Allebei hadden ze al bedacht wat hun volgende stap zou zijn, maar corona gooide roet in het eten. De keuzes van Sem en Inez laten zien hoe het leven van jongeren is beïnvloed: zij blijft studeren, hij besloot dat juist niet te doen.
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
Het wereldnieuws gaat razendsnel. Dagelijks zijn er nieuwe ontwikkelingen over Oekraïne, Rusland, de Verenigde Staten en Europa. Van de ruzie in het Witte Huis tot het stoppen van de Amerikaanse steun aan Oekraïne. We beantwoorden jullie vragen hierover.
Jullie vragen legden we voor aan Amerika-verslaggever Tom van 't Einde en aan defensie-expert Dick Zandee van Instituut Clingendael.
"We zijn voor onze veiligheid volkomen afhankelijk van de Amerikanen", begint Amerika-verslaggever Van 't Einde. "Wij hebben zelf niet de militaire macht om Rusland van ons af te houden. Als Europa dus een vuist wil maken, hebben we de Verenigde Staten echt nodig."
"De Amerikanen hebben een aantal middelen en capaciteiten die wij in Europa niet hebben", legt defensie-expert Zandee uit. "Het belangrijkste: zij zijn een grote nucleaire macht, met een zeer groot arsenaal aan kernwapens. Daarnaast leveren de Amerikanen een grote bijdrage aan de NAVO met alles wat ze in de ruimte hebben: vliegtuigen, satellieten, verdedigingssystemen tegen inkomende raketten", somt hij op.
"Het is stiekem natuurlijk heel raar dat we 80 jaar afhankelijk zijn geweest van de Amerikanen", zegt Van 't Einde. "Maar Europa vond het prima, want we hadden gewoon een hartstikke goede relatie. Zoals een huwelijk, waarin natuurlijk weleens wat gebeurde, maar waar we uiteindelijk altijd samen uitkwamen. Nu zijn we verwikkeld in een soort echtscheiding, wat Europa maar moeilijk wil beseffen."
De Amerikaanse president Donald Trump heeft deze week alle militaire hulp aan Oekraïne stopgezet. Daarop werden binnen de Europese Unie koortsachtig gesprekken gevoerd over extra steun aan het land en over hoe Europa meer geld kan investeren in defensie.
Op een extra EU-top in Brussel werden 26 van de 27 lidstaten het donderdag eens over extra steun aan Oekraïne. Het akkoord werd gesloten zonder Hongarije, omdat premier Viktor Orbán weigerde in te stemmen. Over versterking van de Europese defensie werden alle 27 landen het wél eens. Voor dat plan wordt de komende jaren in totaal 800 miljard euro vrijgemaakt.
"Naarmate Trump feller anti-Europese geluiden uit, zijn er mensen die vanuit een soort emotionele reactie zeggen: 'Dan hoeven we jullie materieel ook niet meer'", merkt Zandee. "Maar of dat verstandig is? Eigenlijk niet, vanuit de behoeftes die we hebben, maar ook om de band met de Verenigde Staten te kunnen behouden."
"Trump ziet graag dat Europa Amerikaans materieel koopt. In Europa zijn er wel enkele landen, zoals Frankrijk, die liever zien dat wij Europees materieel aan Oekraïne leveren. Maar het is ook zo: als wij Amerikaanse wapens willen kopen, en we kunnen Trump die vraag bieden, dan is dat nou juist het 'ticket' wat we hebben in de relatie met hem", legt de defensie-expert uit
Dat heeft ermee te maken dat Europa een lappendeken van landen is, verklaart Zandee. "Puur feitelijk zijn er 1,7 miljoen militairen in Europa - Turkije met een groot aantal soldaten meegerekend - maar die zijn allemaal verdeeld over nationale strijdkrachten. We hebben niet zoals de Verenigde Staten één leger, met één taal, één commando en één uitrusting. Terwijl dat natuurlijk veel effectiever is."
Bovendien zijn er verschillen tussen al deze legers, vertelt Van 't Einde: "Er zijn te veel verschillende wapensystemen, waardoor we op dit moment niet de mogelijkheid hebben om onszelf effectief te verdedigen tegen een invasie vanuit Rusland. Daarbij mist coördinatie. Voordat Europa een eigen leger heeft opgebouwd met dezelfde wapensystemen en een goede coördinatie, zijn we misschien wel 10 tot 20 jaar verder."
