"Het feit dat voeding gefrituurd wordt, betekent nog niet dat het ongezond is!" Frans van Rooij, van vakvereniging ProFri van professionele frituurders, maakt zich kwaad. Volgens hem hebben we een veel te negatief beeld over gefrituurd voedsel.

Van Rooij was te gast bij 'Pauw' en maakte zich druk over de beeldvorming van zijn sector. "Als het op tv over obesitas gaat, zien we altijd die zak friet", constateert hij. En dat vindt van Rooij onterecht. Ook in het AD vraagt ProFri aandacht voor hun standpunt: "Hou op met het frietje bashen!"

Calorieën verdubbeld

Maar bestaat er zoiets als 'gezond frituren'? Volgens voedingsdeskundige Guido Camps, van de Universiteit van Wageningen, vinden we gefrituurd eten zo lekker vanwege de zogenaamde maillardreactie. "Dat is in een chemische reactie die optreedt wanneer bepaalde soorten voedsel worden verhit. De reactie zorgt daarbij voor bruinverkleuring en, eigenlijk belangrijker, smaakontwikkeling. Het is een soort karamellisatie, mensen vinden dat heerlijk", verklaart hij.

Frituren helpt alleen niet om gezonder te eten, vertelt Astrid Postma, expert voeding en gezondheid van het Voedingscentrum. "Met frituren worden altijd meer calorieën toegevoegd. Neem bijvoorbeeld een gewone aardappel. Die bevat ongeveer 80 kilocalorieeën. Als je die frituurt, krijg je het dubbele. Met frituren maak je voedsel dus altijd ongezonder”, legt ze uit.

'Verstandig' frituren

Het maakt daarbij wel uit in welk vet je frituurt. "Gebruik vet dat bestaat uit onverzadigde vetten. Verzadigde vetten zijn ongunstig voor je cholesterol gehalte", vertelt Astrid Postma. "Een alternatief voor het frituren kunnen ook de oven of airfryer zijn. Dan bak je het niet nog een keer in vet."

Toch zijn vetten niet altijd slecht, volgens de deskundige. "Het is alleen beter om die uit andere producten te halen. Denk aan bijvoorbeeld noten of avocado’s. Het voordeel daarbij is dat je ook nog andere voedingsstoffen binnen krijgt." Guido Camps vult aan: "Een paar gefrituurde frietjes hoeven niet slecht te zijn. Maar mensen eten er vaak veel van, met veel zout en mayonaise erbij. Dat is ongezond." Dat is volgens Postma inderdaad ook het nadeel van friet. "Die maaltijd bestaat meestal alleen uit patat. Dat is weinig gevarieerd en bestaat dus uit weinig voedingsstoffen."

Vergelijken

Toch is het lastig een definitieve uitspraak te doen over de uitspraak van Frans van Rooij, van de frituurvereniging. "Het ligt eraan wat je frituurt, hoeveel je er daarna van eet en daarnaast wat je er nog bij eet", zegt voedingsdeskundige Camps. "Als je iets grillt in de oven en daarna vijf eetlepels olijfolie overheen doet, dan is dat ook niet gezond. Het is maar net waar je het mee vergelijkt."

Astrid Postma van het Voedingscentrum is stelliger. Gezond frituren bestaat niet. "Er zijn weinig voedingsmiddelen die gezonder worden van frituren."

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."