Helpt campagne tegen appen in het verkeer? 'Niet realistisch'

Minister Cora van Nieuwenhuizen begint een campagne tegen smartphonegebruik in het verkeer, onder de noemer 'Rij mono'. Vorig jaar vielen er 613 doden in het verkeer, waarvan tientallen door het gebruik van een telefoon tijdens het rijden. Bij 1 op de 5 fietsongevallen, waar een jongere bij betrokken is, speelt de smartphone een rol.

De campagne tegen de telefoon is dan ook hard nodig, vindt minister Van Nieuwenhuizen. "Je ziet het tegenwoordig zo vaak gebeuren. In het verkeer gaat het om een split second. Het kan in een paar seconden vreselijk aflopen. We denken dat we kunnen multitasken, maar we kunnen het niet." De campagne richt zich op automobilisten, maar zeker ook op fietsers. "We gaan allemaal 'mono'', op de fiets én in de auto."

Maar gaat zo'n campagne ons gedrag veranderen? In Nieuwsuur zei verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen dat we niet te veel hoop moeten vestigen op verkeersveiligheidscampagnes. "Dat mensen bij het zien van zo'n campagne heel ander gedrag gaan vertonen: dat is niet realistisch."

'We laten ons niet zomaar beïnvloeden"

Volgens Peter van der Knaap, directeur van SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) zijn we inderdaad niet bereid ons gedrag snel te veranderen. "Mensen laten zich niet zomaar beïnvloeden. We zijn veel dingen gewend om te doen en ervaren daar de voordelen van." Voor het veranderen van deze ingesleten patronen moet je alles inzetten, zegt Van der Knaap.

Voor de anti-app-campagne zijn een aantal dingen belangrijk. "Je moet mensen persoonlijk aanspreken. Het moet over een probleem gaan dat mij persoonlijk raakt." Daarnaast moeten mensen het gevoel krijgen dat ze ook echt zelf iets kunnen veranderen. "Zodat je denkt: de kans dat ik afgeleid raak, kan ik verkleinen."

Schokeffect werkt niet

Verschillende buitenlandse campagnes gebruiken een schokeffect om mensen voor te lichten. Zo nodigde een Belgische campagne mensen uit op hun eigen begrafenis, of bracht een Franse campagne een bloederig ongeluk in beeld. Volgens sociaal psycholoog Gijs van Amerongen zijn deze campagnes niet erg effectief. "Als je dat net gezien heeft, heeft zoiets veel impact. Dat werkt nog een paar dagen door, maar op de lange termijn zien we weinig effect." 

Ook een eerdere campagne met grote logo's van sociale media langs de weg, werkt volgens hem averechts. "Als mensen bijvoorbeeld een Facebooklogo zien, is hun eerste gedachte: 'oh, Facebook'. Vanuit psychologisch perspectief neemt de kans dat zij dan hun telefoon pakken alleen maar toe."

BOB-campagne werkte wel

SWOV-directeur Van der Knaap noemt de BOB-campagne als een voorbeeld van een goede campagne. "Een specifiek iemand rijdt dan vrijwillig onbeschonken. Je maakt iemand verantwoordelijk. Dat wordt gekoppeld aan een goede en effectieve handhaving tegen beschonken rijden." In de campagne tegen appen moet dat volgens Van der Knaap ook gebeuren. "Je moet gecontroleerd kunnen worden en er moeten sancties op staan."

Van Nieuwenhuizen reageert

Volgens de experts is er dus weinig kans van slagen voor de 'Rij mono'-campagne tegen appen. Toch heeft minister van Nieuwenhuizen er alle vertrouwen in. "We blijven hier langjarig in investeren, zodat 'Rij mono' net zo'n begrip wordt als BOB. Het begint met bewustwording en dat kost tijd."

Het blijft ook niet alleen bij het voeren van een campagne, laat Van Nieuwenhuizen weten. "Ik kom binnenkort ook met een wetsvoorstel, waarbij we appen op de fiets willen verboden. We willen ook de pakkans van mensen die appen vergroten." Het belangrijkste vindt de minister dat er in elk geval aandacht komt voor het onderwerp. "Niets doen is een nog veel slechtere optie. Omdat we dit met zoveel partijen samen doen, is de kans van slagen van deze campagne heel erg groot."