Chinese president Xi Jinping op bezoek bij Vladimir Poetin: brengt hij vrede of wapens?

De Russische president Vladimir Poetin ontvangt maandag hoog bezoek: de Chinese president Xi Jinping. Komt hij om te bemiddelen tussen Oekraïne en Rusland of om wapens te leveren? Dat laatste is niet ondenkbaar, zegt China-deskundige Ardi Bouwers.

De Chinese president zal vanaf maandag een driedaags bezoek brengen aan zijn Russische ambtgenoot. Volgens het Kremlin staan er gesprekken over de "strategische samenwerking" op de agenda en zullen er "belangrijke bilaterale documenten" getekend worden. Wat er precies besproken gaat worden is onduidelijk. Volgens experts kan het bezoek twee hele verschillende kanten op gaan.

Belangrijk bezoek

"Het is echt een lang bezoek", vertelt China-deskundige Ardi Bouwers. Dat laat volgens haar zien dat de Chinezen 'grote prioriteit verbinden' aan de ontmoeting tussen de twee presidenten. Maar over wat er precies besproken gaat worden is nog weinig bekend. "We moeten heel erg gaan letten op signalen, wat zeggen ze en hoe praten ze over bepaalde onderwerpen?"

Het ligt volgens haar wel voor de hand dat China verder zal willen praten over het 12-puntenplan over de oorlog in Oekraïne, dat het land een paar weken geleden presenteerde. Daarin riep Peking op tot een staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen, al werd de invasie van Rusland in Oekraïne niet veroordeeld. Dat zorgde ervoor dat het plan in het Westen niet goed werd ontvangen.

'Vredesduif'

Ook Rusland-kenner Tony van der Togt van Instituut Clingendael ziet de komst van de Chinese president naar Moskou als een 'belangrijk bezoek'. "Xi Jinping wil laten zien dat China een mondiale speler is." Zijn invloed zou Xi op twee manieren kunnen laten zien in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne: door het leveren van wapens aan Rusland of door zich op te werpen als bemiddelaar.

"Xi is zich enorm aan het positioneren als vredesduif", zegt Bouwers. Zij wijst op eerdere bemiddelingsacties bij conflicten in het Midden-Oosten en nu op een mogelijke bemiddelingsrol in Oekraïne. "Hij wil zo laten zien tegenover de Verenigde Staten: jullie zijn altijd maar bezig geweest, maar hebben niks voor elkaar gekregen. Jullie hebben invloed verloren. Dat zou een significant signaal zijn."

Niet onpartijdig

Van der Togt noemt het 'raar' als China zich op zou werpen als bemiddelaar, omdat zij niet bepaald onpartijdig zouden zijn. "Dat 12-puntenplan is van tevoren wel gecoördineerd met Rusland maar niet met Oekraïne. Het zag er meer uit als een pr-initiatief dan als een vredesplan."

Dat beaamt Bouwers: "Zolang het land de inval van Rusland niet veroordeelt, wordt China vanuit het Westen en Oekraïne gezien als partijdig. Het is daarom geen logische bemiddelaar." Wel zou het een 'fantastisch succes' zijn voor China als het lukt om tussen beide partijen te bemiddelen: "Het zou voor de hele wereld bijzonder zijn en China zou zich enorm op de borst kloppen. Ze zouden het als een signaal zien dat de alleenheerschappij van Amerika voorbij is."

Wapens leveren

Een andere mogelijke uitkomst van het bezoek van Xi Jinping aan Poetin zou minder vredelievend zijn. Volgens de Amerikanen is China namelijk van plan om wapens te leveren aan Rusland. "Dat zou de verhoudingen nog meer op scherp zetten", zegt Bouwers. Ook zouden daar dan sancties tegen het land op volgen, die grote economische consequenties hebben.

"China heeft daar tot nu toe heel erg voor uitgekeken, om hun belangen niet te schaden", vertelt Van der Togt. "Militaire steun aan Rusland is voor veel landen echt een rode lijn waar China dan overheen zou gaan." En dat terwijl de Chinese economie juist net aan het opkrabbelen is na de coronapandemie, zegt Bouwers.

'Heel hard nodig'

"Alhoewel Rusland voor China een handige bron voor goedkope grondstoffen als olie en gas is, zijn de economische banden met Europa en de Verenigde Staten ook erg belangrijk. Het heeft de economische markten van de VS en de EU heel hard nodig."

Bouwers ziet dat Xi Jinping een soort balanceeract doet. "Hij wil zich niet vervreemden van het Westen, maar probeert Poetin genoeg te steunen. Ze lijken iets in elkaar te herkennen. Het zijn allebei soortgelijke leiders. Ik kan me voorstellen dat ze elkaars positie goed begrijpen."

Met elkaar optrekken

Echt goedkeuren wat Rusland op dit moment in Oekraïne doet, doet de Chinese president niet, zegt Van der Togt. "Het schaadt ook de Chinese belangen. Maar Xi Jinping vindt het belangrijker om met elkaar op te trekken, dan daar ruzie over te maken. China realiseert zich hoe belangrijk Oekraïne is voor Poetin, net als Taiwan dat voor hen is."

Bovendien speelt volgens de Rusland-kenner ook mee dat China geen 'instabiel land aan de grenzen' wil.

Argusogen

Ondertussen verslechtert de relatie tussen China en de VS, ziet Bouwers. "Poetin is de duidelijke vijand voor de VS, dus als China daar dichter naartoe trekt, wordt dat met argusogen bekeken."

"Wat voor toezeggingen doet Xi Jinping aan Poetin? Zijn dat wapenleveranties? Dan staan de verhoudingen nog meer op scherp. Daardoor wordt de kans op een crisis door een misverstand steeds groter."