Het nieuwe aangescherpte rivierenbeleid leidt tot kritiek van gebiedsontwikkelaars gespecialiseerd in drijvend bouwen. Ze vinden dat het beleid haaks staat op de eerdere afspraken. "Zo valt er weinig te 'bouwen, bouwen, bouwen'."

De woningnood is hoog en er moeten een miljoen nieuwe woningen bij komen, maar dat lukt zo niet, volgens stedenbouwkundige Gijs de Haan van het ontwerpbureau PosadMaxwan. Daar doet hij veel onderzoek naar de haalbaarheid van 'drijvende steden'.

Bouwprojecten in gevaar

Volgens De Haan ontbreekt het bij de overheid aan een integrale visie. "Terwijl minister Mona Keijzer wil 'bouwen, bouwen, bouwen'", stelt minister Barry Madlener nu grenzen: 'Niet in de uiterwaarden, niet te dicht bij rivieren en zeker niet op het water.' Zo komen die 1 miljoen woningen er niet."

"De noodzaak om niet op de meest kwetsbare plekken te bouwen begrijp ik", gaat De Haan verder, "maar een verbod op bouwen in waterrijke gebieden bemoeilijkt de woningbouw onnodig. Daarmee komen geweldige bouwprojecten op het water in gevaar."

Rotterdam en Utrecht

Een van de projecten waar de stedenbouwkundige bij betrokken is, ligt in de Merwehaven in Rotterdam. "Het wordt een combinatie van woningen op het land en op het water." En ook bij Utrecht is hij aan de slag. "Daar onderzoeken we hoe woningbouw gecombineerd kan worden met wateropvang, zodat de polder kan dienen als waterbuffer, maar ook ruimte kan bieden voor huizen."

"Deze kunnen drijvend zijn, zodat ze meebewegen met de waterstand, of amfibisch, zodat ze afhankelijk van de situatie droog komen te liggen of juist op het water drijven", legt hij uit. "Er is vraag, er zijn bouwers, en de locaties liggen klaar. Maar dan moeten we het ook echt gaan doen."

'We lopen kansen mis'

Ook civiel ingenieur Rutger de Graaf staat te popelen om meer in te zetten op wonen op water. "We zijn een deltaland en kampen met ruimtegebrek. Toch zetten we nauwelijks in op drijvende woningbouw. Terwijl dit niet alleen technisch haalbaar is, maar ook al successen heeft opgeleverd. Zo zijn we in Zwolle bezig met het eerste drijvende appartementencomplex voor sociale woningbouw ter wereld."

Op zich begrijpt hij wel waarom de overheid de regels aanscherpt rondom bouwen in uiterwaarden. "Dat is logisch, gezien de klimaatverandering. We moeten ruimte voor rivieren houden. Maar wat ik mis, is de inzet van innovatieve oplossingen. Het wordt nu allemaal heel statisch bekeken. En hierdoor lopen we als land kansen mis."

Internationale interesse

De Graaf promoveerde aan de TU Delft op een onderzoek naar hoe steden water kunnen gebruiken om duurzamer en minder kwetsbaar te worden. "Internationaal is er veel interesse voor onze technieken."

"We werken in Azië aan projecten in Zuid-Korea, China en Japan", somt hij op. "Daar nemen ze Nederlandse kennis op dit gebied heel serieus. Maar als wij het zelf niet grootschalig toepassen, waarom zouden andere landen dat dan wel doen?"

Tekort aan beleid en financiering

Een doorbraak in Nederland blijft volgens De Graaf uit door een tekort aan beleid en financiering. "Banken zijn huiverig, want drijvende woningen worden als roerend goed gezien, wat hypotheken lastiger maakt. En dat is zonde."

"Drijvend bouwen kan niet alleen het woningtekort oplossen, maar ook bijdragen aan de energietransitie en klimaatbestendigheid. We hebben alles in huis, nu is het tijd om het echt te doen", is hij van mening.

Economische kansen creëren

En De Haan ziet nog een groot voordeel. "Als wij hier innovatieve waterbouw laten slagen, kunnen we die kennis exporteren. Dat zou niet alleen de woningnood verlichten, maar ook economische kansen creëren."

De enige manier om erachter te komen hoe haalbaar deze oplossingen zijn, is door het daadwerkelijk te proberen. "We hebben nu de kans om een nieuw hoofdstuk in onze watergeschiedenis te schrijven. Laten we die grijpen."

Geen rem op 'bouwen, bouwen, bouwen'

"Ik zet absoluut geen rem op 'bouwen, bouwen, bouwen'", laat minister van Infrastructuur en Waterstaat Barry Madlener in een reactie op de bouwers weten. "Het kabinet werkt aan versnelling van de bouwopgave en ik werk daar natuurlijk voluit aan mee. Alleen ik heb ook te zorgen voor waterveiligheid."

Hij verdedigt de strengere bouwrichtlijnen langs rivieren. "We moeten niet meer in een rivierbedding of in een uiterwaard bouwen, maar op plekken waar het veilig kan. Er zijn tegenwoordig zware buien. We hebben allemaal gezien, in Limburg bijvoorbeeld, waar dit toe kan leiden.
En het is ook niet zo dat we 1 miljoen woningen hadden willen bouwen langs de grote rivieren."

Fan van woonboten

Hij gaat verder dat hij denkt dat drijvende bouw een gedeelte van de oplossing kan zijn. "Ik ben er zelf ook fan van. Als makelaar heb ik ooit ook wat woonboten verkocht en die waren toen al erg geliefd. Het is ontzettend apart en leuk om op een woonboot te kunnen wonen."

