Voetballers maken zich zorgen: nog steeds wordt er volop gekopt, al wordt regelmatig koppen ook gelinkt aan hersenaandoeningen zoals alzheimer. Toch ziet de KNVB vooralsnog geen reden om het helemaal te verbieden.

Peter Houtman, voormalige spits en al vele jaren stadionspeaker van Feyenoord, heeft aangekondigd dat hij binnenkort stopt met zijn werkzaamheden. Bij hem is de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Veel voetballers maken zich nu zorgen of hen hetzelfde lot te wachten staat.

Koppen verbannen

"Als voetbalspelers koppen gebeurt er iets in hun hersenen waardoor er schade ontstaat. Dat laten onderzoeken zien", zegt voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, tegenwoordig voorzitter van spelersvakbond VVCS.

Levchenko pleit ervoor om koppen daarom helemaal te verbannen uit het voetbal: "Een kopbal kan net zo hard zijn als de stoot van een bokser. Als je zo'n bal telkens tegen je hoofd krijgt, als je er continu aan wordt blootgesteld, dat is gewoon slecht voor je hersenen."

'Niet kind met badwater weggooien'

Verschillende onderzoeken, onder meer uit Schotland en Frankrijk, laten een verband zien tussen veelvuldig koppen en kopduels bij voetballers, en latere schade aan de hersenen. Dat geeft ook manager sportgeneeskunde Edwin Goedhart van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) toe.

"Maar we moeten ook niet het kind met het badwater weggooien", waarschuwt de bondsarts. "Hersenschade is in de eerste plaats een mogelijk risico in het professionele voetbal, en dan met name bij spitsen die veel lange ballen aannemen of vaak in luchtduels terechtkomen."

Amateurvoetbal veel minder heftig

"Ook wij maken ons zorgen, dat wil de KNVB zeker niet onder tafel vegen," vervolgt de bondsarts. "Maar je wil mensen ook niet onnodig bang maken. In het amateurvoetbal gaat het er veel minder heftig aan toe dan bij de professionals."

"In het betaalde voetbal is het risico veel groter, dat kun je niet zomaar vertalen naar de 1 miljoen amateurvoetballers. Het zijn bijna twee verschillende sporten."

Betere protocollen en anders trainen

Volgens Goedhart is er nu al minder blootstelling dan in de jaren 70. "En we hebben betere protocollen, bijvoorbeeld voor de eerste week na een hersenschudding." Daarnaast worden kinderen nu anders getraind in het voetbal, vertelt hij.

"De gouden motorische jaren zijn rond je 10de, dan leren kinderen heel veel. Als je ze in die periode aanleert hoe je veilig kunt koppen, is dat ontzettend belangrijk." De bondsarts vertelt: "Vroeger werd er tijdens trainingen wel eens zo'n 20 minuten achter elkaar koppen geoefend. Dat doen we al lang niet meer. En laten we niet vergeten: we wíllen ook dat kinderen sporten. Als er veel zorgen, zijn gaan ze nog minder bewegen."

'Het heet niet voor niets vóétbal'

Levchenko vindt toch dat er strengere maatregelen moeten komen: "Het heet niet voor niets vóétbal. Wat heeft het koppen voor toegevoegde waarde als het tegelijkertijd het risico op hersenschade verhoogt? Ik vind dat de regelgeving herzien moet worden, op FIFA-, UEFA- en KNVB-niveau."

Goedhart benadrukt dat er al aanpassingen zijn gedaan: "De jeugd voetbalt bijvoorbeeld op kleinere velden, zodat het aantal kopballen tot een minimum wordt beperkt, en met lichtere ballen."

Onderzoek met Amsterdam UMC

"We doen nu onderzoek, samen met het Amsterdam UMC. Er wordt bij amateurs die op hoog niveau spelen gekeken wat er precies gebeurt tijdens het koppen. Met de resultaten van dat onderzoek kunnen we eventuele risico's gericht gaan beperken."

De KNVB-arts denkt wel dat dit tot aanpassing van regels gaat leiden: "Maar dan gericht: wat is de oorzaak, waar liggen nou echt de risico's? Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: geen lange ballen meer van de keeper. De bal moet dan eerst een keer stuiteren, zodat die minder impact heeft. Of een regel die het duiken naar de bal beperkt."

Symboolpolitiek

Een breed verbod op koppen en kopduels gaat er niet komen, denkt de bondsarts. "Met een algeheel verbod ben je alleen maar bezig met symboolpolitiek."

