Gevangenenruil tussen Rusland en Westen bijzonder, maar geen verrassing: 'Buitenlanders worden steeds meer pionnen'

Twee Amerikanen worden vrijgelaten uit Russisch gevangenschap. Het gaat om journalist Evan Gershkovich en oud-marinier Paul Whelan. Ze werden in Rusland veroordeeld en opgesloten voor spionage. "Over Gershkovich werd gezegd, die is opgepakt als uitruil"

De gevangenenruil blijft niet alleen bij de twee Amerikanen, in totaal zijn er 26 gevangenen bij de ruil betrokken. Er waren deze week ook al aanwijzingen voor een grotere ruil. Meerdere politiek gevangen in Rusland verdwenen uit hun cel, ze zouden volgens gevangenispersoneel, familie en hun advocaten naar een onbekende locatie zijn gebracht.

Speculatie over uitruil

"Een belangrijke Russische nieuwskanaal heeft gevonden dat Poetin dinsdag zeven oekazes, speciale besluiten, heeft getekend voor de amnestie van politieke gevangenen", vertelt Ruslanddeskundige Helga Salemon. Maar om welke andere mensen het nog meer gaat is volgens haar nog niet bekend.

Wel weet ze dat hetzelfde vliegtuig dat in 2022 werd gebruikt voor een ruil tussen de wapenhandelaar Victor Bout met de Amerikaanse WNBA-basketbalster Brittney Griner, deze week is opgestegen uit Moskou via Sint-Petersburg. "In die stad zit een kunstenares die anti-oorlogstickers verspreidde. Dat voedt de geruchten dat ook zij mogelijk wordt uitgewisseld."

Grote gevangenenruil Rusland

Salemon legt uit dat deze gevangenruil tussen Rusland en het Westen, waarbij de namen en afkomst van alle gevangenen nog niet bekend zijn, erg bijzonder is. "Dit hebben we zelden gezien, zeker niet onder Poetin."

Het plotse nieuws over het uitruilen van gevangenen komt volgens haar vooral omdat Poetin graag Vadim Krasikov terug wil halen. Krasikov is een officier van de Russische Binnenlandse Veiligheidsdienst die in 2019 op klaarlichte dag de Tsjetsjeense rebellenleider Zelimkhan Khangoshvili vermoorde in Berlijn. Hij werd in Duitsland tot levenslang veroordeeld.

Poetin beschermt Krasikov

Salemon vertelt dat president Poetin deze officier koste wat het kost wil beschermen en terug wil halen. Deze actie stimuleert andere agenten namelijk om hun werk te blijven doen en om loyaal te blijven.

"Rusland wil hun geheime agenten beschermen", vertelt ze. "Ze beloven om hun altijd terug te halen, want wie gaat er anders nog een moord plegen of een gevaarlijke klus doen in het buitenland."

'Buitenlanders in Rusland worden pionnen'

Om deze reden wordt Poetin beschuldigd van het uitvoeren van een vooropgezet plan. Vooral na de arrestatie van Wall Street Journal-journalist Gershkovich kreeg men het idee dat hij buitenlandse burgers oppakt om ze later te kunnen uitruilen. "Over Gershkovich werd meteen al gezegd: 'die is opgepakt om te gebruiken als uitruil'", legt Salemon uit.

"Buitenlanders in Rusland worden steeds meer pionnen", gaat ze verder. "Dat geldt wat minder voor de Russische politieke gevangenen, want die hebben geen steun in het Westen", voegt de Ruslanddeskundige ten slotte toe.