"Ook heb je voor grote beslissingen als het opzetten van één Europees leger een akkoord nodig van alle lidstaten", gaat hij verder. "Hongarije is meer Russisch-gezind en denkt hier heel anders over dan bijvoorbeeld Nederland. Maar de EU kan zo'n beslissing niet nemen zonder dat Hongarije aan boord is. Dat is op dit moment een grote uitdaging. Unanimiteit vormt een groot probleem en verzwakt Europa ook."
Zandee ziet dat toch anders. "Over de eenheid van Europa binnen de NAVO maak ik me niet zo'n zorgen", zegt de defensie-expert. "Het echte probleem zit 'm in de transatlantische relatie tussen de Verenigde Staten en de Europese NAVO-landen."
"Zonder de Verenigde Staten bestaat de NAVO niet meer", zegt Van 't Einde stellig. "Natuurlijk kunnen we zonder Amerika nog gezellig met elkaar verder gaan met de goedbedoelende landen die dezelfde waarden hebben, maar de afschrikwekkende werking van de NAVO is dan weg. De tanden zijn we kwijt."
Dat kan volgens hem grote gevolgen hebben. "Op dit moment heeft Rusland niet de mogelijkheid om meteen door te stoten en heel Europa in te nemen. Maar stel dat ze over een paar jaar wel weer alle voorraden hebben aangevuld, dan zijn we heel erg kwetsbaar als Europa."
Toch vindt Zandee dat we de Europese tak van de NAVO niet moeten onderschatten. "Die loopt nu van de Noordkaap in Finland tot aan de Turks-Syrische grens, dat is niet niks", benadrukt hij. "Als Amerika uit de NAVO zou stappen, houden we nog steeds de commandostructuren, de ervaringen en de doelstellingen voor standaardisatie." De uitdagingen zitten volgens hem dus vooral in het opvangen van het gat dat de Amerikanen achterlaten, zowel op het gebied van mankracht als investeringen.
Canada is volgens Van 't Einde nog steeds een heel belangrijke bondgenoot. "Premier Justin Trudeau staat vierkant achter de NAVO en Europa, die heeft ons nog geen minuut in de steek gelaten", weet de Amerika-verslaggever. "Het land sluit zich nu ook veel meer aan bij de Europese NAVO-landen, omdat die dezelfde democratische waarden blijven delen en tegelijkertijd omdat de verhoudingen met de Verenigde Staten zijn verslechterd met de invoerheffingen."
"Maar Canada is een mug vergeleken met de Verenigde Staten als je kijkt naar de grootte van hun leger", gaat hij verder. "Het aantal militairen is misschien vergelijkbaar met sommige andere Europese NAVO-landen, maar dat is dus lang niet zo hoog als de Verenigde Staten. Ook Canada kan het gat wat Amerika dreigt achter te laten dus niet vullen."
"Bovendien staat Trudeau ook niet echt op goede voet met Trump", voegt hij daaraan toe. "Terwijl je eigenlijk in Canada iemand nodig zou moeten hebben die ook het oor van Trump heeft, en die ons op die manier dichter bij de Amerikaanse president kan brengen."
Zandee antwoordt duidelijk: "Die komt niet. Omdat we in een structuur zitten van de VN-Veiligheidsraad zoals die na de Tweede Wereldoorlog is opgericht. Die bepaalt dat de Veiligheidsraad nooit iets kan besluiten zonder dat alle vijf de permanente leden het eens zijn." Dat zijn de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
"Je kunt alleen iets van de Verenigde Naties verwachten in het scenario van een staakt-het-vuren", denkt de defensie-expert. "Misschien dat de Russische president Vladimir Poetin wel akkoord gaat met wat blauwhelmen." Maar Zandee betwijfelt of een vredesmacht onder VN-vlag uiteindelijk een vruchtbare oplossing zal zijn.
"De werkelijkheid is dat niemand weet wat Trump precies wil. Zouden we het maar weten", zegt Van 't Einde. "Normaal legt iemand tijdens onderhandelingen z'n kaarten op tafel. Maar nu doet Trump dat niet en dus blijft iedereen maar gissen. Dat maakt het natuurlijk voor de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en voor Europa heel moeilijk. Wat moeten we hem geven voordat hij tevreden is?"
"In het slechtste scenario wil Trump Oekraïne weggeven om de banden met Rusland aan te halen, zodat hij met Poetin een front kan vormen tegen China", vervolgt hij. "Een andere theorie is dat Trump gewoon de wereld wil verdelen in drie grote machtsblokken: de Verenigde Staten, Rusland en China. En West-Europa is in dat geval dan wel een bondgenoot van Amerika, maar Oost-Europa mag bij Rusland horen. Maar we weten het niet, het kan alle kanten op."
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
"Democraten vinden het heel erg wat er nu gebeurt", zegt Van 't Einde. "Maar de meeste Republikeinen vinden het goed dat Trump zo duidelijk voor Amerika kiest en niet over zich heen laat lopen. Eindelijk weer een president die kracht uitstraalt en doet wat 'ie heeft beloofd: America First, vinden zij."
"Sterker nog: zelfs mensen binnen de Republikeinse partij die eerst nog kritisch op Trump waren, en bijvoorbeeld opkwamen voor steun aan Oekraïne, staan nu aan de kant van Trump", ziet de Amerika-verslaggever. "Dat zal ook wel vanuit een soort opportunisme zijn, omdat ze niet hun positie willen kwijtraken."
Voorlopig zal Trump zijn plannen vrij gemakkelijk kunnen presenteren zonder dat hij er echt minder populair door wordt, denkt hij. "Omdat de gemiddelde Amerikaan op de korte termijn weinig negatieve gevolgen zal ervaren. Op de lange termijn echter, als Europa afstand neemt van de Verenigde Staten en een eigen defensie-industrie optuigt, dan gaat dat Amerikaanse bedrijven veel geld en banen kosten. Maar dat merken ze pas over 10 of 15 jaar."
"Sowieso zou Elon Musk zijn Starlink-systeem, voor internet via satellieten, kunnen uitschakelen. Oekraïne is daar afhankelijk van", vertelt Van 't Einde. "In West-Europa zijn we daar nu niet van afhankelijk af, maar we hebben ook nog geen Europese 'Starlink'." De Europese Unie werkt wel aan een eigen satellietnetwerk, maar daarvan staat de ingebruikname pas gepland voor 2030.
"De angst die mensen natuurlijk vooral hebben, is dat Amerikanen ons opeens in ons uppie achterlaten", zegt Zandee. "Maar veel waarschijnlijker is dat ze beperkt troepen zullen terugtrekken uit Europa. En dat er een soort onderhandelingsspel ontstaat, waarin wij daar weer op moeten reageren."
"Ik denk ook dat er vanuit de Amerikaanse strijdkrachten op enig moment tegenstand zal komen mocht Trump de defensie-samenwerking met Europa stopzetten", gaat de expert verder. "Hij heeft natuurlijk marionetten, maar zal toch op de hoogte worden gesteld dat dit zijn eigen belangen schaadt. Om maar iets te noemen: geen Amerikaanse aanwezigheid in Europa betekent ook dat de Amerikanen niet meer in Rusland kunnen kijken. Ze zouden dus veel inlichtingen kwijtraken."
"Voor de toekomst is het heel belangrijk dat we een eigen Europees defensieleger optuigen, zodat we onze eigen boontjes kunnen doppen", vindt Van 't Einde. "Dat we kunnen garanderen dat op de lange termijn bijvoorbeeld een afgesproken aantal eigen geproduceerde tanks zal worden afgenomen."
Hij denkt ook dat zoiets mogelijk is. "We hebben het eerder gedaan: in de jaren 60 en 70 waren Boeing en andere Amerikaanse vliegtuigbouwers oppermachtig. Er was geen Europees alternatief. Dat vonden we niet wenselijk, en toen is vanuit een samenwerking met meerdere Europese landen Airbus opgericht. Inmiddels is dat de grootste vliegtuigbouwer ter wereld. Ik denk dat we dit trucje opnieuw kunnen uitvoeren."
Bovendien heeft Europa volgens hem nu een wake-upcall gehad. "In een week tijd is er veel verschoven. 3 weken geleden hadden we in Europa nooit de handen op elkaar gekregen voor een grote investering in een eigen defensie-industrie. Maar door alles wat er gebeurd is, is heel Europa er opeens van doordrongen dat er echt iets moet gebeuren. En wordt er serieus gesproken over een Europees leger."
Zandee ziet een Europees leger toch niet zo snel werken. "Misschien dat het op commandoniveau wel zou werken, maar ook 'Jan Soldaat' moet met elkaar kunnen spreken. En dat werkt niet op grote Europese schaal met zoveel taalverschillen. Een ander punt: er moet voor zo'n leger één bevelvoering zijn, en die is er niet. We hebben wel structuren, maar die zijn beperkt tot de EU, en daar zitten bijvoorbeeld de Britten, Noren en Turken niet in. Er is ook geen politieke wil om tot een federaal Europa over te gaan. Dus de hele politieke structuur ontbreekt om dit militair mogelijk te maken."
