radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Gemeenten in geldnood door jeugd- en ouderenzorg, Stadskanaal wil de boel niet langer 'kapot bezuinigen'

Gemeenten in geldnood door jeugd- en ouderenzorg, Stadskanaal wil de boel niet langer 'kapot bezuinigen'
Het Groningse Stadskanaal wil niet langer bezuinigen
Bron: EenVandaag

5 jaar geleden was het de financieel gezondste gemeente van Groningen, maar de miljoenen zijn verdwenen. Stadskanaal staat op de rand van de financiële afgrond door tekorten bij jeugd- en ouderenzorg. De gemeente weigert nog verder te bezuinigen.

"Geef ons genoeg geld." Die noodkreet doet wethouder Johan Hamster richting het Rijk. 10 jaar is hij wethouder financiën van de Oost-Groningse gemeente Stadskanaal en ook al 10 jaar moet hij bezuinigen. En daar heeft hij zichtbaar moeite mee. Hij ging juist de politiek in om veel voor de bevolking te kunnen doen, maar de laatste jaren hanteert hij noodgedwongen het hakmes.

Gezondste gemeente

Ondanks de bezuinigingen die al sinds 2010 aan de orde zijn, was Stadskanaal in 2015 financieel nog heel gezond, vertelt Hamster. "We hadden 31 miljoen euro achter de hand. Nu moeten we ieder jaar miljoenen bezuinigen en over ruim een jaar is onze reservepot leeg."

De financiële problemen in Stadskanaal ontstonden 5 jaar geleden, toen de landelijke overheid de jeugdzorg, ouderenzorg en de zorg voor mensen met een beperking aan de gemeenten overdroeg. Tegelijkertijd kregen die fors minder geld om deze taken uit te voeren. Van de begroting van Stadskanaal van 100 miljoen euro gaat inmiddels zo'n 65 miljoen naar uitkeringen, jeugdzorg en ouderenzorg. Voor nieuwe plannen is volgens de gemeente geen ruimte meer.

Wethouder Johan Hamster noemt de jarenlange bezuinigingen 'onrechtvaardig'.

Gemeenteraad pikt het niet langer

Stadskanaal bezuinigde de afgelopen jaren 20 miljoen euro. En voor komend jaar moet er weer 7 miljoen worden weggesneden om de begroting sluitend te krijgen. Voor de gemeenteraad is de maat vol. "Als we nog meer moeten bezuinigen gaan ook het theater, de zwembaden en de meeste bibliotheken eraan. Dat willen we niet", zegt Hamster.

De raad vindt de bezuinigingen onverantwoord. "Je kunt alles wel kapot bezuinigen. Het is klaar en dit moet een duidelijk signaal zijn richting de provincie en het Rijk. We leggen de bal bij de provincie. Die moet toezicht houden op gemeenten." De kans bestaat dat de gemeente onder financieel toezicht komt te staan.

Lees ook

Wethouder opgestapt

In mei stapte Lian Veenstra op als wethouder in Stadskanaal. Zij zag de bui al hangen en wilde niet verantwoordelijk zijn voor wat er stond te gebeuren. "Als je troep maakt, moet je het zelf opruimen. Deze problemen zijn niet door de gemeente veroorzaakt, ze zijn het gevolg van landelijke maatregelen. Gemeenten krijgen te weinig geld. En dan mag ik de boel hier gaan slopen? Daar pas ik voor."

Ze zag het aankomen, zegt ze, de kortingen op de WMO, op armoedebestrijding, op sport. "Het is een optelsom. Op een gegeven moment heb ik gezegd: ik ga niet eens nadenken over oplossingen. Die zijn er gewoon niet."

Lian Veenstra, de opgestapte wethouder van Stadskanaal wilde niet langer verantwoordelijk zijn voor de miljoenenbezuinigingen in haar gemeente.

Erger dan elders in Nederland

Volgens Hamster zijn de financiële problemen in Stadskanaal groter dan in andere gemeenten. Doordat er in verhouding meer mensen wonen die voor hun inkomen en ondersteuning afhankelijk zijn van de gemeente.

"Er is wel eens onderzocht dat in Oost-Groningen in een op de vier huizen iemand woont die voor het inkomen afhankelijk is van de overheid. Dat is meer dan elders. En in onze sociale werkvoorziening werken in verhouding 3,5 keer zoveel mensen als elders."

info

Meer gemeenten te weinig geld voor sociale taken

Ook andere gemeenten zitten in de problemen doordat er te weinig geld is voor de sociale taken. Op initiatief van de gemeenteraad Zoetermeer is het actiecomité Raden in Verzet opgericht. Bij dat comité hebben bijna alle gemeenten zich inmiddels aangesloten.

Marijke van der Meer is fractievoorzitter van de lokale partij Zo! Zoetermeer: "We hebben een motie opgesteld voor de ledenvergadering van de VNG. Wij vinden dat de VNG bij het Rijk aan de bel moet trekken. Zo kan het namelijk niet langer. Als we structureel niet meer geld krijgen, gaan we taken die het Rijk naar ons toeschuift, niet meer uitvoeren. Die motie is met 99,37 procent van de stemmen aangenomen."

Volgens Van der Meer lopen de tekorten op jeugdzorg en WMO bij de gemeenten in de miljarden. Bibliotheken en zwembaden worden op diverse plekken gesloten. "Kinderen moeten leren lezen en zwemmen. We moeten zorgen dat iedereen waar nodig wordt geholpen. Er komt straks weer een grote economische crisis, dan belanden veel mensen in de schuldhulpsanering. We hebben meer geld nodig om ervoor te zorgen dat Nederland overeind blijft."

Raadslid Marijke van der Meer uit Zoetermeer roept alle gemeenteraden op om in verzet te komen tegen de bezuinigingen.

Sociale werkplaats oorzaak voor tekort

Een belangrijke oorzaak van de tekorten in Stadskanaal ligt bij de sociale werkplaats Wedeka. Hier werken 1700 mensen met een beperking, uit vijf gemeenten. Sommigen werken er al tientallen jaren. Bij 'gewone' bedrijven komen ze niet aan het werk.

Het kabinet Rutte II bezuinigde drastisch op de sociale werkvoorziening. Daardoor komt Stadskanaal nu per werknemer jaarlijks 5000 euro tekort. Opgeteld moet 7 miljoen euro worden bijgelegd door de vijf deelnemende gemeenten. "Dat voelt bijna onrechtvaardig", zegt wethouder Johan Hamster. "Wij krijgen opdrachten en taken van het Rijk die wij graag uitvoeren. We denken dat het goed en nuttig is dat we dit doen, maar we krijgen er te weinig geld voor."

Grote taalachterstanden

Hamster wijst op het belang van de sociale werkvoorziening. "Voor heel veel mensen is dit de perfecte plek, een uitkomst. Als deze plek er niet zou zijn, komen deze mensen in eenzaamheid en sociaal onwenselijke situaties terecht."

Daarom wil Stadskanaal niet op de sociale werkplaats bezuinigen, zegt Hamster. Het alternatief is bezuinigen op cultuur, groen, wegenonderhoud, zwembaden, buurthuizen en bibliotheken. "Terwijl de taalachterstanden hier al 16 tot 20 procent zijn. Dat kan de bedoeling niet zijn van de Rijksoverheid, maar het is wel het gevolg."

Lees ook

Extra geld onvoldoende

Verantwoordelijk voor de financiën van gemeenten is minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. Zij heeft gemeenten al extra geld gegeven. Maar dat is volgens Hamster bij lange na niet voldoende. "Het is heel verdrietig om te zien dat de minister in juli nog ontkende dat er grote problemen zijn bij gemeenten. Met het geld dat is toegezegd, kunnen we ongeveer een derde van ons tekort in de jeugdzorg betalen."

De echte oplossing schuift Ollongren door naar het volgende kabinet, denkt Hamster. "Dat betekent voor ons dat we niet voor 2022 of 2023 iets kunnen verwachten. En dan zijn onze reserves op." Hamster heeft de minister al meerdere malen uitgenodigd om de gevolgen van haar beleid te komen bekijken. Maar ze is nog niet geweest.

Minister bekend met probleem

In een reactie zegt minister Ollongren dat ze bekend is met de signalen vanuit de gemeenteraad van Stadskanaal over de financiële positie. "Hun zorgen en de zorgen van andere gemeenten hebben al langer mijn aandacht. Daarom zijn de afgelopen periode extra middelen toegekend aan gemeenten om mensen te begeleiden die hun baan verliezen en voor de schuldenaanpak."

