In Kampen vindt al 1 maand dag en nacht een kerkdienst plaats om de Oezbeekse familie Babayants - die uitgezet dreigt te worden - daar op te kunnen vangen. Zo'n 'kerkasiel' bestaat al eeuwen. Dit is wat je erover moet weten.

"Het is niet iets lichtzinnigs", zegt professor Rechtstheologie en kerkrecht Leon van den Broeke over het kerkasiel dat de familie krijgt. "Je moet een hele organisatie draaiende houden en het overgrote deel van die organisatie moet achter het idee staan."

Weloverwogen keuze

Dat er al een maand lang een kerkdienst bezig is in de Protestantse kerk de Open Hof in Kampen laat dus zien dat het een weloverwogen keuze van de kerkgemeenschap is, vertelt Van den Broeke.

Zo'n lange kerkdienst betekent dat er continu voorgangers aanwezig moeten zijn om de kaars te laten branden. Daarbij staan de kachel en elektriciteit voortdurend aan, en moet er genoeg eten zijn voor de aanwezigen.

Wel licht en hoop bieden

De motivatie voor de kerk om asiel zoals deze mogelijk te maken, komt vooral uit de gedachte van gastvrijheid, volgens de Raad van Kerken. In de Bijbel wordt verwezen naar de kerk als een plek waar mensen in nood altijd welkom zijn. Voor veel kerkgemeenschappen is het bieden van onderdak dan ook een heilige roeping, vooral wanneer het gaat om kwetsbare mensen zoals kinderen of gezinnen.

Naast de helpende functie voor mensen in nood, is het aanbieden van een kerkasiel ook een manier om de overheid een spiegel voor te houden wat betreft het asielbeleid. Veel kerken vinden dat de lange procedures en de uitkomsten daarvan soms onmenselijk zijn, vooral als het gaat om kinderen die hier hun hele leven hebben gewoond.

Een eeuwenoude traditie

Het is dan ook niet voor het eerst dat kerkasiel in Nederland aangeboden wordt. In 2018 verbleef een Armeens gezin, dat ook uitgezet dreigde te worden, 6 maanden lang in de Bethelkapel in Den Haag. Zij mochten uiteindelijk toch blijven.

Maar de traditie van een kerkasiel gaat veel langer terug, volgens De Protestantse Kerk in Nederland. Al in de middeleeuwen werd de kerk bijvoorbeeld gebruikt om onderdak te bieden aan mensen die werden vervolgd. De kerk werd tot een vrijplaats benoemd, een veilige haven tijdens oorlogen en vetes.

Politie mag niet onderbreken

Vanaf de Franse revolutie is het principe van een vrijplaats in de kerk opgeheven, vanwege de scheiding van kerk en staat.

De reden dat kerkasiel tegenwoordig nog steeds effectief kan zijn, heeft te maken met de Algemene Wet op het binnentreden: deze wet verbiedt de politie een kerkdienst te onderbreken op basis van godsdienstvrijheid. "De politie mag hier niet ingrijpen tenzij ze op heterdaad iets kunnen bewijzen of voorkomen", vertelt Van den Broeke.

Een effectief middel

Sinds de jaren 70 is het aantal kerkasielen weer gestegen, wat in verband te brengen is met de stroom aan gastarbeiders het decennium daarvoor, vertelt Van den Broeke. Volgens de Raad van Kerken zochten in 1978 bijvoorbeeld 182 Marokkaanse gastarbeiders bescherming in een Amsterdamse kerk. Na langdurige onderhandelingen kregen zij een verblijfsvergunning.

En in de jaren 80 bood kerkasiel onderdak aan vluchtelingen uit onder andere Sri Lanka, Turkije en Irak. Ook in de jaren 90 en daarna kwamen tientallen gevallen van kerkasiel voor, waaronder de bekende 'Vluchtkerk' in 2012, waar uitgeprocedeerde asielzoekers in Amsterdam aandacht vroegen voor hun situatie.

Spanningsveld

Kerkasiel zorgt vaak voor spanningen. Vanuit politiek rechtse hoek klinkt bijvoorbeeld kritiek dat kerkasiel misbruik maakt van godsdienstvrijheid en rechtsgeldige besluiten van de overheid ondermijnt over verblijfsprocedures.

Aan de andere kant beroepen kerken zich dus op hun ethische verantwoordelijkheid. Voor hen gaat het om de vraag: wat is belangrijker, de wet of gerechtigheid? Leon van den Broeke vat deze tweestrijd samen: "De rechter heeft gesproken, overheid heeft gesproken, er is jarenlang over geprocedeerd én er ligt een uitspraak. Tegelijkertijd is er altijd weer de heilige plicht met ontferming bewogen te zijn over concrete mensen."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.