De webcam bestaat 25 jaar, met dank aan de porno-industrie

De eerste toepassing was direct een praktische: een webcam die live in de gaten hield of de koffie klaar was. Dankzij de porno-industrie kwam er pas echt een grote doorbraak. Nu, 25 jaar later, is de webcam niet meer weg te denken uit het leven: van skypen tot het observeren van dieren in het wild, maar ook van porno, afpersing tot sextortion. De impact van de webcam is enorm.

Het klinkt nu bijna belachelijk: miljoenen mensen die kijken naar bewegend beeld van een druppelende koffiepot. Toch was het 25 jaar geleden ronduit spectaculair. Het simpele feit dat die koffiepot van de universiteit van Cambridge over de hele wereld live was te bekijken was een sensatie. De eerste webcamhype was geboren.

Doorbraak dankzij porno

Internetpionier en oprichter van De Digitale Stad Marleen Stikker lacht bij de herinnering van dit beeld: "Het was de eerste keer dat een camera aan het internet werd gehangen, waarbij je vanaf je computer in de gaten kon houden of de koffie klaar was. Best een lullig eerste beeld om de wereld in te sturen. Dat je een oog op de wereld hebt en kunt zien waar een webcam naar kijkt, heeft toch veel mensen geïnspireerd om op de gekste plekken webcams op te hangen."

Na het succes van de koffiepot duiken overal webcams op, maar de echte doorbraak hebben we vermoedelijk aan de porno-industrie te danken. De duizelingwekkende groei in omvang, snelheid en bandbreedte van het internet van de afgelopen 25 jaar was wellicht veel langzamer gegaan zonder de enorme aantrekkingskracht van porno, die je ook nog eens volstrekt anoniem op je computer kon bekijken. "Men zegt dat het enorm heeft gestuwd in breedband; mensen wilden thuis ook een aansluiting hebben om bewegend beeld te kunnen zien", vertelt Stikker.  

Natuuronderzoekers en gamers ontdekken de webcam

De seksindustrie is misschien wel de grootste, maar niet de enige gebruiker van de webcam. Natuuronderzoekers ontdekten de webcam om dieren te bespieden, toeristische locaties kunnen 24 uur per dag worden bekeken, gamers kunnen commentaar leveren op de spelletjes die ze spelen en verdienen soms miljoenen met de webcam. Dan zijn er ook nog onverklaarbare webcamsuccessen, zoals een webcam op een rotonde in Purmerend, die in 2015 zomaar in de top 10 van de populairste webcams ter wereld terechtkwam. 

Naast de inmiddels overduidelijke toepassingen, duiken webcams tegenwoordig ook op in allerhande gebruiksvoorwerpen. En dat werpt vragen op over privacy. Marleen Stikker is bang dat we de effecten niet meer kunnen overzien: "Het lastige is nu dat je niet meer kunt zeggen: waar is die webcam? Die zit namelijk overal in. In je telefoon, in je deurbel... Die camera's die nu in je deurbellen zitten, houden ook de straat in de gaten, wat eigenlijk niet mag. Dat zijn effecten die we totaal niet hebben overzien."

De wereld als een groot Big Brother-huis

Want met al die webcams die overal zitten en overal hangen hebben we van de wereld een groot Big Brother-huis gemaakt. Maar dan zonder enige regie of regels. "Je zou in algemene zin kunnen zeggen dat het internet 25 jaar op zijn beloop hebben gelaten", zegt Stikker. "En al die mensen van digitale burgerbeweginingen die zeiden: 'het moet gereguleerd worden', zijn eigenlijk nooit echt gehoord. Nu pas begint er regelgeving te komen."

Die regelgeving lijkt hard nodig, want de donkere kant van de webcam is lang onderschat. Hoe is namelijk geregeld wie allemaal toegang hebben tot beelden die door die camera’s gemaakt worden? Hoe worden ze opgeslagen en wie kan ze zien? Bedrijven en overheden kunnen er misbruik van maken, en erger, de webcam blijkt ook een wapen in handen van afpersers en seksuele roofdieren. "Wat je zou willen is dat je gebruik kunt maken van de leuke dingen die internet te bieden heeft en dat je beschermd bent doordat bepaalde dingen niet mogen. Dat bedrijven bepaalde dingen niet mogen. Dat is nog te zwak ontwikkeld", vindt Marleen Stikker. "Ik denk dat we nog minstens 25 jaar nodig hebben om alles op orde te krijgen, nadat we het 25 jaar op zijn beloop hebben gelaten."

Porno blijft leading in de webcamsector

Webcams brengen soms grote risico's met zich mee, maar voor webcamgirls als Selena biedt het juist de mogelijkheid op een relatief veilige manier bij te verdienen met seks. "Als jij iets niet wilt, dan doe je dat niet. Niets moet", zegt ze. Voor de porno-industrie blijft de webcam een groeimarkt met een gezond verdienmodel. "Onze industrie is denk ik een van de meest welvarende op de markt", denkt Selena, die haar 'werkkamer' laat zien: een computer, camera’s en een knalroze bed. Ze is al vijf jaar webcamgirl. Ze kent de kneepjes van het vak en coacht ook andere meiden. 

'Spanking', zegt ze, terwijl ze een zweepje pakt en zichzelf op haar bil slaat, 'is heel populair in Nederland. Dus dit leg ik vaak alvast klaar als ik voor de camera ga.' 

Toch relativeert ze het succes enigszins: "Je kunt er zeker van leven, maar het is niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Mensen die denken: je gaat even met de billen bloot, ik doe dat 2 uurtjes en aan het eind van de maand heb ik tienduizend euro... Nee, zo werkt het niet." 

'De webcamgirl blijft'

Net als 25 jaar geleden blijft porno volgens Selena een voortrekkersrol spelen in de webcamsector.  Zo kunnen bezoekers allerlei seksspeeltjes bedienen en wordt er nog steeds vernieuwd: "Het is niet alleen dat simpele webcammetje dat we gebruiken met live Facebook en Skype. Het is ook de 4K-webcam, virtual reality en alle technologie dat er omheen is ontwikkeld om onze webcamindustrie groot te maken."

Over de toekomst is daarom ze vrij zeker. "De webcamgirl blijft. Misschien nog wel 25 jaar."