Net als eerder bij de F35, wil de Tweede Kamer dat de Nederlandse industrie profiteert van het nieuwe grote project: de bouw van vier onderzeeërs. Maar het is nog onzeker hoeveel banen en omzet dit oplevert. Toch moet de Kamer binnenkort beslissen.

De vier oude onderzeeërs, de Walrus-onderzeeboten, moeten vervangen worden. Maar over wie de nieuwe boten gaat bouwen, moet eerst het kabinet nog een beslissing nemen. Daarna is de Tweede Kamer aan zet.

'Kennisbasis blijft intact'

Raymond Knops, de voorzitter van de belangenvereniging voor de Nederlandse Defensie-industrie NIVD, is blij dat de Tweede Kamer zich druk maakt over betrokkenheid van het Nederlandse bedrijfsleven.

"Als je als Nederland de komende jaren zoveel geld gaat uitgeven aan je nationale veiligheid en defensie, dan is het helemaal geen gekke gedachte om daarbij ook de vraag te stellen: waar blijven die Nederlandse belastingcenten? Dat leidt er ook toe dat onze industrie, onze kennisbasis, intact blijft. Dat wij kunnen blijven concurreren, ook in de toekomst, met andere landen. En dat niet alle kennis naar buitenland gaat."

Nog drie werven in de race

Er zijn nog drie werven in de race om de vier onderzeeërs te gaan bouwen: de Zweeds-Nederlandse combinatie Saab/Damen, de Franse Naval Group, die samenwerkt met het Nederlandse IHC, en het Duitse TKMS. De eerste twee lijken de meeste kans te maken. Het kabinet eist van alle drie overgebleven kanshebbers dat de Nederlandse maritieme industrie meedeelt in het project, in de vorm van technologie, omzet en werkgelegenheid.

Niet iedereen is er gerust op dat er voldoende banen worden gecreëerd. Vorige week luidde de Zeeuwse gedeputeerde Jo-Annes de Bat nog de noodklok in de uitzending van EenVandaag. De Bat vreest dat de bijdrage van de Nederlandse industrie minimaal zal zijn, wanneer de Fransen de bieding winnen. Hij heeft eigenlijk alleen vertrouwen in de combinatie Saab/Damen.

'Domste besluit dat je kunt nemen'

Oud-Kamerlid André Bosman (VVD) valt hem daarin bij, en vermoedt zelfs een dubbele agenda: "De Fransen hebben die vier onderzeeërs helemaal niet nodig. Ze hebben zelf gezegd dat hun orderportefeuille tot 2035 gevuld is."

Hij legt uit: "De reden dat ze meedoen, is dat ze de competitie kapot willen maken. Als ze de onderzeeërs mogen bouwen, is dat de eerste stap in de overname van de totale Nederlandse marinebouw. Mocht het kabinet voor de Fransen kiezen, is dat het domste besluit ooit."

4000 banen door F35

Deze onderzeebootorder roept herinneringen op aan het vorige mega-project van Defensie: het F35 gevechtsvliegtuig. Ook toen maakte de Tweede Kamer zich druk over participatie van de Nederlandse industrie, en dat liep goed af.

De ontwikkeling en het onderhoud van de F35 leverde volgens het ministerie van Defensie uiteindelijk in totaal 4000 banen op. Dat komt onder andere door het verkoopsucces van de F35. Er zijn er namelijk veel meer verkocht dan destijds werd verwacht.

Voor 25.000 manjaren werk

Ook in dit geval ligt er veel werkgelegenheid en omzet in het verschiet. Volgens brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology kan de totale omzet voor de maritieme industrie in ons land oplopen tot 5,4 miljard euro.

De potentiële werkgelegenheid schatten zij in op 25.000 manjaren, gedurende de hele periode dat de onderzeeërs in gebruik zijn.

Nog veel onzeker

Volgens Defensie-specialist Dick Zandee van instituut Clingendael is het kun je in deze fase nog heel onduidelijk hoeveel werkgelegenheid het project gaat opleveren: "Er zitten nog heel veel onzekerheden in. Het plan ligt nog op de tekentafel. Er zullen zeker nog de nodige aanpassingen volgen, die allemaal nog kunnen leiden tot wijzigingen in hoe zaken worden neergezet en hoeveel werkgelegenheid dat oplevert."

Zandee wijst ook op een groot verschil met het F35-project: "Daarbij kan Nederland zelf onderdelen maken en die leveren aan andere landen die de F35 gebruiken. Dat is goed voor de omzet, want dan krijg je een soort 'multiplier-effect'. In dit geval blijft het bij deze vier onderzeeërs die worden gebouwd."

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."

*Anne is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.