Gedoe rondom glyfosaat: een meerderheid in de Kamer wil het bestrijdingsmiddel zo snel mogelijk verbieden, maar minister Schouten van Landbouw maakt daar tot nog toe geen haast mee. Vandaag werd opnieuw over de kwestie gedebatteerd.

Glyfosaat is het middel dat gebruikt wordt in bestrijdingsmiddelen, onder andere in het bekende RoundUp. Het is een middel om onkruid te bestrijden, maar boeren gebruiken het bijvoorbeeld ook om groen op akkers te laten verdwijnen. Dan hoef je ze namelijk niet om te ploegen. Je kunt dit herkennen aan de zogenoemde 'gele akkers'.

Glyfosaat

Over het gevaar van glyfosaat is veel discussie. Het zou bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn en hormoonverstorend. "Er zijn al aanwijzingen dat dit soort giffen leiden tot de ziekte van Parkinson. In Frankrijk is dat ook al erkend als beroepsziekte bij boeren", zegt D66-Kamerlid Tjeerd de Groot. Hij wil dat glyfosaat zo snel mogelijk verboden wordt. "De boeren en omwonenden hebben er ook baat bij als we minder van dit soort middelen gaan gebruiken", zegt hij.

Dat beaamt de Gezondheidsraad. Zij concludeerden afgelopen juni dat Nederland bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw moet afbouwen. De Tweede Kamer probeert glyfosaat al sinds 2018 aan te pakken met moties, maar minister Carola Schouten heeft tot nu toe nog weinig concrete stappen gezet om het middel uit de bannen. Schouten is wel voor afbouwen, maar wil dat behoedzaam doen: "Je moet goed onderbouwen, waarom iets opeens níet meer mag."

'Nederland is het vuilste jongetje van de klas'

De minister verwijst met die opmerking naar een Europese afspraak om glyfosaat nog tot en met 2022 toe te staan. Ze is bang dat als ze totaalverbod afkondigt, boeren rechtszaken kunnen aanspannen.

Daar is de Tweede Kamer het niet mee eens. "Nederland doet altijd alsof het het beste jongetje van de klas is, maar eigenlijk zijn we het vuilste jongetje van de klas", zegt De Groot.

'Het is gewoon onwil'

Ook Kamerlid van GroenLinks Laura Bromet pleit voor een verbod op glyfosaat. Ze is geïrriteerd door de houding van minister Schouten. "Als ze het echt zou willen, dan zou ze het wel doen", zegt ze "Het is gewoon onwil."

Ze is woedend dat de minister nog steeds niets heeft gedaan aan het middel. "We proberen dit al 10 jaar verboden te krijgen in kleine stapjes. Eerst bij gemeenten, daarna bij Staatsbosbeheer. En als het bij deze gifstof al zou moeilijk is, hoe moet dat dan bij andere giffen? Dat gaat honderden jaren duren op deze manier."

Niet over individuele middelen praten

CDA'er Maurits von Martels is het daar niet mee eens. Hij vindt dat politici helemaal niet over dit soort individuele middelen moeten beslissen.

"Dan passeert een hele reeks aan middelen de revue en moeten we als politici middel voor middel bekijken wat wel of niet kan. CTGB (College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen) is wat mij betreft het wetenschappelijke instituut dat moet gaan kijken of iets verantwoord is."

Juridisch advies

Afgelopen week verscheen er een juridisch advies van de Universiteit Wageningen, dat op verzoek van de Kamer was opgesteld. Hieruit blijkt volgens D66 dat een grotere inperking van het gebruik van glyfosaat wel degelijk mogelijk is.

Minister Schouten heeft vanmiddag toegezegd, dat ze dat gaat bestuderen en binnenkort met een reactie komt.

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."

President Trump verkoopt sinds kort petjes, bekers en shirts bedrukt met 'Trump 2028'. Velen denken dat hij hiermee hint naar de volgende presidentsverkiezingen. Hij zou zijn zinnen hebben gezet op een derde termijn. Iets wat niet mag volgens de grondwet.