Staatssecretaris Ingrid Coenradie van Justitie en Veiligheid wil gevangenen met een celstraf van maximaal 1 jaar 2 weken eerder vrijlaten vanwege het tekort aan cellen. Hoe heeft het zover kunnen komen? "Sinds 2013 best veel gevangenissen gesloten."

Het gevangeniswezen verkeert in 'code zwart': er is een groot tekort aan zowel cellen als bewaarders. Daardoor wachten duizenden veroordeelden, de zogenoemde zelfmelders, buiten de cel op een plek om hun straf uit te zitten. Daarnaast worden sommige gedetineerden al enkele dagen eerder vrijgelaten. Een voorstel om deze termijn te verlengen naar maximaal 2 weken stuit op weerstand.

Meerdere personen in één cel

Coalitiepartijen PVV, VVD en BBB keerden zich vandaag in een debat tegen het plan van de eigen staatssecretaris Coenradie (PVV) om gevangenen vanwege een nijpend cellentekort vervroegd vrij te laten. Volgens PVV-Kamerlid Emiel van Dijk kunnen er meer personen op een cel om het probleem op te lossen. "Celstraffen worden niet voor niets opgelegd en moeten dan ook volledig ten uitvoer worden gebracht. Laten we niet doen alsof er geen andere mogelijkheden zijn dan het vervroegd vrijlaten van veroordeelde criminelen."

Als het aan Van Dijk ligt worden er dus meerdere personen op een cel geplaatst. "Het gaat om 6.700 privécellen die als meerpersoonscel kunnen worden ingezet, dat volledig binnen alle regelgeving Europees en nationaal kan worden bereikt."

Zware criminaliteit

Dat er nu een cellentekort is was volgens hoogleraar Criminologie en Vergelijkende Penologie Miranda Boone in zekere zin voorspelbaar. "De instanties richten zich al sinds 2016 op zwaardere vormen van criminaliteit: ondermijnende criminaliteit en georganiseerde drugscriminaliteit. En dan kan je op een gegeven moment voorspellen dat dat er ook toe leidt dat er meer druk op de gevangenis komt."

Ze legt uit: "Het zijn vooral die zware straffen die ook druk op de gevangeniscapaciteit brengen. Tegelijkertijd hebben we sinds 2013 best veel gevangenissen gesloten."

Alternatieven voor een gevangenisstraf

Een rechter legt een straf op maar de persoon die de straf moet uitzitten, zit 2 weken korter volgens het plan van Coenradie. Boone vindt dat er met het plan afbreuk wordt gedaan aan het oordeel van de rechter. Zij zou liever zien dat er in plaats van een gevangenisstraf, vaker gekeken kan worden naar alternatieven om de vrijheid van een gedetineerde te beperken.

Als voorbeeld noemt ze een enkelband of intensieve toezicht bij reclassering. "Daar is ook heel veelvuldig gebruik van gemaakt in de jaren 90 toen we eigenlijk nog veel meer druk op de gevangeniscapaciteit hadden in Nederland", zegt Boone.

Risico voor veiligheid

Het 2 weken eerder vrijlaten van gevangenen zou ten koste gaan van de veiligheid, zo zegt Geert Wilders op reactie van de plannen van Coenradie.

Boone is het daar niet mee eens: "Voor de korte termijn zou je kunnen zeggen dat ze meer mogelijkheden hebben om strafbare feiten te plegen. Tegelijkertijd weten we dat onder toezichtstelling bij de reclassering of elektronische detentie vaak voor de langere termijn een veel positiever effect heeft op die resocialisatie. En dat de gevangenisstraf eigenlijk een negatief effect heeft op die resocialisatie en op die recidieven."

'We kunnen nu niet anders'

Staatssecretaris Coenradie herhaalde in het debat dat zij het vervroegd vrijlaten van gevangenen een 'rotmaatregel' vindt maar geen andere keuze heeft omdat het tekort aan cellen te groot is. "We hebben naar alles gekeken. En de conclusie is: we kunnen nu niet anders." Meer personen op een cel zou het gevangenispersoneel in gevaar brengen.

Dinsdag stemt de Kamer over het voorstel gevangenen vanwege het cellentekort in het uiterste geval 2 weken eerder vrij te laten. Het is op dit moment nog onduidelijk of de staatssecretaris op een meerderheid kan rekenen.

De Amerikaanse minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr. heeft tegen Fox News gezegd dat hij van plan is om niet in te grijpen bij de vogelgriep. Op die manier wil hij kijken of sommige kippen immuun zijn. Maar dit plan zorgt voor veel kritiek.

