De Europese Unie (EU) blijft achter haar werk staan in de strijd tegen nepnieuws. Nederlandse media als Radio 1, TPO, GeenStijl en De Gelderlander zouden nepnieuws of desinformatie brengen. Die beschuldiging, afkomstig van EU-organisatie EU vs. Disinfo, kwam vorige week vanuit het niets. De opname in de database van EU vs. Disinfo leidde tot een hoop commotie en discussie over wat nu wel of geen ‘fake nieuws’ is.

EenVandaag zocht contact met EU vs. Disinfo, maar de leden van het team mogen niet praten met de pers. De club is gevestigd in het pand van de EEAS, de Europese Dienst voor Extern Optreden, in Brussel. Ze werken met een budget van ongeveer één miljoen euro en vallen onder Europees Commissaris Federica Mogherini.

Eenzijdige informatie? ‘Dat is desinformatie’

EU vs. Disinfo werkt samen met vierhonderd ‘experts’ door heel Europa. Dat netwerk levert nieuwsberichten aan, die vervolgens gecheckt worden door de mensen die voor EU vs. Disinfo werken. Zij hanteren een vrij simpele regel: als een bericht ‘eenzijdige informatie, onjuiste feiten, of informatie die afkomstig is van of in lijn staat met Kremlin-boodschappen’ bevat, dan kwalificeert het al snel als desinformatie.

Zo kon het gebeuren dat een stuk van Chris Aalberts op TPO datzelfde stempel kreeg: desinformatie. In het artikel parafraseert Aalberts een spreker, Stefan Huijboom op een evenement van FvD: “Onpartijdige media bestaan in het land niet, oligarchen hebben enorme macht, een verzetsleger wat in de Tweede Wereldoorlog honderdduizend Poolse Joden de dood in joeg wordt nog steeds aanbeden.”EU vs. Disinfo concludeert: dit is desinformatie. “Het artikel lijkt alleen gericht te zijn op het verslechteren van het imago van Oekraïne in aanloop naar het Nederlandse referendum over de associatieovereenkomst.”  

‘Media moeten vrij kunnen informeren’

Dat een orgaan van de EU dergelijke conclusies trekt is schadelijk, vindt universitair docent journalistiek Alexander Pleijter. “De EU is wat mij betreft niet de aangewezen club om dat te doen. Geen enkele overheidsorganisatie zou zich moeten willen bezighouden met het benoemen van media als verspreiders van desinformatie. De media moeten vrij kunnen informeren”, stelt hij.

Daarnaast is Pleijter niet te spreken over de manier van factchecken die EU vs. Disinfo hanteert. “Er worden weinig bewijzen geleverd, er wordt alleen gesteld waarom die club vindt dat het desinformatie is. Bij een goede factcheck laat je zien wat er niet klopt, dat onderbouw je met bewijs. In dit geval slaat het dus nergens op en dat is meteen het verontrustende. Als je dit al doet, doe het dan op de juiste manier.”

‘Het is geen aanval op journalisten’

EU vs. Disinfo mag zelf dus niet praten met de pers. Roland Freudenstein, beleidsdirecteur bij het Martens Centre (de Europese denktank van de Christen-Democraten in het Europarlement), kent de organisatie goed. Hij vindt het juist heel belangrijk dat de EU zelfstandig actie onderneemt tegen nepnieuws.

“De EU moet zich verdedigen tegen de agressieve desinformatiecampagne van het Kremlin. Die taak hebben ze gekregen van het Europarlement. Het is een juiste taak, een die we serieus moeten nemen”, zegt hij. “Als media meegaan in Kremlinframes, dan moet dat gemeld worden. Daarmee is het geen aanval op media of journalisten, maar wel op de onjuiste informatie die ze soms verspreiden. Daarmee spelen ze het Kremlin namelijk in de kaart.”

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."