Terwijl kinderen vaker een bril nodig hebben, zien oogartsen dat veel ouders die niet meer kunnen betalen. Daarom roepen ze op om kinderbrillen weer op te nemen in de basisverzekering. "Een kinderbril is geen luxeproduct."

"We hebben pas berekend dat ongeveer 550.000 kinderen in Nederland een bril zouden moeten hebben", vertelt hoogleraar oogheelkunde Ruth van Nispen.

Geen geld

Toch kan niet iedereen zo'n bril betalen. Van Nispen schat dat er 28.000 kinderen geen toegang hebben tot een bril vanwege geldproblemen in het gezin. "En dat is een zorgwekkende ontwikkeling", vindt ze.

"Of het kind heeft wel een bril, maar eentje die niet meer voldoet. Want als je in de groei bent, dan heb je vaker een andere sterkte nodig, of een ander montuur, omdat je hoofd groter is geworden."

Geen luxeproduct

Als voorzitter van de Stichting Vision 2020 houdt Van Nispen zich bezig met het voorkomen van vermijdbare blindheid en slechtziendheid en daarom doet zij samen met andere oogzorgorganisaties een oproep aan de minister.

"Wij vinden dat de kinderbril terug moet in de basisverzekering. Want een bril is geen luxeproduct."

Samen doen met één bril

Deze 'brillenarmoede' is echt zorgelijk, volgens Van Nispen. "We horen verhalen van kinderen die samen een bril delen in de klas en die om de beurt met de bril naar het bord kijken."

Volgens haar heeft niet goed kunnen zien grote gevolgen. Zo kun je niet meekomen in de klas en dat zou ook op de lange termijn kunnen betekenen dat je minder kansen hebt op de arbeidsmarkt, zegt de hoogleraar. "Wat we ook zien is dat kinderen soms onterecht de diagnose dyslexie krijgen, terwijl het echte probleem is dat ze niet goed zien."

Kinderbrillenwinkel

Ook Jasmine Bongaerts is blij met de oproep van de oogzorg-organisaties. 5 jaar geleden startte zij een eigen kinderbrillenwinkel in Haarlem, omdat haar eigen kinderen een bril nodig hadden. Ze schrok daarbij van het beperkte aanbod in de winkel en de hoge prijzen.

"Je krijgt nu nul euro van de basisverzekering, alleen uit de aanvullende verzekering. En dan is het ook vaak maar één bijdrage in de anderhalf jaar. Maar een kind dat in de groei zit heeft vaker een nieuwe bril nodig. Een kind moet ermee kunnen spelen, sporten en leren. En blij van worden. Dus het is ontzettend belangrijk om een bril te hebben die goed zit. De oren en ogen zijn van cruciaal belang voor de ontwikkeling van een kind. 80 procent van wat je leert gaat via je ogen."

Factuur naar school

Met haar kinderbrillenwinkel wil Jasmine verandering brengen in het beperkte en dure aanbod. "Ik vind het allemaal best verdrietig", zegt ze op het feit dat er slechtziende kinderen rondlopen zonder bril.

"We krijgen soms klanten die hun kind echt een bril willen geven, maar niet weten waar ze het geld vandaan moeten halen. Voor deze mensen schrijven we dan soms de school aan, met de vraag of de factuur naar de school kan."

Bijziend door schermen

Ook orthoptist Kim Gijsbertsen van het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp maakt zich zorgen om de toegenomen bijziendheid onder kinderen. In Nederland is nu één op de vijf kinderen tussen de 5 en 19 jaar oud bijziend.

Volgens haar zitten veel kinderen boven het x aantal millimeters dat een kinderoog mag groeien. En dat is geen goede zaak, legt Gijsbertsen uit. "Want als een oog te lang wordt, ontstaat er veel trekkracht op het netvlies dat achteraan in je oog zit. Die trekkracht kan er weer voor zorgen dat er meer problemen ontstaan als je ouder bent. Zo is de kans groter dat je staar krijgt en een hoge oogdruk."

Gijsbertsen hoopt daarom dat er ook meer aandacht komt voor de oorzaak van bijziendheid bij kinderen. "Die staat grotendeels in verband met het gebruik van smartphones en tablets. Want te lang naar iets kijken wat dichtbij is, zorgt ervoor dat ogen achteruit gaan. Als kinderen meer in daglicht buiten spelen, trainen ze ook het veraf kijken en zo worden de oogbollen niet te lang. Kinderen blijven hierdoor scherper zien."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."