Na een relatief rustige periode vallen de laatste weken ook in het westen van Oekraïne weer Russische bommen. De Nederlandse boer Willem Nammensma in Lviv probeert ondertussen het hoofd koel te houden: "Je moet ermee leven, er is geen andere keuze."

"Ik heb geen directe zorgen over veiligheid, de raketten belanden niet zo gauw op het platteland", vertelt Willem Nammensma, die al jaren in Oekraïne boert. Op dit moment worden de aardappelen gerooid op het bedrijf in de buurt van Lviv, in het westen van het land.

Front is 1.000 kilometer ver weg

De eerste weken na de Russische inval was ook in die regio te merken dat het oorlog in Oekraïne is, maar daarna kwam het conflict op afstand te staan. "Van hier naar het front is zo'n 1.000 kilometer", legt hij uit. "Van Amsterdam naar Berlijn is 650 kilometer, dus ga maar na."

"De laatste keer dat er echt gevaar was in Lviv moet in mei of juni zijn geweest, sindsdien hadden we hier geen raketaanval of aanslag meer gehad", zegt Willem. "Tot een aantal weken terug."

'Ik slaap over het algemeen goed'

Als vergelding op de explosie op de Krimbrug, op 8 oktober, heeft het Russische leger verschillende Oekraïense steden gebombardeerd. Ook Lviv is de laatste weken meerdere keren onder vuur genomen.

Toch slaapt de Nederlandse boer 'over het algemeen goed' nu de oorlog weer dichter bij huis is gekomen. "Je moet ermee leven en dat zie ik ook gebeuren om me heen", vertelt hij. "Toch best wel gek eigenlijk, maar er is geen andere keuze."

Vrouw en kinderen zitten in Nederland

De Russische bommen laten hem vanzelfsprekend niet helemaal koud. "Er zijn tientallen momenten dat je je afvraagt: wat is iets waard? Hoe lang ga je dit volhouden en wanneer is het een keer genoeg?"

Willem bracht zijn vrouw Inge en hun 2 kinderen een paar weken voor het begin van de oorlog naar Nederland, waar ze inmiddels alweer 9 maanden zitten. Het valt de vader zwaar om niet bij zijn gezin te zijn: "Ik wil niet gescheiden van ze leven."

'Kinderen krijgen niet alles mee'

Zijn gezin maakt zich in Nederland 'niet continu druk' over de oorlog, maar soms slaat toch even de paniek toe. "Er is weleens een dag dat Inge erg bezig is wat er gebeurt, maar dat is dan meer omdat ze van alle kanten wordt bestookt met de vraag hoe het met mij is."

Wel kiezen Willem en zijn vrouw er bewust voor om de kinderen minder nieuws uit Oekraïne te laten bekijken. "We zorgen er wel voor dat ze sommige beelden niet te zien krijgen. Dat doen we zodat ze rustig naar bed kunnen gaan."

'Oekraïne gaat niet boven mijn gezin

De Nederlandse boer werkt nu 2 tot 3 weken in Oekraïne om vervolgens voor 1 à 2 weken terug naar Nederland te gaan. "Oekraïne gaat niet boven mijn gezin, dat weten ze hier ook", legt hij uit. "De balans vinden tussen werk en gezin lukt wel redelijk."

Tegelijkertijd is de hoop om met het hele gezin terug te keren naar Oekraïne vervlogen. "We zijn nu een half jaar verder en het lijkt er niet op dat de oorlog snel voorbij is", zegt Willem. "Dus het thuisfront stelt zich in op settelen in Nederland."

Heen en weer pendelen

En dat betekent dat hij ook de komende tijd op en neer zal blijven pendelen tussen Oekraïne en Nederland. Maar aan stoppen wil de boer (nog) niet denken. "Ja, ik heb de keuze om weg te gaan, maar dat is eigenlijk geen keuze", vertelt hij.

"Ik ben al 12 jaar betrokken bij Oekraïne, ik heb hier al eens tussen 2010 en 2014 gewoond en woon er sinds 2020 weer. Ik heb na al die jaren een verbinding met dit land", benadrukt Willem.

'De winter wordt spannend'

De huidige situatie vergt veel energie van de Nederlander, erkent hij. "Maar ik ben nog niet op het punt dat het niet meer op te brengen is." De boer voelt zijn werk ook als 'een stukje noodzaak' richting de Oekraïners toe.

"Zolang ik het werk verantwoord en goed kan afmaken, blijf ik het doen", vertelt Willem. "Het spannendste wordt de winter, we moeten kijken hoe we die doorkomen." Maar de winter is nog ver weg, zeker in een land in oorlog. "Er kan nog zoveel veranderen, we gaan het bekijken."