Het proces rond Ridouan Taghi veranderde de rechtsstaat, misschien wel voorgoed: 'Hoge prijs betaald voor deze zaak'

Anonieme rechters, bewaakte officieren van justitie en beveiligde journalisten. De zaak rond Ridouan Taghi stelt de rechtstaat flink op de proef en dat zal niet voor het laatst zijn. "Ik ben bang dat dit een onomkeerbare ontwikkeling is."

We spreken oud-rechter Frank Wieland, top-strafpleiter Gerard Spong en hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff aan de vooravond van de start van het Marengo-proces, dat draait rondom Ridouan Taghi. De weg naar de start van de strafzaak, later in maart, was bezaaid met dood en verderf. "De vraag is welke gek de volgende is die dit bedenkt", zegt Wieland.

Hoge prijs

Jarenlang werd er intensief op Ridouan Taghi gejaagd door opsporingsdiensten in binnen- en buitenland, nadat politie en justitie hem linkten aan de moorden op de broer van kroongetuige Nabil B. en later ook op die van advocaat Derk Wiersum. Taghi werd in december 2019 gepakt in Dubai, later deze maand zal hij voor het eerst zijn zwaarbeveiligde cel verlaten en in een openbare zitting zijn opwachting maken.

De prijs die betaald is voor de omvangrijke strafzaak is hoog, vindt strafrechtdeskundige Sven Brinkhoff. Nederland werd geconfronteerd met ongekend geweld. Maar, zegt oud-rechter Wieland, je kunt dit niet onbestraft laten. "Omdat je anders een maatschappij krijgt waarin de onderwereld langzaam maar zeker doordringt in de bovenwereld. En voordat je het weet, je in een corrupte maatschappij leeft."

Ongekend geweld

Voor het eerst in de geschiedenis werd een familielid van een kroongetuige vermoord. Nabil B. zou zelf al gezegd hebben dat zijn familie gevaar liep. "Nabil B. heeft gewaarschuwd en men haalt zijn schouders op, dan gooi je niet alleen de kroongetuige voor de leeuwen maar ook zijn naasten", zegt Wieland. "Je moet niet denken: in Nederland wordt de soep niet zo heet gegeten. Kennelijk wordt-'ie dat wel tegenwoordig."

Dat dit had kunnen gebeuren, had Nederland kunnen incalculeren, zegt hoogleraar strafrecht Brinkhof. "Rondom dit soort zaken moet je in de toekomst een veel uitgebreidere risico-analyse maken. Wie gevaar loopt en wie potentieel gevaar loopt."

'Hoe komen we hieruit?'

In het najaar van 2019 volgt de volgende schok. De moord op advocaat Derk Wiersum. "Er ging een schokgolf door me heen", zegt advocaat Gerard Spong. De rechtstaat verloor zijn onschuld, zegt Brinkhoff. "Dat kenden we niet." De rechtszaak ging verder met anonieme rechters en officieren van justitie. Namen mochten niet in de pers verschijnen. "Een funeste ontwikkeling", zegt Spong. "En hoe we daar uit komen, dat is een grote vraag."

Als het aan de strafpleiter ligt, wordt er gestopt met de inzet van de kroongetuige. "Er zijn genoeg opsporingsmiddelen mogelijk om te voorkomen dat je de figuur van de kroongetuige moet gebruiken." Maar daar is hoogleraar Brinkhoff het niet mee eens. "Juist zo'n kroongetuige kan namelijk de stukjes informatie die je uit andere bronnen krijgt, in een zaak aan elkaar knopen. Dus het is een waardevol opsporingsmiddel."

'We krijgen de geest nooit meer in de fles'

Oud-rechter Frank Wieland is somber gestemd over of de rechtstaat ooit nog het beveiligingsniveau kan afschalen. "We krijgen de geest nooit meer in de fles", zegt de oud-rechter.

"Iedereen is boos, iedereen voelt zich tekortgedaan en wil zich wreken op de ander. Ik zie overal een verharding in de samenleving."