Door het besluit van demissionair minister De Jonge om de afdeling kinderhartchirurgie in het UMC Groningen te sluiten, zullen er onnodig kinderen overlijden. Dat zegt hoofd kinder-ic van het ziekenhuis Martin Kneyber.

Teleurstelling, ongeloof en heel veel boosheid; dat voelde Kneyber toen hij hoorde dat de academische ziekenhuizen in Groningen, Amsterdam en Leiden moeten stoppen met kinderhartchirurgie. De zorg wordt overgeheveld naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht en het ErasmusMC in Rotterdam.

'Ondoordacht en dramatisch'

Het hoofd kinder-ic in het UMC Groningen noemt het 'een ondoordacht en dramatisch besluit'. Hij begrijpt dat concentratie nodig is, 'versnippering van zorg is niet goed, zeker niet bij hoogcomplexe zorg als deze', benadrukt hij.

"Maar samen met Rotterdam en Leiden werkten we sinds 2020 aan een plan, het zogeheten DC-3 plan, om deze specialistische zorg voor het hele land beschikbaar te houden. Dat was vergevorderd", zegt Kneyber.

Geen apparatuur meer in de buurt

Wat de gevolgen zijn als de afdeling kinderhartchirurgie in Groningen moet sluiten? "We hebben een belangrijke functie voor kinderintensieve zorg in Noord-Nederland. Stel, er komt hier een kind onder het ijs terecht, dan hebben we straks geen apparatuur meer om hem of haar op te warmen. Er zullen kinderen overlijden die helemaal niet hoeven te overlijden."

Als een kind in het noorden van Nederland hoogspecialistische zorg nodig heeft, moet het in het vervolg naar Rotterdam of Utrecht. "Dat kán, maar nu kan de zorg binnen een half uur geregeld zijn. Als je een kind per helikopter of ambulance moet vervoeren, ben je gauw een paar uur verder. Dat gaat ten koste van de patiënt."

Essentieel in de keten

Als kinderhartchirugie in het UMC Groningen verdwijnt, vervolgt Kneyber, verdwijnt een heel groot deel van de kinderzorg in het noorden van het land. "Kinderhartchirurgen zijn essentieel in de keten van zorg voor zieke kinderen. Als die hier niet meer werken, vertrekken ook andere professionals, zoals kindercardiologen."

"En er komt een accuut einde aan het enige programma in Nederland voor kinderlongtransplantaties. Alles is zo nauw met elkaar verweven."

Petitie

"Concentreren is goed," zegt Kneyber, "maar we moeten ook de regionale spreiding in de gaten houden, zodat zorg voor iedereen toegankelijk blijft." Hij hoopt dan ook dat demissionair minister De Jonge zijn plan om te sluiten terugdraait of in elk geval bevriest.

Inmiddels hebben bijna 150.000 mensen hun handtekening gezet onder een petitie om de afdeling kinderhartchirurgie in Groningen te behouden.

'Plan voldoet niet'

De perswoordvoerder van De Jonge reageert dat het plan van de UMC's in Groningen, Leiden en Rotterdam om zorg in het hele land beschikbaar te houden, opp twee punten niet voldoet. "Het wordt niet gedragen door alle betrokken UMC's, zo is het niet een plan waar ook UMC Utrecht zich achter schaart."

"Daarnaast wil het plan in concentratie naar drie centra terwijl de minister, mede op basis van advies van de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd en een flink aantal zorgprofessionals, een concentratie naar twee locaties, zoals gemeld in de brief naar de Tweede Kamer."

Hartstichting

De Hartstichting zegt in een reactie dat ze samen met gezondheidsfondsen en patiëntenverenigingen verdere concentratie van openhartoperaties en andere complexe ingrepen bij patiënten met een aangeboren hartafwijking steunt.

