De razend populaire social-app TikTok maakte onlangs bekend te gaan investeren in online educatie. Het lijkt niet voor de hand te liggen bij een app die vooral gebruikt wordt voor korte muziekvideo’s. Toch liggen er kansen voor het onderwijs.

De laatste tijd komt TikTok veel in het nieuws: online-activisten gebruiken het voor hun agenda en het Chinese bedrijf zou het niet zo nauw nemen met de privacy-regels, wat voor president Trump zelfs reden is de tool te verbieden. Intussen wordt de app in de VS wél gebruikt om onderwijs te bieden. Nederland is nog niet zo ver, hoewel een aantal onderwijzers al aan het pionieren zijn.

Wetenschap populair maken

Bille Nye is een grote naam op TikTok, met maar liefst 4,5 miljoen volgers. Hij is in de VS vooral bekend als 'the science guy', die wetenschap probeert populair te maken bij het grote publiek. En daar zet hij TikTok vol voor in.

In zijn videos van maximaal een minuut legt hij bijvoorbeeld uit waarom mensen een andere huidskleur hebben of hoe zeep en mondmaskers werken. Onder de hashtag #LearnOnTikTok vliegen deze beelden de wereld over. Zijn video's worden soms wel 19 miljoen keer bekeken.

'Het moet een platform blijven waar het leuk is'

In Nederland zijn we nog niet zover, hoewel er een paar mooie persoonlijke initiatieven zijn. Neem bijvoorbeeld juf Joyce van Kasteren en 'Meester Jesper' Hesseling. De filmpjes van Joyce van Kasteren over het leven van de basisschooljuf zijn al 5 miljoen keer geliked. Zelf gebruikt ze TikTok niet om inhoudelijk lesmateriaal over te brengen op leerlingen. "Het moet een platform blijven waar het leuk is", legt ze uit.

"Ik zou misschien eens een sketch kunnen maken over het bewustzijn van de hoeveelheid volgers die je kan hebben, hoe je daarmee omgaat. Maar het moet wel komisch zijn." Ze heeft bijna 114 duizend volgers en maakt vooral leuke filmpjes over haar leven als juf. Op YouTube maakt ze ook video's, daar heeft ze iets meer dan 4,5 duizend abonnees en haar wild enthousiaste, vrolijke en soms wel degelijk inhoudelijke video's zijn bijna 150.000 keer bekeken.

Tafel van 9 leren met TikTok

Jesper Hesseling zit op TikTok als 'Meester Jesper'. Hij plaatste 20 augustus een filmpje over de tafel van 9. Dit was zijn eerste 'inhoudelijke' TikTok en werd meteen zijn best bekeken filmpje met bijna 900.000 kijkers. "De korte filmpjes spreken de kinderen aan. Het blijft lastig in 60 seconden iets uit te leggen, maar ik zie daar als leraar zeker wel kansen."

Jesper zit ook op TikTok om de leerlingen mediawijs te maken: "Je ziet op TikTok veel haatreacties, daar ga ik dan in de les met de leerlingen over in gesprek." Joyce herkent dat: "De kinderen weten nog niet alles over TikTok. Ik leer ze dan hoe ze haatreacties kunnen uitzetten, TikTok heeft daar namelijk filters voor. Met de juiste instellingen worden sommige reacties dan onzichtbaar."

Toegankelijkheid

Stichting Kennisnet stelt in hun rapport 'Onderwijsvernieuwing met technologie' de vraag hoe meer docenten nieuwe technologieën kunnen benutten. "TikTok kan worden ingezet als onderwijstool. Docenten kunnen instructies filmen en daarbij gebruikmaken van de populariteit van TikTok. Wel moet je meenemen dat niet alle kinderen op TikTok zitten, sommige basisschoolleerlingen mogen van hun ouders niet of hebben geen smartphone. Het is belangrijk dat onderwijs toegankelijk is voor iedereen", zegt een van de auteurs van het rapport Frans Schouwenburg.

"Je ziet dat veel docenten YouTube gebruiken om lesmateriaal te verspreiden, dat geven ze op die manier cadeau aan iedereen die het wil zien. Het kan zijn dat docenten nog wat afwachtend zijn met TikTok omdat het relatief nieuw is en ze het misschien zelf nog niet zo goed kennen. Het kost tijd om materiaal te maken, het risico dat TikTok net zo snel verdwijnt als dat het opkwam, speelt natuurlijk ook mee."

Privacy

"Docenten kunnen de app ook onderdeel maken van een opdracht waarin leerlingen een TikTok maken over wat ze leren. Privacy is dan een lastig punt." zegt Van Schouwenburg.

"Kinderen moeten bijvoorbeeld toestemming van hun ouders hebben om iets op TikTok te plaatsen. De school kan dat niet beslissen. Het is ook nog de vraag waar de data heen gaat. Wie beheert wat je plaatst? Dat is onzeker en onbekend."

Les via YouTube

Waar docenten wél al jaren te vinden zijn, is YouTube. Joost van Oort, beter bekend als 'JORTgeschiedenis' heeft daar 40,8 duizend abonnees en loodst al jaren leerlingen door hun examens heen. Zijn geschiedenisvideo's zijn al 28,5 miljoen keer bekeken op Youtube. "Ik heb nooit overwogen TikTok te gebruiken om kennis over te brengen. Ik denk dat docenten dit vooral niet doen omdat ze niet bekend zijn met de mogelijkheden van TikTok, ze de meerwaarde er niet van zien of er simpelweg geen zin in hebben."

Een andere bekende 'educator' is Rafal Wiersma, die op YouTube bekend is als 'Meneer Wietsma Natuurkunde'. Hij overweegt vooralsnog ook niet om TikTok te gaan gebruiken als onderwijstool. "Het is lastig in 60 seconden kennis over te brengen. Ik zie er wel echt de kans om mensen te enthousiasmeren voor bepaalde onderwerpen, maar ik vroeg het even in mijn klas en de leerlingen zeggen heel duidelijk dat ze geen inhoud willen op TikTok. Het is voor de lol, als ze kennis tot zich willen nemen gaan ze wel naar YouTube."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."