Te absurd. Zo beschrijven veel mensen de Netflix-hit Don't Look Up, over een komeet die het voortbestaan van de aarde bedreigt. Maar voor klimaatwetenschappers weerspiegelt de film de realiteit: "Vaak wordt er pas geluisterd als het te laat is."

In de film proberen astronomen Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) en Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) de wereld ervan te overtuigen dat er zo snel mogelijk iets moet gebeuren om een ramp te voorkomen. Maar niemand lijkt hen serieus te nemen.

Geen leuke boodschap

"Don't Look Up laat goed zien in wat voor spanningsveld wetenschappers opereren", zegt bioloog Lennart de Nooijer van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ). "De boodschap in de film, over een komeet die de aarde nadert, lijkt een beetje op wat wij als wetenschappers willen vertellen over de klimaatverandering."

"Namelijk, dat de aarde opwarmt en de zeespiegel stijgt. Omdat dit geen boodschap is die mensen graag horen, wordt er vaak sceptisch gereageerd."

'Jullie willen het niet horen!

Een probleem accepteren dat we zelf hebben gecreëerd, zit niet in onze aard, verklaart De Nooijer die sceptische en zelfs ontkennende reacties. "Dan moeten we namelijk ook accepteren dat we onze levensstijl moeten veranderen."

Er speelt volgens de bioloog ook nog iets anders mee. "Als wetenschappers de vraag krijgen of ze iets zeker weten zullen ze altijd antwoorden dat ze het niet 100 procent zeker weten. Zo'n antwoord wordt vaak aangegrepen door sceptici. Zo van: 'hé wacht eens even, als je het nog niet zeker weet, ga dan eerst maar eens meer onderzoek doen.' In Don't Look Up gaat de ene wetenschapper daarin mee, die bezwijkt als het ware. De andere laat juist zien wat wij ook voelen als wetenschappers: de wereld vergaat en jullie willen het niet horen!"

Smeltende ijsplaat

Een komeet komt dan voorlopig niet op ons afgeraasd, maar er is wel degelijk een dreiging vanuit de natuur: een afbrokkelende ijsplaat aan de voet van de Thwaites-gletsjer op Antarctica. De gletsjer, die net zo groot is als Groot-Brittannië, wordt ook wel de 'Doomsday-gletsjer' genoemd.

"De gletsjer wordt nu nog op zijn plek gehouden door de ijsplaat", vertelt hoogleraar Polaire Meteorologie aan de Universiteit Utrecht Michiel van den Broeke. "Maar vorige maand brachten onderzoekers het nieuws naar buiten dat de ijsplaat mogelijk al binnen 5 jaar kan breken, door scheuren die ontstaan omdat de oceaan die eronderdoor stroomt warmer is geworden. Als de ijsplaat zijn grip op de berg kwijtraakt, heeft de gletsjer vrij baan naar zee. De zeespiegel zal daardoor een halve meter stijgen."

Bron: EenVandaag

'We weten niet zeker'

En daar maken wetenschappers als Van den Broeke zich zorgen over. "Na de Thwaites-gletsjer zullen andere gletsjers volgen en dan praten we over een zeespiegelstijging van 2 tot 3 meter."

De hoop is dat de gletsjers zullen stabiliseren, vertelt de hoogleraar. "Maar dan moeten we echt zorgen dat de temperatuur niet verder dan 1,5 graad stijgt, door onze CO2-uitstoot naar nul te brengen. En dan nog weten we niet zeker hoe het loopt: de zeespiegelstijging kan veel hoger uitpakken dan we nu kunnen berekenen via de modellen."

'Ongemak herkenbaar'

Hoewel Antarctica niet bepaald naast de deur ligt, zullen we het ook in Nederland merken als de Thwaites-gletsjer sneller gaat stromen, zegt klimaatwetenschapper Marjolijn Haasnoot van kennisinstituut Deltares.

'Bouw daarom niet zomaar meer in laaggelegen gebieden', is de boodschap die ze al jaren verkondigt, maar daar wordt nauwelijks naar geluisterd. "Daar zie ik wel overeenkomsten met Don't Look Up: ook in die film proberen wetenschappers kennis over te dragen aan mensen die het niet (willen) begrijpen, dat ongemak is herkenbaar. Zelf vind ik het ook niet makkelijk om inzichten te delen, zeker als de kennis nog niet helemaal uitgekristalliseerd is. Maar ik doe het toch, want het meest lastige in deze kwestie van klimaatverandering is 'tijd'. Dat de zeespiegelstijging zo snel gaat dat we geen tijd meer hebben om ons aan te passen."

Bron: EenVandaag

'Ten onrechte rustig slapen'

Of Haasnoot zich serieus genomen voelt als wetenschapper? "De waterschappen en ministeries zien wel de ernst in van de situatie. Tegelijkertijd wordt er op plekken gebouwd die we later nodig hebben om water vast te houden, of ruimte te geven aan de rivieren. Dat is wel frustrerend."

"Ik merk dat veel mensen niet beseffen hoe groot de opgave is waar we - op de korte termijn - voor staan. Er gebeurt al wel veel op het gebied van klimaatadaptatie in Nederland, maar dit soort studies over de Thwaites-gletsjer geven aan dat we moeten versnellen. De gletsjer lijkt ver weg, alsof het geen gevolgen heeft voor ons. Maar stel dat de ijsplaat inderdaad binnen 5 jaar afbreekt, dan moeten we flink gaan versnellen. We hadden 30 jaar nodig voor het bouwen van de Deltawerken. Het maken en implementeren van plannen kost tijd."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.