radio LIVE
meer NPO start

Hoe lang tot mondkapjes in de natuur zijn afgebroken? 'Kan 100, 400 of 1000 jaar zijn'

Hoe lang tot mondkapjes in de natuur zijn afgebroken? 'Kan 100, 400 of 1000 jaar zijn'
Mondkapje in de natuur
Bron: EenVandaag

Na het OMT-advies dat we andere mondkapjes moeten gaan dragen, brak op social media een golf van verontwaardiging los over de afvalberg aan 'oude' kapjes die dit advies gaat opleveren. Hoe lang duurt het eigenlijk voor die dingen zijn afgebroken?

Als je een beetje googlet vind je als snel dat het zo'n 450 jaar duurt voordat mondmaskers zijn afgebroken. Maar trekt expert Gadi Rothenberg in twijfel. "Nou, ik zou die 450 jaar met een korreltje zout nemen", zegt Rothenberg, hoogleraar duurzame chemie aan de Universiteit van Amsterdam.

Polypropyleen

De standaard mondkapjes die te koop zijn bij de supermarkt of drogist bestaan uit drie lagen propyleen. En dat materiaal, bestaat relatief nog niet zo lang. "Niemand heeft een mondkapje 450 jaar lang in de natuur laten zitten. Polypropyleen is pas 100 jaar geleden uitgevonden", zegt Rothenberg.

Ter referentie: het is dit jaar exact 450 jaar geleden dat de watergeuzen tijdens de Tachtigjarige Oorlog Den Briel innamen. Zij hadden toen, tussen de bedrijven door, even een mondkapje moeten neergooien om nu zeker te zijn van de lange termijn effecten van het afbreken van polypropyleen.

'Langer dan 50 jaar'

Dr. Maarten Bakker, onderzoeker recycling techniek aan de TU Delft, zegt dat er veel onderzoek is gedaan naar de afbraak van polypropyleen begraven in afvalbergen en in de zee. In beide gevallen kan het tientallen jaren duren voordat het is afgebroken tot hele kleine deeltjes.

"Wat betreft de gevallen dat mensen een kapje in de natuur laten liggen, gelden weer andere variabelen. Het is dan blootgesteld aan licht. Maar ook dan zal het tientallen jaren duren. De elastiekjes om de oren waarschijnlijk nog langer. Langer dan 50 jaar", schat Bakker in.

Bekijk ook

In de voedselketen

Maar dat iets niet meer met het blote oog waarneembaar is, wil niet zeggen dat het weg is. "Het worden uiteindelijk stukjes van enkele micrometers", vertelt Rothenberg. Afgelopen september schreven onderzoekers van Princeton en de Zuid-Deense Universiteit dat ook in het allereerste onderzoek naar de afbreekbaarheid van mondkapjes: Preventing masks from becoming the next plastic problem. "Die deeltjes die blijven heel lang aanwezig en kunnen een probleem veroorzaken."

"Uiteindelijk komen die microdeeltjes in de voedselketen terecht", zegt Bakker. Alle kunststof breekt af tot een niveau dat het niet meer waarneembaar is. En er zijn op aarde nauwelijks bacteriën en wezens die die kleine deeltjes kunnen verteren, daarom duurt het afbreken zo lang. Het is heel lastig dat proces in een onderzoek kunstmatig te versnellen of na te bootsen.

Luisteren

Feit of fictie: 'Het duurt 450 jaar voordat mondkapjes in de natuur zijn afgebroken'

'Veel en veel te lang'

Hoe lang die afbraak ongeveer duurt? Het antwoord laat zich samenvatten tot: Joost mag het weten! Bakker: "Dat is anybody's guess. Dat weten we niet. Je kunt niet zeggen dat dat 450 jaar duurt. Dat is geen goed onderbouwde uitspraak. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Je kan net zo goed zeggen dat het 1000 jaar duurt."

"Of het nou 100, 200 of 400 jaar duurt, het is allemaal te lang", zegt Rothenberg. "Wat wij willen is dat dit soort materiaal niet in de natuur komt. Polypropyleen is een heel goed te recyclen materiaal. Het is niet zo zinvol te praten over hoe lang de afbraak precies duurt. We weten dat het veel en veel te lang is."

Katja Loos, hoogleraar polymeerchemie aan de RUG, is het met haar collega's eens. De pandemie maakt het probleem van single-use plastic ineens nog veel groter. "Een mondkapje lijkt wel een zakdoekje, maar het blijft heel lang in het milieu, dat moeten we absoluut voorkomen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kersentelers zijn bang voor minder oogst door suzuki-fruitvlieg: 'Het is 2 voor 12'

Kersentelers zijn bang voor minder oogst door suzuki-fruitvlieg: 'Het is 2 voor 12'
Kersenteler Arie Hakkert maakt zich zorgen om zijn oogst
Bron: EenVandaag

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Bekijk ook

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Kersentelers zijn bang voor verlies oogst door suzuki-vlieg: 'Het is 2 voor 12'

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'

De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant