De dolfijn Zafar die de afgelopen tijd in de haven van Amsterdam opdook, is vandaag dood aangespoeld op het strand van Wijk aan Zee. Begin deze maand werd hij met een grote reddingsactie door de sluis van Ijmuiden naar de zee terug begeleid.

De dolfijn Zafar die een paar dagen gesignaleerd werd in de haven van Amsterdam en IJmuiden, is vandaag dood gevonden op het strand van Wijk aan Zee. Het dier was vanuit Frankrijk naar de Nederlandse kust gezwommen en werd via de sluis van IJmuiden op 3 mei weer terug naar de zee begeleid.

Geen natuurlijke dood

SOSDolfijn coördineerde de reddingsactie en vroeg avonturiers en duikers Melvin en Fiona om mee te helpen Zafar terug in zee te krijgen. "Iedereen dacht: hij is nu in zout water, het is een vitaal dier, hij gaat het gewoon redden", zegt Melvin. "Als hij van Frankrijk naar Nederland kan zwemmen, komt het nu ook wel goed met hem."

"Dieren gaan dood, mensen gaan dood. De ene keer van ouderdom, de andere keer omdat je wat oploopt. Maar Zafar maakte zo'n vitale indruk", vertelt Melvin. "Je zag in het Noordzeekanaal hoe hij sprong. Een dier dat zo springt, verkeert in goede conditie. Als hij dan nu opeens dood aanspoelt met een missend deel van zijn staart, kon ik dat bijna niet geloven. Want het is natuurlijk geen natuurlijke dood, als je je staart mist."

'De dolfijn is dood!'

De reddingsactie is nu iets meer dan een week geleden. "Juist toen we een paar dagen niets van hem hoorden, dacht ik: 'Nou mooi, straks duikt hij ergens op in Denemarken of Engeland, en is hij daar gewoon lekker zijn ding aan het doen'", zegt Melvin. "Dan is dit zo sneu."

"We hebben een appgroep waarmee we dit soort dingen communiceren met walvisliefhebbers en deskundigen, daardoor hoorden we het. Ik was voor mijn werk aan de telefoon, en toen hoorde ik Fiona op de achtergrond roepen: 'Wat, dat kan niet! De dolfijn is dood!'."

Fatale aanvaring

Het lichaam van Zafar werd naar de Universiteit Utrecht gebracht voor onderzoek. "De eerste bevindingen zijn dat het dier op de zijkant hard is geraakt en dat is het dier fataal geworden", zegt Annemarie van de Berg, woordvoerder van SOSDolfijn. "Waarschijnlijk heeft hij dus een aanvaring gehad met een schip."

Uit het onderzoek naar de stoffelijke resten van Zafar door de Universiteit Utrecht blijkt dat de dolfijn verder kerngezond was. "Hij zat vol vis, was niet mager, en er zijn verder geen tekenen dat hij ziek zou zijn geweest", zegt Annemarie. "Dus het is echt heel sneu, want verder was het dus gewoon een gezond dier."

Missende staartvin bij leven geamputeerd

Wat opviel bij de vondst van de dolfijn op het strand van Wijk aan Zee is dat de staartvin miste. Uit het onderzoek van de Universiteit Utrecht is gebleken dat de staart voor de dood van het dier is geamputeerd door de impact van de klap die hij heeft gekregen. Hierop is Zafar een acute dood gestorven.

"Het is voor ons wel fijn om wat antwoorden te krijgen op de vragen die je hebt", zegt Annemarie. Maar de situatie blijft moeilijk te verkroppen. "De reddingsactie is door al die mensen met zoveel liefde uitgevoerd", zegt Melvin. "Als je dan een week later hoort dat hij overleden is door een klap, dan is dat echt heel triest."

'Goh, dat dit goed gaat'

Melvin vertelt dat hij zich toch blijft verbazen over het lot van Zafar. Al had hij weleens eerder nagedacht over de gevaren voor het dier. "Er is zoveel bootverkeer langs de Nederlandse kust. Bij zo'n dolfijn als Zafar, die dat bootverkeer dus juist opzoekt, kan dat dus gevaarlijk zijn."

"Hij zwom bij ons zo dicht achterop de boot, dat ik ook dacht: goh, dat dit goed gaat. Heeft het dier nou toch zelf een inschattingsfout gemaakt, waardoor hij een propeller heeft geraakt? Zo'n dier is meester van zijn omgeving, die kan op de centimeter bepalen waar hij kan zwemmen. Dus ik ben ook heel benieuwd naar de precieze uitkomsten van het onderzoek."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."