Een medisch mondkapje dragen in alle binnenruimtes en buiten als het druk is. Zo luidt het advies van het Outbreak Management Team. Het is weer een nieuwe draai in het beleid rondom mondkapjes. "Elke verandering kost extra moeite voor mensen."

'Zeg mondkapje waar ga je heen, naar het vuil, naar het vuil', zong voormalig minister Ferd Grapperhaus afgelopen zomer. Het verplichte mondkapje verdween, maar keerde na een paar maanden toch weer terug. Nu adviseert het OMT een medisch mondkapje. Wat doet dat met ons?

'Draagvlak verdwijnt'

"Elke keer als er nieuwe maatregelen worden voorgeschreven betekent dat gedragsverandering", vertelt hoogleraar en gezondheidspsycholoog Andrea Evers. "Dat is lastig voor mensen. Het kost extra moeite."

Als het kabinet het OMT-advies overneemt bij de volgende persconferentie is het belangrijk dat er goed gecommuniceerd wordt, volgens Evers. Dat wordt volgens haar vaak niet genoeg gedaan. "Zo verdwijnt het draagvlak."

Veel discussie

Dat de maatregelen niet goed worden nageleefd ligt volgens Evers niet aan de zogenaamde koppigheid van Nederlanders, maar aan het wisselende beleid. Dat is te zien aan andere landen. "Neem Duitsland, daar wordt vanaf het begin al een eenduidig beleid gevoerd als het gaat om mondkapjes. Mensen volgen het netjes op."

"In Nederland werden verschillende manieren gehandhaafd. Er was veel discussie", vertelt Evers. "In andere landen is het beleid veel consistenter. Daardoor is de noodzaak veel duidelijker."

Verschillende mondkapjes

"Als er niet helder gecommuniceerd wordt houden mensen zich minder goed aan de maatregelen", zegt Evers. Zeker met het nieuwe advies is het volgens haar nodig om goed uit te leggen wat de verschillen tussen de mondkapjes zijn. "Daar hebben we het in het begin niet veel over gehad."

"Het helpt dat we nu mensen aan het roer hebben die inhoudsdeskundig zijn", zegt ze over onder andere de nieuwe minister van Volksgezondheid, Ernst Kuipers. "Mensen hebben daar extra vertrouwen in." Ze adviseert hem dan ook om meteen te werken aan duidelijke communicatie.

Effectiviteit benadrukken

"Je moet erg duidelijk zijn over waarom deze maatregelen worden toegepast en wat de noodzaak ervan is", zegt ze. "Op dit moment kunnen dat bijvoorbeeld omikron en het stijgende aantal besmettingen zijn."

Daarnaast is het volgens Evers belangrijk dat de effectiviteit van de nieuwe maatregelen wordt benadrukt. "Wat voegen de nieuwe maatregelen toe en wat leveren ze op? Kunnen we andere maatregelen loslaten? Dat heb je nodig om mensen te motiveren."

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."