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
Een spuitje hier en daar, want dan ziet je gezicht er net iets perfecter uit. Steeds meer jonge vrouwen én mannen stappen met die gedachte naar een cosmetisch arts. Maar die verkopen soms ook 'nee': "Dat zijn lastige gesprekken, maar het is mijn taak."
De 24-jarige Julia* wil fillers in haar jukbeenderen, maar ze werd door drie verschillende cosmetische artsen afgewezen in het consult. "Ze zeiden dat ik het niet nodig had en dat ze het niet gingen doen", vertelt ze. "Maar ik wil iets knapper worden, dus dat heb ik toen uitgelegd. En dan zeggen ze: 'Maar dat ben je al, je gaat er nu alleen maar lelijker op worden als je het wel doet.'"
Julia doet modellenwerk en is omringd door jonge vrouwen die regelmatig een cosmetische kliniek bezoeken. "Al mijn vriendinnen doen het, en je groeit mee met je vrienden. De een laat vet uit haar buik wegzuigen, de ander doet haar borsten. Als je daarmee omgaat, dan denk je op een gegeven moment: oh, ik wil eigenlijk ook wel iets proberen."
De jonge vrouw weet naar eigen zeggen dat ze het 'niet nodig heeft'. "Maar ik vind het mooi", zegt ze over haar wens om toch fillers in haar gezicht te laten spuiten. "Het klinkt misschien stom, maar ik wil het gewoon proberen. En ik zou nooit té ver gaan."
Uit eerder onderzoek van 3Vraagt onder leden van het EenVandaag Opiniepanel bleek in 2022 dat 1 op de 3 jongeren (30 procent) serieus overwoog om iets aan zichzelf te laten sleutelen. Ongeveer de helft van de ondervraagden tussen de 16 tot 34 jaar vond dat onder het mes gaan, alleen om er 'mooier' uit te zien, moet kunnen.
In dat jaar ondergingen in Nederland 560.000 mensen behandeling met botox en 300.000 mensen kregen fillers, laat de Nederlandse Vereniging van Cosmetische Geneeskunde (NVCG) weten. Deze twee ingrepen zijn vooral onder jonge vrouwen populair, bleek eerder uit ons panelonderzoek: van deze groep overwoog meer dan de helft om fillers of botox te nemen.
Terwijl de behandelcijfers elk jaar verder lijken te stijgen, zijn er dus ook artsen en klinieken die mensen weigeren. "Een goed gespecialiseerde arts moet niet alleen de juiste technieken beheersen, maar ook deskundig advies kunnen geven", legt cosmetisch arts Leanne Wong uit.
Als zo'n gespecialiseerd arts spreekt ze dagelijks mensen die hun uiterlijk willen veranderen. Dat jongeren behandelingen willen die ze eigenlijk niet nodig hebben, is volgens haar een groeiend probleem. "Het is een kwetsbare groep die juist goed advies nodig heeft, maar ik zie tegenwoordig ook veel klinieken die reclame maken met stuntprijzen en aanbiedingen, wat ethisch onverantwoord is."
De 'stuntaanbiedingen' die Wong soms voorbij ziet komen, worden makkelijk verkocht aan mensen die eigenlijk beter geholpen zouden zijn met goed advies, weet de cosmetisch arts. Bovendien komen jongeren die een kliniek via social media vinden vaak terecht bij artsen die niet geregistreerd zijn.
En deze behandelaren lijken sneller bereid om behandelingen uit te voeren zonder daarvoor een grondig advies te geven aan de cliënt, vertelt Wong. "Dat schaadt niet alleen de reputatie van het vak, maar ook de patiënt zelf", waarschuwt ze.
Bij de Nederlandse Vereniging van Cosmetische Geneeskunde zijn ongeveer 200 cosmetisch artsen aangesloten. Zij hebben eerst de 6-jarige opleiding tot basisarts afgerond en daarna een 2-jarige vervolgopleiding tot cosmetisch arts. Deze opleiding is vooral gericht op niet-chirurgische behandelingen zoals het inspuiten van botox of fillers, peelings en lasertherapie om de huid te verbeteren.
"Naast de ruim 200 aangesloten cosmetisch artsen zijn er naar schatting nog zo'n 600 artsen die wel geneeskunde hebben gestudeerd, maar niet de officiële opleiding tot cosmetisch arts hebben gevolgd", weet voorzitter Catharina Meijer. "Zij hebben zichzelf bijgeschoold en mogen deze behandelingen uitvoeren, mits ze aantoonbaar bekwaam zijn."
