Rusland heeft de correspondent van de Volkskrant het land uitgezet. De Nederlandse journalist en uitgever Derk Sauer is er van geschrokken. "Je weet dat dit soort dingen gebeuren, maar het komt altijd weer als een verrassing."

Sauer werkt al sinds eind jaren 80 in Moskou en is ondermeer uitgever van de Engelstalige Moscow Times. Hij ziet een neerwaartse trend als het gaat om de persvrijheid in Rusland.

'Administratieve overtreding'

Afgelopen zomer werd de correspondent van de BBC het land uitgezet en deze week overkwam het dus Volkskrant-correspondent Tom Vennink. Zijn verblijfsvergunning werd ingetrokken wegens oude 'administratieve overtredingen' en hij mag tot 2025 het land niet meer in.

In de Volkskrant zegt Vennink dat zijn uitzetting als een verrassing kwam. "Russische journalisten kampen met zware belemmeringen in hun werk, maar ik kon als buitenlands correspondent de afgelopen 6 jaar relatief vrij verslag doen van Rusland en de Russen."

'Foreign agents'

Derk Sauer zegt dat de onafhankelijke Russische pers onder Poetin flink aangepakt wordt en dat buitenlandse correspondenten het slachtoffer worden van de slechte relatie tussen Rusland en Europa. "Steeds meer onafhankelijke media worden tot 'foreign agents' verklaard. Dat geldt ook voor een van de projecten die wij met de Moscow Times en VTimes doen in Rusland."

Als 'foreign agent' wordt een medium min of meer beschouwd als vijand van Rusland met alle gevolgen van dien. "Dan moet je allerlei informatie aan de Russische autoriteiten geven, elk bonnetje moet je kunnen verantwoorden en bij de minste of geringste overtreding ben je strafbaar", aldus Sauer.

Hoofd boven water houden

Daarnaast is het voor media die dit stempel hebben gekregen heel moeilijk om het hoofd boven water te houden. Dat geldt ook voor zijn eigen Moscow Times.

"Het is steeds lastiger om sites zoals de Moscow Times in de lucht te houden. We zijn afhankelijk van crowdfunding, terwijl we vroeger commercieel waren en met advertenties de site draaiende hielden."

Relatie Rusland en Europa met de dag slechter

Buitenlandse correspondenten konden tot voor kort ongestoord hun werk doen, maar ook dat verandert langzaam, zegt Sauer. "Dat heeft voor een deel met hun werk te maken, maar belangrijker is dat journalisten onderdeel zijn geworden van het politieke spel tussen Europa en Rusland. De relatie tussen het westen en Rusland wordt met de dag slechter en Nederland speelt daarin ongelukkigerwijze een belangrijke rol."

De verhoudingen tussen Nederland en Rusland zijn slecht sinds het neerhalen van MH17. Daarnaast is er een conflict over een collectie kunstschatten, het zogenaamde Krim-goud, dat aan Oekraïne moet worden teruggegeven. "En daar lijkt Tom Vennink nu het slachtoffer van te zijn geworden."

'Het kan opeens afgelopen zijn'

Derk Sauer pleit voor steun vanuit Europa voor Russische journalisten, bijvoorbeeld door het verlenen van visa. "Er zijn steeds meer journalisten in Rusland die tegen een gevangenisstraf aanlopen en die dus bang worden."

Ook Sauer vraagt zich wel eens af hoe lang hij nog vrij kan werken in Rusland. "Ik ga zondag weer terug naar Rusland. Elke keer als ik bij de douane sta, hou ik toch even mijn adem in van 'kom ik er nog in?' Je leeft eigenlijk bij de dag en je ziet maar weer aan Tom Vennink dat het opeens afgelopen kan zijn."

Ondanks dat hij beloftes doet om alles beter te maken, sluit president Donald Trump een recessie in Amerika niet uit, blijkt uit een interview met Fox News afgelopen zondag. "Trump is zichzelf vooral aan het indekken."

Volgens Trump heeft een toekomstige recessie vooral te maken met de grote veranderingen die hij in werking zet. De president zegt dat dit tijd kost, maar dat het uiteindelijk zal leiden tot betere tijden.

'Trumpcession'

Ondertussen dalen de aandelenkoersen flink en rijst de prijs voor een doosje eieren in Amerika de pan uit. Er wordt gesproken over een zogeheten 'Trumpcession'. Maar wat betekent een recessie in de VS voor Nederland?

"Een recessie in Amerika heeft directe gevolgen voor ons land en lijdt tot minder economische groei", begint Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. "Naast de importheffingen op Canada en China, wil Trump ook de handelsheffingen in Europa opvoeren. Dit heeft een negatief effect op de gehele wereldhandel."

Welke sectoren worden geraakt?

Volgens Boot is er wel een verschil in de sector die wordt geraakt.

"In Nederland wordt vooral de maakindustrie getroffen, maar ook het café op de hoek kan dit indirect gaan voelen", legt de hoogleraar uit. "In de zuivelindustrie zal het effect weer kleiner zijn. De zuivelindustrie is namelijk afhankelijk van Nederland en Europa, en minder van de Verenigde Staten. Bovendien blijft iedereen wel melk drinken."

Trump versus Biden

De toekomstige recessie schuift Trump vooral in de schoenen van zijn voorganger Joe Biden. "In zekere zin heeft Trump hierin gelijk", stelt Boot.

