Commissaris van de Koning Groningen 'voorzichtig hoopvol' over conclusies parlementaire enquête: 'Maar in rapporten kun je niet wonen'

Vandaag was een belangrijke dag voor mensen in Groningen: de parlementaire enquêtecommissie kwam met haar eindrapport over de aardgaswinning in Groningen. De conclusies zijn keihard. We spraken erover met commissaris van de Koning, René Paas.

In het Groningse Zeerijp overhandigde de voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie, Tom van der Lee, vandaag het eindrapport over gaswinning in Groningen aan Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp.

'Geen meel in de mond'

Het rapport met de toepasselijke naam Groningers boven gas telt bijna 2.000 pagina's en is erg kritisch op hoe het Rijk heeft gehandeld sinds de gaswinning in 1963 begon. Commissaris van de Koning in Groningen, René Paas, heeft het rapport nog niet kunnen lezen - dat gaat hij dit weekend doen - maar is op basis van de gepresenteerde conclusies vooralsnog hoopvol.

"De conclusies die Van der Lee presenteerde, liegen er niet om. Ik vind dat hij geen meel in de mond genomen heeft. Hij heeft heel goed beschreven hoe Groningers systematisch genegeerd worden. Dat geld verdienen het enige was wat telde. Natuurlijk hadden we dat al een beetje uit de verhoren gehaald, maar ik vond het heel goed dat Van der Lee benadrukte dat hier een zware morele kant aanzit. Dat Nederland dat moet gaan rechtzetten, richting de bewoners, richting de regio."

'Royaal mild'

Van der Lee benoemde tijdens zijn presentatie dat de schadeafhandeling makkelijker, menselijker en milder moet. Paas verwijst naar de Groningers die ervan uitgingen dat zij al hun aardbevingsschade vergoed zouden krijgen, terwijl dat later niet zo bleek te zijn. "Naar mijn idee betekenen de woorden 'makkelijker, menselijker en milder' dat de overheid het moet aandurven om richting deze mensen royaal mild te zijn."

Een milde, betrouwbare overheid is wat Groningers nu heel hard nodig hebben, benadrukt de commissaris van de Koning nog maar eens. "Het is vaak genoeg gebeurd dat mensen het gevoel hadden dat er een trein onder hun huis doorreed, dat de kopjes rinkelden in de kast, dat zich scheuren vormden in hun muren en dat ze dan te horen kregen dat dat niet kon komen door de aardbevingen. Dan raak je op een gegeven moment al het vertrouwen in de instanties kwijt."

Bron: EenVandaag

'Alle middelen zijn ingezet'

Paas hoopt dat het rapport van de parlementaire enquêtecommissie het begin is van dingen rechtzetten. "Dat het Rijk kan laten zien dat de Groningers er niet alleen voorstaan. Dat het niet eerlijk is dat zij de dupe zijn van iets wat de staat een fortuin heeft opgeleverd."

Dat sommige Groningers het idee hebben dat Paas zich niet genoeg heeft laten zien, wuift hij weg. "Ik denk dat iedereen in deze regio, ook bestuurders, zich het schompes hebben gewerkt om dit recht te zetten. Daar hebben we alle middelen voor ingezet: we zijn naar de rechter gegaan, we hebben de staat tot drie keer toe gedwongen om het winningsniveau te verlagen. Laten we het erop houden dat iedereen zijn best heeft gedaan."

'Weinig gemerkt van aardgasbaten'

Of de presentatie Paas meer vertrouwen heeft gegeven in de toekomst? "Dit kán een begin zijn, maar in rapporten kun je niet wonen", benadrukt hij. "Of de situatie voor de mensen in Groningen daadwerkelijk verbetert hangt af van het antwoord dat Tweede Kamer en het kabinet geven op dit rapport."

Wat dat antwoord moet zijn, volgens Paas? "Regionale en lokale overheden hier krijgen vaak zware taken op hun bord, waar ze niet op berekend zijn. Ik vind daarom dat onze gemeenten en provincie structureel beter gefinancierd moeten worden. We moeten kijken hoe dat vorm krijgt." Om daar meer conclusies over te trekken wil hij eerst het rapport goed lezen. "Maar ik denk dat er goede mogelijkheden zijn om hiermee bij de staat een andere lijn te bereiken."

Bron: EenVandaag

Beloftes niet nagekomen

Paas vertelt dat in het dossier verschillende beloftes aan hem, of eigenlijk aan Groningen, werden verbroken door het Rijk. "In 2018 werd door het kabinet (Rutte III, red.) meer perspectief beloofd. En dan krijg je na de verkiezingen een wisseling van personeel en bestuursdienst en zeggen de nieuwe mensen: waar staat dat dan?"

Ook in 2020 ging het mis, toen een bedrag van 1,4 miljard euro eerst wel en daarna toch niet beschikbaar was voor onder andere de versterking van huizen. En zo ging er meer mis.

Uitwedstrijd

Of hij in dat opzicht niet wat naïef is geweest? "De staat gaat over mijnbouw. Die partij is verantwoordelijk voor de gaswinning en de commerciële bedrijven die dat doen. De staat moet die partijen in de touwen houden én opkomen voor inwoners van Groningen."

Hij vervolgt: "Voor veel lokale en regionale bestuurders, waar ik er een van ben, is het altijd een uitwedstrijd gebleven, waarin je niet beschikt over de juiste informatie. Ongetwijfeld zijn er momenten geweest waarin we dachten dat we iets hadden bereikt en er daarna toch weer een probleem ontstond, maar een concreet voorbeeld heb ik nu niet."