitisme: 'Niet te verkroppen dat Joden zich wederom niet veilig voelen in Berlijn'

Sinds de oplaaiing van het conflict tussen Israël en Hamas nemen ook in Duitsland antisemitische incidenten in rap tempo toe. "Dit roept pijnlijke herinneringen aan de Kristallnacht op."

Volgende week is het precies 85 jaar geleden dat de Kristallnacht in Duitsland plaatsvond. In de nacht van 9 november 1938 werden in Duitsland duizenden Joodse winkels, synagogen en huizen vernield en in brand gestoken. In het hele land lagen straten bezaaid met gebroken glas van stukgeslagen ramen, vandaar Kristallnacht.

'Nooit helemaal weggeweest'

Meer dan 80 jaar later stijgt het aantal antisemitische incidenten in Duitsland weer. "Het is natuurlijk nooit helemaal weggeweest. Maar in de afgelopen weken zien we in heel Duitsland de antisemitische uitingen en incidenten sterk toenemen", vertelt Albert Bravo van de Joodse Gemeente in Potsdam, vlak bij Berlijn.

"De mensen in onze gemeente zijn echt bang. Het gevoel dat je veilig bent, dat is er gewoon niet meer na 7 oktober." Bravo doelt op de dag van de terroristische aanslag van Hamas in Israël. "Niet alleen familie en vrienden in Israël voelen zich onveilig, dat geldt ook hier in Duitsland. Iedereen in onze gemeente is aan het piekeren: hoe kan ik mezelf en mijn gezin veilig houden?"

Bestrijding antisemitisme

Sinds de uitbraak van het conflict tussen Israël en Hamas is er over de hele wereld sprake van een golf. Maar het is extra pijnlijk om dat te moeten constateren in het land dat de bestrijding van jodenhaat, vanwege de gruwelen van de Nazi-tijd, tot 'Chefsache' heeft gemaakt. Een zaak dus die zo belangrijk is dat ook de regering zich er volop mee bemoeit.

"In Berlijn is de toename duidelijk te zien, dat is echt een hotspot van antisemitische mobilisatie", vertelt Samuel Salzborn. Hij is antisemitisme-deskundige in de Duitse hoofdstad in dienst van de overheid. "We hebben in Berlijn nu zeventig meldingen in een paar weken, dat is drie keer meer dan in hetzelfde tijdsbestek een jaar eerder."

'Brandstichting synagoge verijdeld'

"En nog lang niet alle incidenten van de afgelopen weken zijn in kaart gebracht. De meest gewelddadige aanslag is gelukkig verijdeld, dat was een poging tot brandstichting bij de Joodse synagoge hier in Berlijn."

Salzborn ziet dat, naast het oude antisemitisme in Duitsland, een nieuwe vorm van jodenhaat is ontstaan: "Het gaat vaak om mensen met een migratieachtergrond bij wie de geschiedenis en de historische context van de Holocaust minder bekend is dan bij veel Duitsers. Ik verwacht meer spontane aanvallen, zelfs terrorisme. Ook de Berlijnse veiligheidsautoriteiten rekenen hier op. Het is niet ter verkroppen dat Joden zich wederom niet veilig voelen in Berlijn."

'Wapenvergunning'

Bravo van de Joodse Gemeente in Potsdam vreest dat zijn gemeenschap zich serieus moet voorbereiden op meer aanslagen. "Sommige mensen hebben zelfs al een wapenvergunning aangevraagd om zich bij een aanslag te kunnen verdedigen."

De oplossing om antisemitisme te voorkomen ligt in het onderwijs, denkt antisemitisme-deskundige Salzborn. "Laat kinderen en jongeren kennismaken met de geschiedenis. Vertel ze hoe antisemitisme ontstaat en waarom het zo gevaarlijk is. En dan niet alleen in de geschiedenisles, maar in alle vakken. Als een rapper in een lied joden- en vrouwenhaat propageert, praat er dan over in de muziekles. Neem het serieus. Onderwijs is de sleutel."