"Biden heeft veel geld in de economie gestopt. Amerikanen konden daarom meer kopen van hun geld terwijl deze producten er niet waren. Met als gevolg stijgende inflatie", vertelt Boot. "Maar Trump gooit olie op het vuur. Hij wil minder importeren wat leidt tot tekorten op de Amerikaanse markt, in dit geval een tekort aan eieren."

Vakantie naar Amerika betaalbaarder

Naast de negatieve gevolgen voor bedrijven, heeft een Amerikaanse recessie ook effect op de consument. Volgens Boot heeft dit te maken met de waarde van de euro en de dollar.

"Tijdens een recessie gaan de koersen van munten schommelen. In dit geval wordt de dollar minder waard dan de euro." Toch zijn er volgens de hoogleraar enkele voordelen te behalen. "Een vakantie naar Amerika wordt betaalbaarder, en het kopen van een spijkerbroek goedkoper", zegt hij tot slot.

Een paar maanden geleden was de stemming in Syrië gerust euforisch te noemen. Dictator Assad was verdreven. Tijd voor een nieuw hoofdstuk. En toen ging het een paar dagen geleden goed mis. Correspondent Nienke Edelenbosch vertelt over de situatie daar.

Eind vorige week vielen militairen uit het voormalige leger van Bashar al-Assad de nieuwe machthebbers aan van de groepering Hayat Tahrir al-Sham (HTS), onder leiding van interim-president Ahmed al-Sharaa. Inmiddels zouden er meer dan duizend doden zijn gevallen, onder wie veel burgers.

'Spanningen niet meteen verdwenen'

Dat het geweld nu weer oplaait, komt niet helemaal onverwachts, zegt correspondent Nienke Edelenbosch, die in Libanon woont. "Na de val van Assad is er een nieuwe regering gekomen. Maar dat betekent niet dat alle spanningen tussen de verschillende groepen meteen verdwenen zijn", benadrukt ze.

Hoewel de voormalig dictator weg is, zijn de mensen die hem aanhangen lang niet allemaal verdwenen. "Vooral pro-Assad-groepen hebben baat bij escalatie." Onder Assad zijn er veel ernstige misdaden gepleegd. Die plegers hebben geen belang bij een stabiele situatie, dan is het moeilijker om onder berechting uit te komen.

Leger gemobiliseerd

En het escaleerde inderdaad. Als reactie op de aanvallen van pro-Assad-soldaten afgelopen donderdag mobiliseerde de nieuwe overheid het leger. "Dat trok naar de kust om de boel te sussen. Maar er ontstonden juist nieuwe gevechten en meer chaos, waarbij heel veel burgers omkwamen", vertelt Edelenbosch.

Volgens haar heeft dat ermee te maken dat bepaalde groepen binnen het nieuwe leger radicaler zijn dan de andere. "Dit leger is een verzameling van allerlei oud-oppositiegroepen. Dat is HTS, maar er zijn ook andere fracties met extremere ideologische motieven dan het hart van de regering. En dat maakt het moeilijk voor de nieuwe overheid om het onder controle te krijgen."

Geen journalisten in het gebied

Wat het moeilijk maakt om vast te stellen wie het huidige geweld tegen Syrische burgers pleegt, is dat er geen onafhankelijke journalisten in het gebied zijn waar het geweld nu plaatsvindt, legt Edelenbosch uit.

"Zijn het inderdaad de pro-Assad-groepen, of is dat het leger van de huidige overheid? En welke fracties binnen dat leger plegen dan dat geweld?" Het zijn vragen die niemand nu met zekerheid kan beantwoorden.

Een fragiel land

De nieuwe Syrische regering staat voor een enorme klus, zegt Edelenbosch. "Het land ligt in puin. Er heeft 14 jaar een burgeroorlog gewoed. Er is heel veel geld nodig om het weer op te bouwen."

"Tegelijk gaat het economisch erg slecht. Veel mensen hebben geen werk. Er is weinig elektriciteit, weinig voedsel. Mensen staan uren in de rij voor een brood. Bij elkaar zorgt dat ervoor dat het land fragiel is."

Een Syrië voor alle Syriërs

En dat zal niet snel zijn opgelost. De nieuwe Syrische overheid en president willen één Syrië voor alle Syriërs, zeggen ze. Een Syrië waar ook minderheden beschermd worden, vertelt Edelenbosch.

"Maar met de huidige spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen is dat nogal een uitdaging. Dan merk je hoe fragiel het allemaal is. Mensen die ik spreek in Syrië zeggen: 'Ik sta wel achter deze nieuwe president, maar kan hij me beschermen als het misgaat?' Dat dat nog niet lukt, blijkt nu."

Stap in de goede richting

De correspondent hoort dat veel mensen in Syrië op de vlucht slaan. "Die vertrekken met een paar spullen naar de bergen of de bossen." Ook steken Syriërs de grens met Libanon over. Tot nu toe gaat het volgens de lokale autoriteiten om ongeveer 4.300 mensen, weet Edelenbosch.

President Ahmed al-Sharaa heeft inmiddels een nieuwe, onafhankelijke commissie opgesteld die gaat onderzoeken waardoor het nu zo geëscaleerd is. De daders moeten vervolgd worden, zegt hij. "Dus dat is wel een stap in de goede richting."