Paul Rusesabagina, de 'held van Hotel Rwanda', heeft geen eerlijk proces gehad. Dat zegt oud-minister Jan Pronk, die het Afrikaanse land na de genocide in 1994 hielp een nieuw rechtssysteem op te zetten.

De hotelmanager, die in 1994 ruim 1.200 Tutsi's uit handen hield van Hutu-milities, dreigt op 20 september levenslang of voor minimaal 30 jaar in een Rwandese cel te belanden vanwege terrorisme.

'Verleen gratie bij veroordeling'

Volgens vrienden en familieleden is het een 'showproces' en zijn de aanklachten tegen Paul Rusesabagina verzonnen. "Hij zou hebben opgeroepen tot geweld, maar dat klopt helemaal niet", zei zijn dochter Carine Kanimba eerder tegen EenVandaag.

Ook mensenrechtenorganisaties spreken van een oneerlijk proces. En oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk sluit zich daarbij aan. "Ik roep de Rwandese president op Rusesabagina direct gratie te verlenen als hij veroordeeld wordt."

Ontvoerd

Rusesabagina, die na de genocide in België ging wonen en de Belgische nationaliteit kreeg, was aanvankelijk bondgenoot van de Rwandese president Kagame, maar hij keerde zich in de loop der jaren tegen hem en zijn politiek.

Vorig jaar zou hij een toespraak in Burundi houden, maar het vliegtuig landde in de Rwandese hoofdstad Kigali, waar hij direct in de boeien werd geslagen. "Hij is ontvoerd, dat is glashelder", zegt Pronk.

Beleid van Rwandese regering

Pronk gelooft niet dat Paul Rusesabagina een eerlijk proces heeft gehad. De vraag is of hij schuldig is aan geweldsmisdaden en wapenleveranties.

"Maar dat is naar mijn mening op geen enkele manier te bewijzen. Hij is gewoon, net als andere critici van de regering Kagame, opgepakt. Dat is momenteel het beleid dat de Rwandese regering voert."

Bron: EenVandaag

Genocide

In 1994 werden in Rwanda ongeveer 1 miljoen Tutsi's vermoord. Terwijl de internationale gemeenschap zich in die periode terugtrok, bood Hutu Paul Rusesabagina 1.200 mensen onderdak in het Hotel des Milles Collines, waar hij assistent manager was.

Jan Pronk was als minister van Ontwikkelingssamenwerking een van de eerste buitenlanders die de gevolgen van de genocide met eigen ogen zag. "De beelden staan onuitwisbaar op mijn netvlies. Mensen werden verminkt, verkracht en vermoord. De lichamen lagen overal. De genocide in Rwanda is het ergste wat ik heb gezien."

Juridische samenwerking

Pronk besefte dat de internationale gemeenschap gefaald had. Hij sprak deze schaamte ook uit op de eerste herdenking, een jaar na de genocide. Na de genocide verleende Pronk veel humanitaire en politieke steun aan president Kagame.

"De Nederlandse hulpverlening in de jaren 90 was mijn persoonlijke beslissing. Ik heb steun gegeven aan de opbouw van juridische samenwerking tussen Nederland en Rwanda. Daar was in die tijd gerechtvaardigd, er was geen rechter meer over, iedereen was vermoord."

Dorpsrechtbanken

Volgens Pronk ging het de eerste jaren na de genocide goed met de wederopbouw van de rechtsstaat. Er werden dorpsrechtbanken opgezet, om moordenaars en verkrachters te berechten.

Ook werden Hutu's en Tutsi's met elkaar in contact gebracht om tot verzoening te komen en nieuwe slachtpartijen te voorkomen. Maar toen de dorpsrechtbanken stopten, ging het mis, zegt Pronk.

Totalitaire staat

"Toen is Rwanda zich tot een totalitaire staat gaan ontwikkelen. Sommigen noemen het een dictatuur. Er worden mensenrechten geschonden."

"Dat komt onder meer tot uitdrukking in het feit dat rechters worden benoemd door het bewind zelf. Er is geen onafhankelijke rechtspraak meer. En de processen zijn politieke processen geworden."

Geen meerderheid

In Nederland is politiek gezien geen meerderheid die zich wil inzetten voor Rusesabagina's zaak, zegt Pronk: "Maar ik vind dat Nederland dit best aan de kaak mag stellen, zeker gezien het verleden."

Nederland heeft volgens hem een hele goede naam in Rwanda. "Ik ben er altijd ontvangen als vriend."

'Onverantwoord dat Nederland Rwandezen uitlevert'

Pronk heeft niet alleen kritiek op de huidige rechtsstaat in Rwanda, maar ook op de Nederlandse. "We leveren mensen uit aan Rwanda op onvoldoende gronden. Dat is onverantwoord." Pronk wil dat Nederland daarmee stopt.

"Als je mensen wilt beschuldigen, breng ze dan voor de rechter in Nederland en lever ze niet uit aan een land waarvan je niet weet of de rechtstaat oké is. Er lijkt sprake van algemene luiheid van de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst, red.) en van Nederlandse juridische instellingen die van mensen willen afkomen."

Onduidelijkheid rond de spreidingswet is niet eens het grootste punt voor de gemeente Best. Ze voelt zich in de steek gelaten door minister Faber. Vandaag vraagt de gemeente in een brandbrief om haar steun bij het werk dat zij doet: opvanglocatie regelen.

Van een kroontjespen naar een balpen en van een krijtbord naar een digibord: er is door de jaren heen veel veranderd in het onderwijs. Dat is nu nog te zien in het Onderwijsmuseum in Dordrecht, maar niet lang meer. Vanwege bezuinigingen moet het sluiten.

Wat voor de een gewoon was in het klaslokaal, was 20 jaar daarvoor en 20 jaar daarna heel anders. Een collectie die die veranderingen weergeeft, is te vinden in het Onderwijsmuseum. Maar gisteren maakte het museum in een persbericht bekend dat het vanwege geldproblemen moet sluiten.

Onderwijsgeschiedenis van Nederland

"In het Nationaal Onderwijsmuseum laten we de enorm rijke onderwijsgeschiedenis van Nederland zien", vertelt rondleider en educator Juultje.

"En dat doen we aan de hand van een toonaangevende en omvangrijke collectie. Allemaal onderwijsobjecten die het onderwijserfgoed laten zien."

Maatschappelijke vragen

Zelf is ze vooral enthousiast over het 'droogzwemapparaat': een soort houten stellage waarop kinderen vroeger op school leerden zwemmen. Juultje: "Dit vind ik een mooi object om te laten zien dat discussies die we vandaag de dag voeren in de maatschappij, dat het onderwijs daar ook mee te maken heeft. En dat daar vaak al oplossingen op zijn gevonden. Of dat nu goede oplossingen zijn of niet."

Zo wordt met dit object de discussie over schoolzwemmen weergegeven, vertelt de rondleider. "Wie is ervoor verantwoordelijk dat de kinderen kunnen zwemmen? Wie gaat daarvoor betalen? Dit is een van de oplossingen die in het verleden is bedacht als het gaat om die maatschappelijke vragen."

'Buitengewoon belangrijk'

Maar de manier waarop deze collectie tentoongesteld is, is binnenkort dus verleden tijd. Al is er bij voorzitter van de Raad van Toezicht van het museum Peter Vrancken nog een klein beetje hoop. "We hebben gisteren het persbericht de deur uit gedaan. Iets waarvan je hoopt het nooit te hoeven doen. Met een kleine hoop dat door de reuring die we organiseren het museum alsnog gered kan worden", vertelt hij.

Want volgens Vrancken is het museum niet alleen leuk om te bezoeken, maar ook 'buitengewoon belangrijk'. "Het is een van de belangrijkste onderwijscollecties in Europa. We lenen ook veel uit aan het buitenland. Die collectie gaat terug tot eind 19de eeuw, dus die herbergt al onze innovaties en methodes in het onderwijs. En de verschillen met het heden."

Te weinig geld

Dat het museum de deuren moet sluiten, is niet geheel verbazingwekkend. Het ging op financieel gebied al een tijdje niet heel goed. Vrancken legt uit: "We waren al jaren met zowel de minister als met de wethouder in Dordrecht in gesprek. We kregen echt structureel veel te weinig bekostigd, want alle kostenstijgingen worden niet in de subsidies doorberekend waardoor we eigenlijk steeds meer achteruit gingen."

"Toen eerst de gemeente Dordrecht, door de bezuinigingen die zij opgelegd krijgen van het Rijk, en vlak daarna ook de minister van Onderwijs zei: 'We gaan de subsidie stoppen', ja dan verdwijnt driekwart van je basisfinanciering. Dan heb je eigenlijk geen toekomst meer."

Lot van de collectie

Voor de voorzitter is nu een van de grote vragen wat er gaat gebeuren met de collectie. "We hebben in mei een gesprek met het ministerie van Onderwijs en ook nog een keertje met de gemeente. En dan is dit een van de vragen die we met hen gaan bekijken."

De collectie in een opslagbox stoppen, ziet hij in ieder geval niet zitten. "Dan is het ook niet meer open voor publiek. En is het ook niet meer open voor de wetenschappers die regelmatig bij ons aan de deur staan en vragen of ze een deel van de collectie kunnen gebruiken voor onderzoek. Dus eigenlijk willen we 'm niet opslaan, dat hoort niet bij een collectie", zegt Vrancken resoluut.

'Eeuwig sund'

Het sluiten van het museum is ook het publiek niet ontgaan. Mensen die nog een laatste kijkje willen nemen, pakken nu hun kans. En voor oudere bezoekers brengt dat ook herinneringen van hun eigen schooltijd met zich mee. "Vooral de letterplankjes en de platen", herinnert een bezoekster zich uit haar jeugd.

Zij vindt het jammer dat het museum binnenkort zal sluiten. "Het is eeuwig sund", zegt ze op z'n Brabants. Eeuwig zonde.

Reacties op sluiting

Die reactie herkennen Juultje en Vrancken allebei. "Dit zijn gewoon prachtige voorbeelden die niet verloren mogen gaan", zegt de rondleider.

Vrancken sluit af: "Als je kijkt naar de hartverwarmende reacties die we uit verschillende organisaties krijgen en ook met name van de mensen uit het onderwijs die zeggen: 'Dit kan niet, dit mag niet', dan doet dit niet alleen iedereen pijn, maar betekent dit voor iedereen ook een groot verlies." Wanneer het museum precies zal sluiten, is nog niet bekend.