Ook is de reeks aan tijdelijke extra middelen voor jeugdzorg van 300 miljoen verlengd naar 2022, voegt ze toe. "En er is extra geld voor Veilig Thuis, vrouwenopvang en dak- en thuislozen. Daarnaast is voor de compensatie voor de gevolgen van corona inmiddels ruim 1,5 miljard beschikbaar gesteld. Ook lopen er nu onderzoeken naar de Jeugdwet, het Wmo-abonnementstarief, het voorzieningenniveau van gemeenten en naar de recente decentralisaties."

Bekijk hier de reportage over Stadskanaal.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kinderen hebben slechte ogen door te veel schermtijd: dit kun je doen om oogafwijkingen te voorkomen

Kinderen hebben slechte ogen door te veel schermtijd: dit kun je doen om oogafwijkingen te voorkomen
Een oogmeting bij een opticien
Bron: ANP

Scrollen op je telefoon, even een appje sturen naar je moeder en tussendoor een serie kijken. Voor veel mensen herkenbaar, maar het brengt ook gevolgen met zich mee. Zo kan het voor permanente oogproblemen en klachten zorgen.

Ook prinses Ariane heeft oogproblemen en dat zou komen door de schermtijd op haar mobiele telefoon. Dat liet koningin Máxima eerder deze week weten tijdens een conferentie. Veel ouders lopen hier in het huidige digitale tijdperk tegenaan, want hoe zorg je ervoor dat je kinderen geen slechte ogen krijgen. En als ze wel bijziend worden, kan je er dan nog iets tegen doen?

Meer kinderen zijn bijziend

Veel oogartsen zien nu meer kinderen die oogproblemen hebben als gevolg van de schermtijd. Oogorganisaties sloegen in oktober al alarm. Zo is in Nederland een op de vijf personen tussen de 5 en 19 jaar bijziend. Onderzoekers leggen een direct verband met een verandering in leefstijl, waarbij kinderen meer op hun mobiele telefoon, laptop of tablet zitten.

En dat is het niet enige, waarschuwen de onderzoekers. Als een kind op jonge leeftijd al bijziend wordt, dan kan dat voor ernstige gevolgen zorgen op latere leeftijd. Ook oogarts en hoogleraar kinderoogheelkunde Caroline Klaver bij het Erasmus MC in Rotterdam waarschuwt over de ernst van bijziendheid.

Oog ontwikkelt tot je 25ste

Klaver legt uit dat hoe eerder een kind bijziendheid ontwikkelt, hoe groter de gevolgen zijn: "Dus hoe eerder je het krijgt, hoe ernstiger het afloopt. Dan kun je bijvoorbeeld min 6 of meer krijgen. En dan zijn de kansen op complicaties later in je leven best wel groot", legt ze uit.

De hoogleraar pleit daarom voor een gezonde leefstijl op de basisschool en dus ook een gezonde omgang met schermtijden. Doordat je ogen nog tot het 25ste levensjaar doorontwikkeld, zijn de jongere jaren volgens haar essentieel voor de groei van het oog. "Bijziendheid ontwikkel je in je jonge jonge jaren. Want dan is je lichaam nog in de groei, en je ogen ook." Op latere leeftijd bijziend worden komt bijna niet voor.

Bekijk ook

Niet alleen dichtbij kijken

Vooral het van dichtbij constant turen naar je scherm en scrollen zijn funest voor je ogen. De oogarts legt uit hoe dat komt: "Als je naar een scherm kijkt, moeten je ogen moeite doen om dichtbij te kijken. En zolang het oog in de groei is, kan het oog een beetje aanpassen." Als je veel van dichtbij kijkt, raken je ogen daaraan gewend en worden ze langer.

Dat lijkt handig, omdat het oog dan makkelijker van dichtbij kan zien. Maar het heeft volgens Klaver als gevolg dat in de verte kijken moeilijker wordt. Je hebt dan een min-bril nodig om naar een scherm te kijken. Hierdoor ontstaat bijziendheid. "En dus moet je in de jonge jaren juist niet zo heel veel dichtbij kijken. Je moet het vooral afwisselen met in de verte kijken, zodat het oog ook minder de neiging heeft om langer te worden en dus bijziend te worden."