"Door complexe ingrepen te concentreren zal de kwaliteit van zorg verder verbeteren. Alle locaties blijven wel open voor alle andere kinderhartzorg. Zo blijven de poli-controles, diagnostiek en 24-uurs spoedzorg bij de huidige ziekenhuizen en wordt gezorgd dat de aangeboren hartafwijkingenzorg bereikbaar blijft en dat de opgebouwde expertise in deze ziekenhuizen blijft", zegt een woordvoerder. "De openlijke discussie over de keuze van locaties is niet in het belang van patiënten."

De muren zijn bestand tegen raketten, overal hangen camera's en er is plek voor drie verdachten. De gevangenis in Vught heeft nu een splinternieuwe, extra beveiligde rechtszaal, dichtbij de EBI. "Per jaar verwachten we hier 20 tot 40 zittingen."

Het is een unieke rechtszaal op een hele bijzondere plek. Op steenworpafstand van de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught gaat vandaag een nieuwe zittingslocatie open voor strafzaken tegen extreem vluchtgevaarlijke verdachten.

Transport is levensgevaarlijk

Nederland krijgt daarmee voor het eerst een rechtszaal binnen de beveiligde muren van een gevangenis. Dat is vooral om zo het gevaarlijke en peperdure transport van zware criminelen sterk te verminderen.

"Het vervoer van EBI-verdachten raast tot nu toe met 100 kilometer per uur door onze straten", vertelt Roderick van de Mortel, burgemeester van Vught. "Dat is levensgevaarlijk. Ik ben heel blij dat hier nu een einde aan komt."

Breed scala aan zittingen

Het nieuwe gerechtsgebouw heeft ruimte voor verschillende soorten zittingen. "Voor het brede scala dat een strafrechter kan bieden", zegt voorzitter Henk Naves van de Raad voor de rechtspraak.

"Dan gaat het om voorgeleidingen, verhoren van de rechter-commissaris, pro-forma zittingen en inhoudelijke behandelingen met niet meer dan drie verdachten." Naves rekent op 20 tot 40 zittingen per jaar in de nieuwe rechtszaal.

22 miljoen euro

Het gerechtsgebouw is in een jaar tijd uit de grond gestampt en kost 22 miljoen euro. Dat is veel geld, maar dit bedrag kan snel worden terugverdiend. Een Marengo-zitting met veel verdachten is nu nog peperduur. Op zo'n dag zijn ongeveer vijfhonderd politiemensen nodig om alles veilig te laten verlopen.

"De criminaliteit is verzwaard. Op straat worden advocaten en journalisten rücksichtslos neergeschoten", zegt Van de Mortel. De burgemeester kwam in 2020 zelf met het idee om een rechtszaal op het terrein van de PI Vught te bouwen. "Houd op met de naïviteit en zorg dat je deze categorie verdachten op een hele nieuwe manier beoordeeld, berecht en vastzet."

Moord Derk Wiersum

Ook Henk Naves van de Raad voor de rechtspraak signaleert een verharding van de criminaliteit in Nederland: "Dat hebben we vooral gezien in het proces-Marengo na de moord op advocaat Derk Wiersum. In die zaak is natuurlijk veel gebeurd waar we van geleerd hebben." We zijn daarom ook in het buitenland gaan kijken, hoe ze dit daar organiseren.

Naast de gevangenis in Lelystad verrijst op dit moment ook een nieuwe rechtszaal. In Vlissingen wordt bovendien gebouwd aan een nieuwe extra beveiligde gevangenis met ook een rechtbank. "Ik zou er zeker voor pleiten meer rechtbanken bij penitentiaire inrichtingen aan te sluiten", zegt vestigingsdirecteur Cees Niessen van de PI Vught. "Dit scheelt niet alleen hoge transportkosten, maar verhoogt ook het veiligheidsniveau."

Publiek volgt zaak via livestream

Naast de drie verdachten en hun advocaten is er in de rechtszaal ruimte voor acht journalisten, vier rechters, griffiers en twee officieren van justitie. Gewone toeschouwers mogen niet naar binnen. Publiek kan de zittingen in een andere rechtbank volgen via een videoverbinding.