"Ik vind het ontzettend leuk gezicht en het is natuurlijk als je op een woonboot woont fantastisch qua uitzicht op het water, dus het past ook bij Nederland. Dus ik wil graag kijken waar we dat mogelijk kunnen maken", sluit hij af.

Het Chinese techbedrijf Huawei is in opspraak geraakt door betrokkenheid bij een nieuw corruptieschandaal. Lobbyisten van Huawei zouden Europarlementariërs hebben omgekocht. De politie heeft inmiddels huiszoekingen gedaan en meerdere personen aangehouden.

De stikstofaanpak van het oude kabinet is afgeschaft, maar nieuw, duidelijk beleid ontbreekt tot nu toe. Hoe nu verder? Dat vraagt onder meer branchevereniging Bouwend Nederland zich af. Minister Keijzer zet vooral in op juridische aanpassingen.

Een paar jaar geleden heeft dertiger Jan-Pieter van Laar het bouwbedrijf van zijn vader en oom overgenomen. "Het is echt een familiebedrijf, ondertussen al in de vierde generatie. We hebben 25 man in dienst en doen aan nieuwbouw, verbouwingen, renovaties, echt van alles. In 2031 hopen we het honderdjarige bestaan van het bedrijf te kunnen vieren."

'Iedereen staat in de wachtstand'

Maar de jonge ondernemer uit Wapenveld heeft zorgen. De impasse in de stikstofcrisis zorgt er volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland voor dat zo'n 30 procent van alle nieuwbouwprojecten op de tocht komen te staan. En dat merkt ook Van Laar.

"Iedereen staat in de wachtstand. Hoe moeten we omgaan met de stikstofregels, wat kan nog wel, wat niet? De gemeente rondt geen bestemmingsplannen meer af, wij krijgen geen vergunningen meer. Ook niet voor projecten waarbij we totaal geen problemen hadden verwacht."

240.000 woningen kunnen niet gebouwd worden

Bouwend Nederland maakt zich al jaren zorgen over het gebrek aan daadkracht om de stikstofcrisis aan te pakken. "We hebben nu in kaart gebracht welke Natura 2000-gebieden er slecht aan toe zijn door stikstof. En deze informatie combineerden we met de concrete woningbouwplannen in Nederland", vertelt Jelmer Alberts, directeur belangenbehartiging van Bouwend Nederland.

"Dan zie je op die kaart hoe ontzettend veel van deze bouwprojecten te dicht bij stikstofgevoelige natuur liggen", gaat Alberts verder. "Doordat het stikstofprobleem niet wordt opgelost krijgen deze projecten geen vergunning. Tot 2030 gaat het om maar liefst 244.000 woningen die hierdoor niet gebouwd kunnen worden. Dat is echt heel erg schrikken. We wisten al dat de impact van stikstof op de woningbouw en infrastructuur groot was, maar niet dat het er zo dramatisch uitziet."

'Met geitenpaadjes niet meer op te lossen'

De brancheorganisatie wil dat het kabinet eindelijk met een doortastend plan komt. "We weten alles al, alle data zijn bekend, met geitenpaadjes valt dit niet meer op te lossen", zegt Alberts. "We stormen nu recht op een betonnen muur af."

"De stikstofuitstoot moet omlaag, de betrokken ministeries moeten nu met een plan komen", benadrukt de woordvoerder van Bouwend Nederland. "En elke sector moet zijn eigen 'fair share' pakken."

'Zitten met de gebakken peren'

"Iedereen is nu aan zet, ook de bouw", vindt ook bouwondernemer De Laar. "Maar onze sector heeft feitelijk heel weinig stikstofuitstoot, en toch zitten wij nu wel met de gebakken peren. Heel Nederland heeft hierdoor een probleem."

In Nederland is de landbouw, en dan met name de intensieve veehouderij, veruit de grootste bron van stikstofuitstoot, vooral in de vorm van ammoniak. Daarnaast dragen wegverkeer, scheepvaart, luchtvaart en de industrie bij aan de stikstofcrisis. En in beperkte mate draagt ook de bouw zelf bij aan het probleem.

'Kabinet moet eruit komen'

In januari bepaalde de rechtbank in Den Haag opnieuw dat de Nederlandse overheid meer moet doen om schade aan de natuur door stikstof te voorkomen.

Bouwend Nederland snapt het vonnis: "De enige manier om echt uit deze crisis te komen is structurele uitstootvermindering", zegt Alberts. "Ik hoop echt dat dit kabinet eruit komt. Het moet gewoon opgelost worden."

'Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen'

"Met alleen de kleine projectjes halen we het niet", laat de bezorgde Van Laar weten. "We stoppen zo veel werk in de grotere plannen en projecten. Het wordt nu echt tijd dat we uit de wachtstand mogen komen en weer mogen bouwen."

Ondanks alle zorgen blijft Van Laar optimistisch: "Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen. Bouwen is mij met de paplepel ingegoten, ik vind dit werk zo leuk. En ik kan ook helemaal niets anders."

Minister: 'Rekenkundige grens voor stikstofuitstoot aanpassen'

"We willen iets doen aan de juridische werkelijkheid die we met z'n allen hebben gemaakt", reageert minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op de nieuwe cijfers van Bouwend Nederland. "En er moeten maatregelen worden genomen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen."

"Heel veel huizen kunnen er gelukkig wél gebouwd worden. En we willen de rekenkundige ondergrens aanpassen, dan kan weer meer."