Daarnaast is er ook een onbekend aantal mensen die helemaal niet bevoegd zijn, maar toch cosmetische behandelingen aanbieden. "Dat is zeer zorgelijk", benadrukt Meijer. "Wij krijgen wekelijks klachten binnen bij ons meldpunt over mislukte behandelingen, complicaties en het ontbreken van nazorg. Veel mensen ondervinden hierdoor problemen en weten niet waar ze terechtkunnen als er iets misgaat."
Julia ging wel langs bij een cosmetisch arts en werd na een grondig gesprek dus afgewezen voor een behandeling met fillers en botox. "Ik was met een vriendin naar een privékliniek en bij haar deden ze botox in haar neus en fillers in haar kaak en lip. Ik dacht dus: nou, dan gaan ze mij ook wel helpen."
Toen Julia eenmaal aan de beurt was - of tenminste, dat dacht ze - zei de specialist: 'Dat ga ik niet doen.' Julia wilde weten waarom niet. "Toen zei de specialist dat mijn vriendin 'veel stress in haar gezicht had zitten'. Dat was blijkbaar iets wat je kon zien. Ze vond mij te jong en zei dat ik over 10 jaar maar weer eens terug moest komen."
De jonge vrouw was het daar niet mee eens en besloot het er niet bij te laten zitten. Ze klopte daarom aan bij een andere kliniek. "Ik wilde gewoon een heel klein beetje, echt minimaal. Het moest gewoon natuurlijk zijn."
"De kliniek die ik had gevonden, daar had ik echt onderzoek naar gedaan. Zij waren mijn laatste hoop", blikt Julia terug. "Maar ze wilden het niet doen. En ik wil alleen naar een echte kliniek, met echte dokters. Geen reclameding zoals je op Instagram ziet."
Maar hoe besluit een cosmetisch arts dan om iemand wel of niet te behandelen? Dat mogen klinieken grotendeels zelf bepalen, antwoordt Wong. Er zijn volgens haar geen duidelijke regels voor. "Wel leggen artsen een eed af en werken ze volgens ethische normen, maar er zijn geen strikte regels die zwart op wit staan."
Verder hoort een goede arts ook altijd te beoordelen of een hulpvraag terecht is, benadrukt ze. "Als iemand bijvoorbeeld meer jukbeenfillers wil, wordt er gekeken naar de anatomie, huidstructuur en het esthetische effect. Het doel is om een natuurlijk resultaat te behouden en geen overmatige of schadelijke ingrepen te doen."
"Stel: iemand wil met slechts 1 milliliter filler de wangen liften, terwijl ik weet dat dit onvoldoende resultaat zal geven. Dan zeg ik van tevoren 'nee'", gaat Wong verder. "Ik vind het belangrijk om eerlijk en transparant te zijn." Zo'n behandeling zou volgens de arts namelijk weinig tot geen effect hebben.
Ook komt het volgens haar voor dat cliënten gewend raken aan hun fillers en denken dat ze 'weg' zijn, terwijl dat niet het geval is. "Sommige mensen willen hun lippen opnieuw laten opvullen, terwijl ik duidelijk zie dat er nog voldoende filler aanwezig is. Dan weiger ik, omdat het niet nodig is."
Na zo'n consult blijft Wong altijd achter haar advies staan en legt ze aan de cliënt uit waarom een cosmetische behandeling in dat geval niet nodig of effectief is. "Soms begrijpen mensen het direct, soms zijn ze teleurgesteld."
Ze ziet dat vooral terug bij jonge vrouwen van rond de 20 jaar. "Die kunnen impulsief iets willen laten doen, terwijl ze al bloedmooi zijn en zich slechts storen aan iets minimaals. Dat zijn lastige gesprekken, maar het is mijn taak om hen daarin te begeleiden."
En wat is Julia nu van plan? Ze wil nog steeds fillers in haar junkbeenderen. "Ik laat de zoektocht naar een kliniek voor nu even rusten en ga me focussen op een natuurlijke botox. Dat doe ik met mijn voeding", vertelt ze. "Ik ben nu bezig met een sapjeskuur en wil daarna over op alleen nog maar plantaardig en onbewerkte producten."
Ze hoopt dat zo'n voedingspatroon kan helpen bij een gladde en stralende huid. De reden waarom ze ook een nieuw ochtendritueel heeft: "Elke ochtend pak ik een koude lepel uit de vriezer om m'n gezicht mee te masseren, voor een natuurlijk 'botox- en filler-effect'. En dan doe ik wellicht over een tijdje weer een poging bij een echte kliniek", zegt Julia tot slot.
*Julia is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