Blijvende schade

Ze benadrukt nogmaals dat het heel belangrijk is. Want als het oog eenmaal bijziend is, kan het niet weer krimpen. Je kan de schade dus niet terugdraaien. Wat je volgens Klaver wel kan doen als je eenmaal bijziend bent, is om te zorgen dat het niet erger wordt.

Hoewel het niet op de minuut neerkomt, adviseert Klaver wel om goed te letten op de schermtijd. Zo noemt ze de 1-2-3-regel: "Dat betekent dat kinderen tot 5 jaar niet langer dan een uur per dag schermtijd mogen hebben, kinderen tot 10 jaar niet langer dan twee uur per dag en tieners tot 15 jaar niet langer dan drie uur per dag."

Bekijk ook

Buitenspelen en verder weg kijken

Wat kun je dan zelf doen als kind of jongere om oogproblemen zoveel mogelijk te voorkomen? Klaver vertelt dat het belangrijk is om genoeg buiten te zijn en dat je het dichtbij kijken afwisselt met in de verte kijken. Dit wordt ook wel de 20-20-2 regel genoemd: na 20 minuten dichtbij kijken moet je 20 seconden in de verte kijken en groeiende ogen hebben ook 2 uur per dag daglicht nodig.

"Als je dat doet, groeit je oog als een normaal oog en zal je geen brilletje nodig hebben. Al dat schermgebruik bij kinderen is niet gezond. Het is niet gezond voor de ogen, ook niet gezond om allerlei andere redenen. Het is belangrijk dat we ons daar bewust van zijn en het beperken", sluit ze af.

Kinderen hebben slechte ogen door te veel schermtijd: dit is wat je kunt doen om oogproblemen te voorkomen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dierverzorger Saia maakt zich grote zorgen nu vogelgriep meer om zich heen grijpt: 'Worden niet serieus genomen door overheid'

Dierverzorger Saia maakt zich grote zorgen nu vogelgriep meer om zich heen grijpt: 'Worden niet serieus genomen door overheid'
Dierenverzorger Saia Hendrickx van Vogelzorgcentrum De Houtsnip in Hoek van Holland
Bron: EenVandaag

Niet alleen in Amerika, ook in Nederland grijpt de vogelgriep om zich heen. Het virus treft nu vooral wilde ganzen. Dierenwelzijnsorganisaties die worden gebeld om zieke dieren op te halen maken zich zorgen. "Worden niet serieus genomen door de overheid."

Een mondkapje, een pak, handschoenen, schoenhoezen en een beschermbril. Dat trekt Saia Hendrickx van Vogelzorgcentrum De Houtsnip in Hoek van Holland elke keer aan als de dierenambulance weer een zieke vogel komt brengen.

Van dier op mens

Allemaal om zichzelf te beschermen tegen de vogelgriep. "Vogelgriep is een ziekte die van dier op mens kan overgaan. Als ik een beetje grieperig ben en ik kom in contact met een besmette vogel, dan kan dat gaan muteren en kan de pleuris uitbreken", vertelt ze daarover.

De angst zit er goed in bij De Houtsnip. In 2022 werd het vogelzorgcentrum geruimd omdat er vogelgriep heerste. "Ik heb toen zelf heel veel slachtoffers ingeslapen en uiteindelijk bleef er een groep over. Die waren negatief getest, maar werden toch ingeslapen door de NVWA. Dat laat je nooit meer los en wil je niet meer meemaken."

Uitbraak neemt toe

Een besmetting van vogel op mens is nog niet in Nederland voorgekomen. Maar in de VS overleed vorige maand een persoon na een besmetting door kippen en wilde vogels in zijn achtertuin. Daarom is Hendrickx alert. Iedereen die haar vogelzorgcentrum binnenkomt moet zich ontsmetten en alle werknemers hebben hun eigen afdeling waar zij werken en mogen niet zomaar naar een andere afdeling.

"Op dit moment is de uitbraak weer in alle hevigheid aan het toenemen", reageert Hendrickx. Dat zorgt voor enorme onrust bij haar. "De adrenaline giert door je lijft. Je bent bang om het binnen te krijgen."

