Hoe illegale mijnbouw en drugssmokkel Maduro in het zadel houden

Zonder olie-inkomsten uit de Verenigde Staten zou de steun voor president Maduro in Venezuela snel afbrokkelen, was het idee. Niets is minder waar. Dankzij illegale mijnbouw en drugssmokkel blijft zijn militaire top hem trouw.

Nog steeds zijn er op dit moment twee presidenten in Venezuela: Nicolás Maduro en Juan Guaidó. De meeste landen steunen Guaidó, zo ook de Verenigde Staten. Dat land kneep een maand geleden de olie-invoer af, zodat een belangrijke inkomstenbron zou wegvallen en daarmee ook de steun voor Maduro.

Loyaliteit legertop taai

"Jullie zullen alles verliezen en nergens een veilige toevlucht vinden", dreigde president Trump de Venezolaanse legerleiding onlangs nog in Miami. Maar afgezien van een paar honderd lagere officieren, lijkt de legertop niet te bewegen. Hun loyaliteit is veel taaier dan verwacht.

En terwijl het volk van Venezuela verhongert, kan de legertop het nog wel even uithouden. Olie is wel de grootste, maar al lang niet meer de enige inkomstenbron waarmee Maduro zijn regime in stand houdt.

Niet olie maar goud

Terwijl de olie-inkomsten van het land al jaren teruglopen door een haperende productie en dalende olieprijzen, bloeide er in het zuiden van Venezuela juist een illegale industrie. Die draait niet om olie maar om goud en mineralen. Illegale mijnbouw is al jaren een groot probleem in het gebied ten zuiden van de Orinoco.

"Aanvankelijk hielden vooral criminele organisaties, de zogenoemde 'syndicatos', zich hiermee bezig. Ze werden oogluikend gesteund door lokale militaire commandanten. Maar de laatste 2 jaar zijn steeds meer illegale goudmijnen overgenomen door Colombiaanse guerrillagroepen", legt de Nederlandse onderzoeker Bram Ebus uit.

Bron: Bram Ebus

Regelrechte slavernij

Ebus is lid van de onderzoeksgroep International Crisis Group, die deze week een rapport uitbracht over de situatie daar. "Het zijn afsplitsingen van de FARC, maar ook van de ELN. Ze gebruiken Venezuela als een uitvalsbasis voor hun strijd in Colombia en zijn steeds verder naar het noorden opgerukt. Met veel geweld hebben ze daar illegale mijnen overgenomen van de syndicatos."

"Ze nemen in die gebieden de controle over en dwingen de lokale bevolking voor ze te werken. Soms is er sprake van regelrechte slavernij. Omdat het gebied niet toegankelijk is voor journalisten en hulporganisaties is er weinig aandacht voor. De illegale mijnbouw veroorzaak behalve onderdrukking van de inheemse bevolking bovendien gigantische milieuschade", zegt Ebus.

Bron: Bram Ebus

Colombiaanse ELN steunt Maduro

Maduro en zijn generaals staan de situatie in het zuiden van het land toe en delen in de winst. Met het wegvallen van de olie-inkomsten is de illegale mijnbouw, samen met drugssmokkel, een steeds belangrijke levensader geworden voor het regime van Maduro. Het verklaart voor een deel waarom Maduro nog steeds de steun van de militaire top weet te behouden.

De ELN heeft ondertussen onvoorwaardelijke steun uitgesproken voor Maduro. Ook als er een gewapende interventie komt om Maduro af te zetten, of een deel van de militaire top van Venezuela zou overlopen en Maduro zou afzetten. Daarmee is het risico op langdurig geweld in het zuiden zeer groot.

Meer controle op illegale handel in goud

De International Crisis Group vindt dat er meer aandacht voor de ecologische en humanitaire crisis in het zuiden moet komen. Ze waarschuwen voor het opvoeren van militaire spanning in een gebied waar al zoveel gewapende groepen actief zijn.

Ook moet er volgens de groep een strenger toezicht op de handel in illegaal goud komen. Door gebrek aan transparantie en controle biedt dat goud namelijk een cruciale illegale inkomstenbron waarmee zowel Maduro en zijn generaals, als de Colombiaanse terreurgroepen zichzelf in leven houden.