"We hebben goed nagedacht over de openbaarheid van deze zittingen", benadrukt Naves. "Door de livestream kan het publiek en de overige media de zaak live op afstand volgen."

Signal wint steeds meer terrein in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel. Van alle deelnemers heeft 35 procent de chatdienst gedownload. Toch stopt bijna niemand zomaar met WhatsApp.

Een derde van de panelleden (35 procent) heeft Signal inmiddels op hun telefoon, maar vrijwel iedereen houdt WhatsApp ernaast. Slechts 1 procent zegt alleen nog maar via Signal te communiceren.

Tussen twee werelden

Mensen die beide chatdiensten gebruiken, hebben het gevoel dat ze 'tussen twee werelden zitten'. Iemand schrijft: "Ik wil er heel graag vanaf, maar ik merk nu hoe afhankelijk ik en anderen om me heen zijn geworden van WhatsApp. De hele tijd tussen de appdiensten wisselen is ook geen doen."

Jongeren (18-24 jaar) en theoretisch opgeleiden maken relatief vaak gebruik van Signal. Bijna de helft (47 procent) van die laatste groep heeft Signal gedownload, maar ook daar blijft het in 99 procent van de gevallen in combinatie met WhatsApp.

'Discussie overdreven'

Veel praktisch opgeleiden blijven WhatsApp voorlopig trouw. Van hen heeft 21 procent Signal geïnstalleerd. 7 op de 10 gebruiken alleen WhatsApp.

Mensen die alleen WhatsApp gebruiken, laten weten de discussie 'overdreven' te vinden of 'niet zo te volgen'. Hun vrienden, familie of collega's hebben ook nog niet voorgesteld om over te stappen naar Signal.

'Ze weten toch al alles van me?'

Sonja Wijker-Cornelissen (68) stapte in 2021 over naar Signal, na een discussie met haar zoon over de nieuwe privacyvoorwaarden van WhatsApp. "Ik had per ongeluk op 'ja' geklikt, zonder echt te lezen wat ik goedkeurde", zegt ze. Sindsdien probeert ze bewust minder afhankelijk te zijn van grote techbedrijven. Zo zit ze niet op Facebook en Instagram.

Toch gebruikt ze WhatsApp ernaast, omdat veel mensen in haar omgeving niet willen overstappen. "Als ik het erover heb, zeggen ze vaak: 'Signal, wat is dat?' of: 'Ze weten toch al alles van me.' Het voelt voor velen als te veel gedoe om met een nieuwe app te beginnen."

'Iedereen meenemen is een enorme klus'

Ook Hugo Bausch (65) probeert zijn netwerk in beweging te krijgen. Hij stapte over naar Signal na de inauguratie van Trump - hij niet langer wilde meewerken aan het verdienmodel van grote techbedrijven. "Ik ben gedreven door de wil om iets te veranderen", zegt hij. "En dan is dit een kleine, maar wel een concrete stap die ik zélf kan zetten."

Maar in de praktijk is dat lastig. "Ik zit in een VvE-bestuur, daar heb ik ze wel overtuigd, maar bij de andere bewoners is het lastiger." Zijn familie meekrijgen blijkt ook niet eenvoudig: "Ik heb veel digibeten in de familie." Daarom blijft hij WhatsApp voorlopig nog gebruiken, al heeft hij gezegd dat hij er half april mee stopt.

'Begin er moe van te raken'

Een op de vijf (20 procent) vindt het irritant als anderen hen proberen over te halen om over te stappen op Signal. Die voorstellen zijn in veel groepsapps voorbij gekomen.

"Het is nu een paar keer gebeurd in groepsapps en ik begin er moe van te raken. Ik heb geen zin om me te laten opdringen", schrijft een deelnemer.