Niet serieus nemen door de overheid

Verhalen zoals die van Hendrickx hoort Daniella van Gennep van Stichting Dierenlot nu dagelijks. Zij vertegenwoordigt een groot deel van dierenhulpverleners in Nederland, waaronder dierenambulances, opvangcentra en dierenasielen.

"Soms vindt één dierenambulance wel 200 dieren op 1 dag. En dat zijn vooral vogels op dit moment, maar ook vossen en andere zoogdieren. We maken ons gewoon zorgen omdat die hulpverleners op dit moment niet echt serieus worden genomen door de overheid als het gaat om vogelgriep."

Financiële compensatie

Daarmee doelt Van Gennep op financiële compensatie voor de dierenhulpverleners. Zo moeten zij dode en zieke vogels ophalen en persoonlijke beschermingsmiddelen aanschaffen. Na de vorige uitbraak wilde een meerderheid van de Tweede Kamer dat de overheid zou kijken naar een structurele manier om in deze kosten tegemoet te komen. Maar de minister liet 6 februari weten dat die er op dit moment niet komt, omdat de uitbraak nog niet hevig genoeg is.

"Ik wil heel graag dat de overheid de dierenhulpverlener serieus neemt. Weliswaar hebben ze formeel geen rol als het gaat om het opruimen van dode dieren. Maar wie bel je als je een dier in nood ziet? Dan bel je de dierenambulance en dat gebeurt dus in de praktijk."

Bekijk ook

'Overheid moet in actie komen'

Van Gennep vraagt om actie van de overheid: "zorg minimaal voor veiligheid van al die vrijwilligers. Die lopen risico maar daar moeten ze zelf voor opdraaien. Zelfs de griepprik die enigszins bescherming biedt, moeten ze zelf betalen", legt ze uit.

Van Gennep beaamt dat het inderdaad nog niet zo erg is als in 2021 en 2023. "Maar", voegt ze daaraan toe, "wat er nu gebeurt in Amerika is wel veel erger dan toen. Wij willen gewoon dat je voorbereid bent."

Wie is verantwoordelijk voor het opruimen?

Het opruimen van dode dieren gebeurt volgens beide hulpverleners nu niet altijd. "Ik ben niet verplicht om die op te gaan halen", zegt Hendrickx. "Maar ik doe het wel, omdat ik niet wil dat andere in het wild levende dieren dat eten, want dan zijn zij ook besmet."

"De verantwoordelijkheid ligt bij degene van wie het terrein is waar het dier neerstort", vult Van Gennep aan. "Maar ja, vaak weet het grote publiek niet van wie het terrein is." Vogels dood in de achtertuin liggen, moeten door de eigenaar van de woning zelf worden opgeruimd. "Die mag je in de vuilnisbak doen en dan mag je je handen wassen met een sopje. Dan is het volgens het ministerie goed genoeg. Nou, daar zet ik dikke vraagtekens bij."

Bekijk ook

Teleurgesteld

Van Gennep heeft vandaag nog spoedoverleg gehad met beleidsmedewerkers op het ministerie van Volksgezondheid en het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Maar een toezegging voor financiële compensatie kwam er niet.

"Ik heb de minister gehoord in het debat vorige week en zij zei: 'de overheid is geen pinpas'. Dat doet echt pijn bij de dierenhulpverleners en dat merk je ook wel. Zij voelen zich niet serieus genomen, terwijl dat wel moet."

Partij voor de Dieren wil actie van minister

Volgens Hendrickx is er niets veranderd bij de overheid na de grote uitbraken in 2021 en 2023. "Wanneer worden ze wakker? Wat gebeurt er als er straks een pandemie uitbreekt?", vraagt ze zich af. "Dan zijn ze te laat en hebben ze bloed aan hun handen."

De Partij voor de Dieren neemt geen genoegen met de antwoorden van de minister. De partij gaat Kamervragen stellen en wil dat de minister alsnog over de brug komt met geld om dierenhulporganisaties te beschermen tegen vogelgriep.

Dierverzorger Saia maakt zich grote zorgen nu vogelgriep meer om zich heen grijpt: 'Worden niet serieus genomen door overheid'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant