Een lantaarnpaal die feller gaat branden als je voorbij loopt en een vuilcontainer die weegt hoeveel afval je stort. De 'slimme stad' rukt op, een samenleving die door technologie gemakkelijker is ingericht. Maar er zijn ook risico's.

In een slimme stad gebruikt de overheid in toenemende mate technologie om de stad te veranderen. Met behulp van sensoren, camera's en andere technieken monitoren ze verkeersstromen, afvalstromen of energieverbruik. Het idee is om een stad beter of efficiënter in te richten. Toch is er ook zorg om de privacy van burgers.

Slimme stoplichten

In Eindhoven hangen er camera's op stoplichten, die detecteren of er iemand aankomt en of het gaat om één of meerdere fietsers. En het is fijn, zo'n stoplicht dat op groen springt als je in de stromende regen komt aanfietsen of net wat langer aanblijft om een groep door te laten. Wat hier helemaal bij helpt is de Schwung-app, die inmiddels al zo'n 1500 fietsers voordeel oplevert.

Het zijn slimme toepassingen waar de wethouder mobiliteit Monique List enthousiast over is. "We hebben de ambitie om de stad goed bereikbaar te houden". De gemeente Eindhoven verzamelt op deze manier fietsdata. Maar het gaat hierbij niet om persoonsgegevens, benadrukt de wethouder. "Het gaat om het aantal fietsers en niet om de personen op de fiets."

Zorgen om de privacy in slimme steden

Ook al worden er geen persoonlijke gegevens verzameld, toch is er lichte reden tot zorg. "Anoniem is niet zo anoniem", waarschuwt Matthijs Pontier van de Piratenpartij, die staat voor een vrije informatiesamenleving. Als je eenmaal bepaalde gegevens hebt verzameld, kun je die door een koppeling aan andere data toch herleiden tot een persoon. De Autoriteit Persoonsgegevens is inmiddels een verkennend onderzoek gestart naar slimme steden. Ze doen onderzoek naar de manier waarop gemeentes omgaan met de privacy van hun burgers.

Pontier wijst er ook op dat je steeds meer gevolgd en gecontroleerd wordt. De informatie die daaruit voortkomt is voor bedrijven aantrekkelijk omdat zij je producten willen verkopen. Daarnaast verzamelen overheden informatie om daar risico-profielen van te maken. Daar schuilt volgens hem dan ook het gevaar, als mensen bijvoorbeeld op basis van data beschuldigd worden van fraude.

Burgers niet bewust

Aan de ene kant heb je overheden en bedrijven die data verzamelen, maar aan de andere kant is er de burger die zijn of haar data zelf deelt. Alleen is die laatste zich soms van geen kwaad bewust. Els Leclercq deed met een team van onderzoekers van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities onderzoek naar slimme steden.

Daaruit blijkt dat mensen niet altijd doorhebben wanneer er data over hen verzameld wordt. Bij openbare WiFI of een incheckpoort op het station is het voor de meesten wel duidelijk. Maar bij het gemeentehuis, een verkeerslus of een meetpunt voor grondwater herkennen mensen veel minder snel. Het is volgens Leclercq dan ook belangrijk dat burgers en overheden in gesprek gaan met elkaar. Een kritische houding en bewustwording daar gaat het om.

Wil je zelf ook weten of je datawijs bent? Op jouwbuurtjouwdata kun je de test doen.

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.

De Russische president Vladimir Poetin is voorstander van een bestand met Oekraïne, mits het leidt tot duurzame vrede. Dat liet hij weten tijdens een persconferentie. Toch houdt Ruslandkenner Helga Salemon een slag om de arm: "Poetin zal blijven stoken".

Eerder deze week bereikte de Verenigde Staten met Oekraïne een akkoord voor een wapenstilstand van dertig dagen. En nu lijkt Rusland voorzichtig de deur open te doen naar onderhandelingen. Maar dat kan alleen als er sprake is van een duurzame vrede. Of dat kan met het Amerikaanse voorstel, is volgens de Russische president nog niet duidelijk.

Staatstelevisie benadrukt Russische successen

Opvallend is dat de Russische staatstelevisie vooral de successen benadrukt, zoals het bezoek van Poetin aan Koersk en de Russische troepen die daar terrein terugwinnen. De vredesonderhandelingen zijn nauwelijks aan bod gekomen.

Volgens Salemon wil Poetin daarmee laten zien: we zijn aan de winnende hand. "Dus daar gaat het de hele week over in de journaals."

Geschiedenisboeken

Bovendien lijkt Poetin niet uit te zijn op vrede als er niet aan zijn eisen wordt voldaan. "Het lijkt alsof hij bedacht heeft dat hij de geschiedenisboeken in wil als de man die Oekraïne weer in de Russische invloedssfeer bracht. Hij is natuurlijk ook al een oude man", vertelt Salemon.

"Als je het volk in dit land rijp wil maken voor een vrede, dan praat je niet zoveel over oorlog. Als het al over onderhandelingen ging, was het vanuit het oogpunt dat Oekraïne zich toch niet aan afspraken zou houden."

Oorlogseconomie

Rusland wordt sinds de start van de oorlog met Oekraïne aan allerlei sancties onderworpen, door zowel de Europese Unie als de Amerikanen. "Eigenlijk draait de economie daar nu op oorlog. Dus als die oorlog ophoudt, dan stort de economie in."

Ook daarom acht Salemon de kans op vrede klein. "Poetin weet dat in vredestijd het land economisch niet gezond kan worden. Met een vrede wint hij daarom helemaal niet."

Eisen

Het land lijkt alleen akkoord te willen gaan met vredesonderhandeling of een staakt-het-vuren als aan al haar eisen wordt voldaan. "Ze willen bijvoorbeeld geen gebieden teruggeven. Geen internationale troepen op Oekraïens grondgebied."

En dat dat een flinke eisenlijst is, weten ze. "Poetin weet dat Oekraïne nooit akkoord kan gaan met alle eisen, dat is voor hen een breekijzer. In ieder scenario is voor Poetin oorlog voordeliger dan vrede."

Trump

Ook de Amerikaanse president Donald Trump zal daarin weinig verschil maken. "Ook als Trump zou zeggen: de Russen houden zich niet aan afspraken, ik steun Oekraïne weer voluit... Dan heeft Rusland gewoon de oude vijand terug. En dat zie je ook op televisie: in de propaganda wordt rekening gehouden dat de VS zich ook kan afzetten tegen Rusland."

"Wat je dan ook hoort: als de VS weer die vijandige houding aanneemt, is het beter om door te vechten." Bovendien zou ook als er wel een akkoord komt, Poetin niet meer te vertrouwen zijn. "Hij heeft vaker laten zien: aan afspraken houdt hij zich niet. Poetin houdt in feite Trump aan het lijntje."