Evgeniy Levchenko is het daar niet mee eens: "Mooi dat dit soort pleisters geplakt worden. Maar als je de schade echt vóór wilt zijn, dan moet je de regels veranderen. Onze hersenen zijn zo belangrijk, die moet je gewoon beschermen. Peter Houtman is weer een voorbeeld. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik krijg er een brok van in mijn keel."

De Amerikaanse president Donald Trump komt waarschijnlijk binnenkort met importtarieven op producten uit de EU. Moet Europa dan hard terugslaan? ING-econoom Bert Colijn denkt van niet: "Het beste is om vooral niet impulsief en emotioneel te reageren."

Buurlanden Canada en Mexico, maar ook China kregen al te maken met Amerikaanse importtarieven. De landen waren er snel bij om op hun beurt heffingen in te voeren op Amerikaanse producten. Ook Europese landen kunnen, als het aan Trump ligt, binnenkort importtarieven verwachten. Maar hebben wij iets waarmee we de Verenigde Staten onder druk kunnen zetten?

Kaarten tegen de borst

"De Europese Commissie houdt de kaarten nog tegen de borst als het gaat om mogelijke tegenmaatregelen", ziet Colijn. "Tijdens de eerste termijn van Trump koos de EU voor symbolische tegenmaatregelen, zoals heffingen op Harley-Davidson motoren, Amerikaanse whiskey en spijkerbroeken. Of ze dat pakket nu uitbreiden, is nog onzeker."

Het probleem is volgens hem dat dit soort tegenmaatregelen ook bij ons als Europeanen veel pijn doen. Hogere importtarieven betekenen namelijk hogere prijzen voor consumenten. Dat is nadelig voor de Europese economie, net zoals economen zeggen dat de heffingen die Trump heeft ingevoerd schadelijk zijn voor de Amerikaanse economie.

Hoe moet de EU straks reageren op Amerikaanse importtarieven? 'Vooral niet laten meeslepen in emoties van Trump'

'Ruimte om te onderhandelen'

"Economisch gezien zou je zeggen dat het verstandig is om geen heffingen op te leggen. Dat geeft de minste verstoring", legt Colijn uit. "Maar politiek gezien is onderhandelingsruimte belangrijk. De vraag is hoeveel pijn je op korte termijn accepteert om op lange termijn een gunstige deal te krijgen, namelijk dat de tarieven weer verdwijnen."

Het beste scenario is dat de situatie niet escaleert, maar juist de-escaleert, gaat hij verder. "Voor de economie is het beter als de markt zo min mogelijk verstoord wordt. Hoe vrijer onze bedrijven naar de VS kunnen exporteren, hoe beter. En hoe minder heffingen wij op Amerikaanse producten leggen, hoe voordeliger dat is voor onze eigen consumenten."

Zaken doen met Trump

Hoewel Trump niet al te diplomatiek overkomt, blijft het volgens Colijn nog wel mogelijk om met de Amerikaanse president te praten en op die manier tot een afspraak te komen die voor iedereen voordelig is. "Hij kent wel het concept van deals sluiten, heeft er boeken over geschreven. Er zal dus altijd een manier moeten zijn om te onderhandelen, zonder de situatie onnodig te laten escaleren."

In de tussentijd moet Europa zich vooral niet laten meeslepen in de emoties van Trump en zelf inzetten op die de-escalatie, vindt de econoom. "Daarom is het cruciaal om binnen de wet te blijven opereren. De Wereldhandelsorganisatie biedt mogelijkheden om te reageren en de EU heeft een lijst met potentiële tegenmaatregelen klaar. Maar wat daar precies op staat, dat weten we nog niet."

Extra belasting op Tesla?

Door de vijandelijke taal vanuit het Witte Huis zijn er vanuit de samenleving geluiden te horen om de Amerikanen 'hard' te straffen. Ook in de webchat van EenVandaag worden regelmatig suggesties gedaan voor tegenmaatregelen. Bijvoorbeeld het zwaar belasten van Tesla-auto's, omdat daarmee Trumps rechterhand Elon Musk direct getroffen wordt.

Maar Colijn denkt dat dat geen verstandige actie zou zijn. "Vergelijk het met de discussies rond TikTok: als een bedrijf niet voldoet aan de Europese wet- en regelgeving, dan kun je ingrijpen. Maar het moet dan niet puur politiek gemotiveerd zijn."

Paus Franciscus ligt sinds 3 weken in het ziekenhuis vanwege een dubbele longontsteking. Overal in de wereld komen gelovigen bijeen om voor hun leider te bidden en gister kregen ze eindelijk goed nieuws van de paus zelf: het gaat iets beter met hem.