Het vervuilde voormalige EMK-terrein in Krimpen aan den IJssel wordt na ruim 40 jaar een bedrijventerrein. Omwonenden maken zich zorgen over de werkzaamheden en de gemeente wil minder aan het Rijk gaan betalen voor de grond dan afgesproken.

"Ik kan het precies zien als ze aan het werk gaan", zegt Arjan de Bruin. Hij is eigenaar van een cosmeticabedrijf naast het EMK-terrein en maakt zich zorgen.

'Heel smerige grond'

"De vorige keer dat de boel hier werd opengetrokken, waaide het zand alle kanten op. Het lag bij ons binnen en aan de overkant op het terras. Het gaat om heel smerige grond." De Bruin doelt op de ongeveer 5,5 hectare van het terrein die van 1970 tot 1980 werd gebruikt door chemisch afvalverwerker Exploitatie Maatschappij Krimpen (EMK).

Maar de afvalverwerker hield zich niet aan de regels, vertelt Remi Poppe die destijds bij het SP MilieuAlarmteam zat. "Ze lieten het gewoon via geheime leidingen rechtstreeks de sloot inlopen."

Celstraffen

Ook dumpte EMK een deel van het chemisch afval in oude kelders of rechtstreeks in de grond van het terrein. Het gaat om veel verschillende stoffen, van bijna pure olie en teer tot kankerverwekkende PAK's en fenolen.

Na het faillissement van EMK kwam het terrein in 1986 in handen van de overheid. De toenmalige directeuren van het terrein moesten voor de illegale dumping en lozing een celstraf uitzitten en een boete betalen. Maar dat was bij lange na niet genoeg om alle kosten voor het opruimen of reinigen te dekken.

Terrein ingepakt

Om te voorkomen dat de stoffen in de bodem verder zouden verspreiden, is het voormalige EMK-terrein in de jaren 80 en 90 'ingepakt' met een zogenoemde IBC-maatregel: isoleren, beheersen en controleren. Aan de waterzijdes kwam een extra damwand en de bovenkant van het terrein kreeg een dikke asfaltlaag. Kosten: ergens tussen de 20 en 40 miljoen gulden.

Het bleek niet voldoende. In 1994 ontstonden scheuren in het asfalt. De druk onder de grond was te groot. Er moest een pomp komen om het grondwater sneller af te voeren en zo de druk te verminderen. Ook dat had een prijskaartje: de pomp kost zo'n 250.000 euro per jaar.

Middenin de Randstad

Het terrein ligt middenin de Randstad en zou goed gebruikt kunnen worden als het schoner zou zijn. Daarom kocht de gemeente Krimpen aan den IJssel in 2017 de grond voor iets minder dan 3 miljoen euro.

De belangrijke afspraak: het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zorgt ervoor dat het terrein schoon genoeg is om in zijn geheel bebouwd te worden.

Helemaal bebouwen kan niet meer

Maar het hele terrein bebouwen blijkt niet meer mogelijk. Toen in 2019 begonnen werd met de eerste werkzaamheden, bleek al snel dat de problemen groter waren dan verwacht. Het project kwam binnen een jaar stil te liggen.

"Er was meer vervuiling aangetroffen dan verwacht, die zat ook dieper in de grond. Er bleek bovendien PFAS in het grondwater te zitten en de thermisch te reinigen grond konden ze niet kwijt", vertelt ondernemer De Bruin, die sinds dat moment de situatie nauwlettend in de gaten houdt.

Nieuw plan

In april 2023 was het nieuwe, aangepaste plan klaar en werd het ingediend bij de provincie als Uitvoeringsplan 2.0. In dat plan is rekening gehouden met verstevigde damwanden door zogenoemde grout-ankers. En met de extra gevonden vervuiling die niet weggehaald kan worden en dus afgedekt moet zijn. Daardoor is een deel van het terrein niet langer bruikbaar voor bedrijfsgebouwen.

En dat is waarover wethouder in Krimpen aan den IJssel Hugo van der Wal kritisch is. "Een onderdeel van de overeenkomst was dat het hele terrein bebouwd zou kunnen worden. Dat gaat niet meer lukken. Dus dat soort zaken geven ons wel aanleiding om met het Rijk te zitten. Om uiteindelijk toch te zeggen: hier betalen we niet voor, of in ieder geval niet volledig." Ook zegt de gemeente niet te willen opdraaien voor onvoorziene kosten als de sanering klaar is.

60 miljoen euro

Bovendien kost het nieuwe saneringsplan meer geld dan oorspronkelijk begroot. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat had oorspronkelijk rekening gehouden met zo'n 30 tot 40 miljoen euro voor de sanering.

Dat bedrag loopt nu op naar een verwachte 60 miljoen euro, waarvan 55 miljoen door het ministerie moet worden betaald. De rest komt vanuit de provincie Zuid-Holland en de gemeente Krimpen aan den IJssel.

Bezwaarschrift

Intussen dient ondernemer De Bruin met het Comité Betere Aanpak EMK-gifterrein een bezwaarschrift in. "Wat je krijgt is een terrein waar niet meer aan de waterkant gewerkt kan worden. In de achterkamertjes is het plan steeds verder uitgekleed en daar heeft niemand meer wat over te zeggen gehad."

Hij wil dat het project stilgelegd wordt en er opnieuw wordt gekeken wat het beste gedaan kan worden. "Wij willen dat we het daar weer over hebben en dan pas beslissen of we door moeten gaan."

'Genoeg kennis van de ondergrond'

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat in een reactie weten dat het zich geen zorgen maakt over de verdere verloop van het saneringsproject. "Net zoals bij elke andere bodemsanering kunnen bij de daadwerkelijke sanering/ontgraving zaken naar voren komen die vooraf door middel van bodemonderzoek nog niet in beeld waren", zegt een woordvoerder.

"Er is genoeg kennis van de ondergrond en de verontreinigingssituatie op het EMK-terrein om tot een veilige en verantwoorde uitvoering van de bodemsanering te komen."

'Geschikt voor beoogde gebruik'

Ook in de toekomst voorziet het ministerie geen problemen met het terrein. "Na afronding van de sanering is het terrein geschikt voor het beoogde gebruik en bedrijven die zich daar vestigen ondervinden dan geen problemen met betrekking tot gezondheid of milieuschade", zegt de woordvoerder.

"Wel gelden er gebruiksbeperkingen voor de ondergrond onder de leeflaag. Bij het naleven van deze beperkingen, voorzien we geen problemen." Ook zegt het ministerie opnieuw in gesprek te zijn met de gemeente over de koopovereenkomst, om te kijken 'of er een aanvulling of aanpassing nodig is'.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."