Toen begin dit jaar een stuk ijs van een drijvende gletsjer afbrak, ontdekten wetenschappers iets heel bijzonders. Zo kwamen ze nieuwe diersoorten tegen die diep onder het het ijs van Antarctica leven, zoals stukjes koraal, sponzen en een octopus.

"Een hele bijzondere vondst", reageert Furu Mienis. Zij is marien geoloog bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). De plek waar nu onderzoek is gedaan, was tot nu toe altijd moeilijk te bereiken. Het is volgens haar daarom des te bijzonder dat een stukje diepzee nu beter bekeken kan worden.

Wat hebben wij hier dan aan?

In de eerste plaats komt dat vooral doordat onze zeeën en oceanen in het algemeen heel belangrijk zijn voor mensen, legt Mienis uit. "Ze vormen een enorm oppervlak op onze aarde. En vooral van de diepere delen van die zeeën weten we nog maar heel weinig, maar er leeft wel heel veel."

Al dat leven heeft ook een functie, gaat de marien geoloog verder. "Die sponsen en koralen die ontdekt zijn, vormen eigenlijk een driedimensionale structuur op de zeebodem, een soort riff. En daar kwam heel veel andere dieren op af. Dus het vormt eigenlijk een hele bijzondere leefomgeving."

Koolstofopslag en medicijnen

Een andere reden waarom deze ontdekking belangrijk is, is de functie die ze hebben voor allerlei andere processen. Zoals koolstofopslag, vertelt Mienis.

Maar ook voor ons als mensen kunnen we nog steeds heel veel leren van dit soort diersoorten, gaat de marien geoloog verder. "Voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van medicijnen of om te kijken hoe ze hun skelet bouwen."

Voedingsstoffen in het zeewater

Doordat de diersoorten die onder het ijs leefden, geen directe toevoer van voedsel hadden, kunnen onderzoekers zoals Mienis nu beter begrijpen hoe dat systeem in stand wordt gehouden. En dat is bijzonder, benadrukt ze.

"Sowieso is het een plek in de diepe oceaan waar we eigenlijk nog heel weinig van weten. Het is ook de vraag, waar leven ze dan van? Waar komt hun eten vandaan? Waarschijnlijk zijn dat heel veel opgeloste stoffen die in het zeewater zitten, waar deze diersoorten van kunnen leven. En daarmee aan hun energievoorziening voldoen", vertelt Mienis.

Klimaatverandering?

Of de afbrekende gletsjer ook daadwerkelijk gelijk gelinkt kan worden aan klimaatverandering, is volgens Mienis lastig te zeggen. Toch ziet ze wel dat er veel verandert in de poolgebieden.

"Er breken meer grote stukken ijs af. En sowieso hebben we veel minder ijs op het poolgebied. Dus komen er ook steeds meer van dit soort gebieden open en bloot te liggen." Juist doordat dit systeem nu open ligt, kan dit ook weer gevolgen hebben op de processen die daar plaatsvinden. Mienis wil daar ook snel onderzoek naar doen.

Kwetsbare gebieden beschermen

Bovendien is het van belang om deze gebieden ook goed te beschermen, ziet de marien geoloog. De ontdekte diersoorten leven namelijk in hele bijzondere omstandigheden: "Het is er koud, het is er donker. Je hebt te maken met heel hoge druk omdat je diep onder het wateroppervlak zit."

Dat in combinatie met weinig voedsel, zorgt ervoor dat de diersoorten die er leven langzaam groeien. Maar de dieren kunnen daardoor ook erg oud worden. "Daarom is het extra van belang om ook die gebieden te beschermen. Als het verandert, dan komt het niet zomaar weer terug. Dat kan dan echt honderden tot wel duizenden jaren duren."

Moeten we ons zorgen maken?

Mienis maakt zich ook erg zorgen over de staat van de oceanen. "Er is op dit moment ontzettend veel aan het veranderen. Vooral door ons als mens."

De systemen bij de poolgebieden en in de rest van de oceaan zijn zo specialistisch, dat het de vraag is of alles zich ook heel snel kan aanpassen aan al die veranderingen die nu plaatsvinden.

'Leven onder ijs verborgen houden'

"In dat opzicht maak ik me wel een beetje zorgen over wat er nu aan het gebeuren is", zegt Mienis.

"Ik denk dat er echt op nog veel meer plekken onder het ijs heel veel leven voorkomt. En ergens hoop ik dat dat ook nog voor heel lang verborgen blijft. Zodat deze ecosystemen nog helemaal beschermd worden door dat ijs en blijft voortbestaan."