Cybercriminelen lichtten ict'er Henk voor 50.000 euro op, maar de politie deed niets: 'Je voelt je machteloos'

Het grootste deel van de cybercriminelen gaat vrijuit, voornamelijk omdat de politie er te weinig kennis en ervaring mee heeft. Ook Henk kwam hierachter toen hij slachtoffer werd: "Het enige wat de agent zei was: 'Goh, wel een hoog bedrag.'"

Henk Struik (67) dacht dat het hem nooit zou overkomen. Hij werkte 40 jaar in de ict-sector en waarschuwde altijd anderen over de gevaren van cybercrime. Toch trapte hij er zelf in en raakte hij meer dan 50.000 euro kwijt.

Een zakenvrouw uit China

"Deze nachtmerrie begon toen ik benaderd werd door een dame uit China, Wendy", vertelt Henk. Wendy zou een bekende Chinese zakenvrouw zijn: ze zocht contact met Henk op Facebook. Samen hadden ze veel ontspannen gesprekken, bijvoorbeeld over het gezin van Henk en haar situatie.

"Op een zeker moment kwam naar boven dat zij aan trading deed. Zij wilde mij helpen daar geld in te genereren." Toen hij haar naam opzocht, kwam Henk erachter dat Wendy een bekende Chinese zakenvrouw en filantroop was. "Dat ze interesse had om mij te helpen vond ik niet vreemd."

Eerst kleine bedragen

"Ik heb nooit gedacht: gek dat een vrouw uit China contact zoekt met een man uit Friesland." Henk vertelt dat Wendy handelde in goud. "En dat was een kwestie van op het juiste moment aankopen en verkopen. Dat klonk interessant."

Alles was nieuw voor hem, dus legde Wendy via WhatsApp de gang van zaken aan hem uit. "Het begon met kleine bedragen om je eerst winst te laten genereren", vertelt Henk. "Dan werd het al gauw: 'We kunnen meer doen als je hogere bedragen inlegt.' En dan ga je mee in dat verhaal."

'Het zwarte gat gaat open'

Het begon met een paar honderd euro, maar uiteindelijk legde Henk steeds meer in. "Het totale bedrag was 50.000 euro." Hij kwam erachter dat iets mis was, toen hij zijn 'winst' wilde checken. "Het account bij de nepbank stond op 2 ton. Hartstikke leuk, zei ik." Toen Henk vroeg om dat geld naar zijn eigen bankrekening over te maken, kreeg hij geen antwoord. Er werd alleen gezegd dat hij steeds meer moest storten.

"En toen ging Wendy's account op zwart. Dan gaat het zwarte gat onder je voeten open." Eerst voelde Henk vooral veel woede, maar dat sloeg snel om in schaamte. "Ik ben zelf ict'er. Ik waarschuw mensen zelf, maar ben er met open ogen ingetuind." Henk kon niet meer goed slapen, kreeg huilbuien en vertrouwde niets meer wat hij online tegenkwam.

2,2 miljoen mensen slachtoffer van online misdrijf

Henk is bij lange na niet het enige slachtoffer van cybercrime. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren in 2022 2,2 miljoen Nederlanders slachtoffer van een online misdrijf. Het gaat hierbij om bijvoorbeeld online pesten, verkoopfraude of hacken.

Volgens het CBS voelde 30 procent van de slachtoffers zich onveiliger. Ze kregen bijvoorbeeld last van slaapproblemen, depressieve klachten, angstklachten en of beleefden het misdrijf steeds opnieuw.

Bij 10 procent een verdachte

Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) blijkt dat veel van deze aangiften uiteindelijk niet tot aanhoudingen leiden. Bij maar een tiende van de zaken waarbij aangifte is gedaan, kwam er een verdachte in beeld. De meeste criminelen gaan dus vrijuit.

Volgens het onderzoek komt dit vooral omdat de politie te weinig kennis en ervaring heeft op dit gebied. Dit kan verbeterd worden door bijvoorbeeld trainingen te geven aan de agenten of aangiften makkelijker te maken door deze online aan te bieden, adviseren de onderzoekers.

'Je voelt je machteloos'

Henk stapte ook met zijn verhaal naar de politie. Dat was nog in coronatijd, dus het contact verliep voornamelijk via de telefoon. "Ik moest alleen even naar het bureau komen om te tekenen. Het enige wat de agent toen zei was: 'Goh, wel een hoog bedrag.' Dat wist ik zelf ook wel." Een dag later kreeg hij een mail waarin stond dat de politie er niks mee kon doen, omdat de fraude via het buitenland was gepleegd.

"Je voelt je machteloos", vertelt Henk. "Er wordt altijd in dit soort situaties geadviseerd: doe aangifte. Dan doe je dat en krijg je een mailtje met: 'Leuk dat je aangifte gedaan hebt, maar we doen er niks mee'."

'Hakken over de sloot'

Henk is gefrustreerd dat het zo gelopen is. "Ik denk dat, met de huidige kennis van zaken bij de politie, de dader nooit zal worden gepakt." Toch gaf Henk alle informatie die hij kon geven over de fraude: namen van de nepbanken, de gegevens van het Facebook-account van 'Wendy' en het telefoonnummer waar hij contact mee had. "Als particulier kan je bij Facebook geen info navragen. De politie wel, maar dat gebeurt dan niet. Dat frustreert wel."

Het bedrag dat Henk kwijtraakte was de overwaarde van zijn woning, bedoeld als buffer. "We haalden het einde van de maand uitendelijk wel, maar met de hakken over de sloot." Sinds hij werd opgelicht, heeft Henk flink zitten doorgespaard. Inmiddels heeft hij weer 'een redelijk bedrag' op zijn spaarrekening.