Gezocht: plakje van uw brein

De Hersenbank luidt de noodklok, er is namelijk een groot tekort aan donoren. Vooral voor onderzoek naar psychiatrische ziektes zijn meer hersenen nodig. 

Myrthe van der Meer is één van de psychiatrisch patiënten die na haar overlijden haar hersenen ter beschikking stelt. Zij speelt dus ook een belangrijke rol in de campagne die de Hersenbank deze week lanceert.

Ze hangt straks levensgroot in bushokjes en is te horen in radiospotjes en daarbij schuwt ze het taboe niet. “Mijn hersenen maken het mij regelmatig moeilijk, zoals toen ze dachten dat ik kon vliegen, of toen niemand mocht weten dat ik dood wilde”, is te lezen boven haar portretfoto.

De campagne roept niet direct op tot donatie en lijkt meer bedoeld om mensen te laten nadenken over het leven met een psychiatrische ziekte. Wel vragen alle geportretteerden zich af: “Wat gaat er nou mis in mijn brein?”

Plakjes

En wat er mis gaat in het berin bij psychiatrische patiënten is vaak niet duidelijk. Bij onderzoek bij levende patiënten is vaak aan te wijzen welke gebieden in de hersenen meer of minder actief zijn. Maar wat er precies in cellen en moleculen gebeurt, is onduidelijk. Daarvoor is dus aanvullend onderzoek nodig en dat doet de Hersenbank op gedoneerde hersenen.

Na het overlijden worden de hersenen uit een lichaam gehaald. Dat proces heet obductie en moet snel gebeuren. De overledene wordt door de begrafenisondernemer naar het VUMC gebracht. Het verwijderen van de hersenen gebeurt onzichtbaar, bij de overledene wordt een snede gemaakt in het achterhoofd. Het proces neemt gemiddeld zo’n zes uur in beslag en er zijn geen kosten aan verbonden.

Vervolgens worden bij de Hersenbank de hersenen in stukjes geprepareerd en in hele dunne plakjes gesneden. Deze plakjes kunnen onder de microscoop worden onderzocht. Niet alleen is er te zien wat precies de structuur is van de hersenen, ook kan worden onderzocht hoe de cellen op bepaalde stoffen reageren. Zo kan er meer over de oorzaken van de ziekte en het bestrijden van de symptomen worden ontdekt.

De Hersenbank zoekt naar oorzaken van neurologische en psychiatrische ziektes. Denk daarbij aan MS, Parkinson en Alzheimer én aan mensen met depressie, schizofrenie, en in het geval van Myrthe autisme en een bipolaire stoornis.  

Pools spreken

“Mijn ziekte heeft op heel veel dingen een negatieve invloed”, zegt Myrthe tegen EenVandaag. “Maar het besluit om mijn hersenen te doneren is een positieve keus die ik met het rationele gedeelte van mijn brein maak, niet met het gedeelte dat geplaagd wordt door depressieve buien en manische aanvallen.”

Myrthe lijdt onder andere aan een bipolaire stoornis; ze is manisch depressief. Dat betekent dat ze zich soms heel goed voelt. Als ze in zo’n hoge piek zit, kan dit omslaan in onrealistische manische wanen, waarbij haar hersenen eigenlijk een loopje met haar nemen. “Ik ben er dan volledig van overtuigd dat iedereen in de supermarkt waar ik dagelijks kom Pools spreekt. Of ik zie overal een bepaalde hond verschijnen.” Uiteindelijk kunnen manische buien tot een psychose leiden.

Myrthe weet sinds 2009 dat ze aan deze ziekte lijdt. Ze werd toen voor het eerst opgenomen en heeft daarover ook een boek geschreven. Inmiddels lijkt ze de juiste mix van medicijnen te hebben gevonden, die haar manische buien stabiliseren. “Het gaat nu goed met me, maar het is altijd een enorme zoektocht naar het juiste evenwicht in medicatie.”

Myrthe hoopt dat wetenschappelijk onderzoek uiteindelijk zal zorgen dat psychiatrische patiënten beter behandeld kunnen worden. “ Mijn ziekte maakt mij heel onbetrouwbaar. Ik mag mijn eigen gevoelens niet serieus nemen, maar ik ben ook voor mijn omgeving onbetrouwbaar. Daar zou ik het liefst vanaf willen.”

Overweegt u om uw hersenen te doneren, meldt u dan aan op de website van de Hersenbank.