De een ondergaat de coronacrisis makkelijker dan de ander. "Binnen een begrenzing kan juist creativiteit en een zeker geluk ontstaan", zegt Stine Jensen. Volgens de filosofe zijn er drie type reacties op de coronacrisis.
Nu de meeste mensen al een lange periode thuis zitten, hebben ze veel tijd om na te denken. Wat als ik ook ziek word en doodga? Hoe ziet mijn leven eruit als ik mijn baan verlies? Waarom voel ik me zo leeg? Wat als mijn pensioen afbrokkelt nu de economie op instorten staat? Dit zijn volstrekt terechte vragen, zegt filosofe Stine Jensen.
'Zwetsen over leven en dood' is geen luxe
Als filosoof houdt Jensen zich bezig met vragen over de zin van het leven en hoe om te gaan met onzekerheden. Aan het begin van de crisis kreeg haar beroepsgroep niet het stempel 'cruciaal', de filosoof staat niet op het lijstje verpleegkundigen, politie, vakkenvullers en schoonmaakpersoneel. Maar Jensen denkt wel dat filosofen een belangrijke bijdrage kunnen leveren.
Ze benadrukt dat 'zwetsen over leven en dood' écht geen luxe is. "Het gaat over wie er op de ic ligt en wie niet. Wie daarover beslissen, en waarom zij? Het gaat over hoe we omgaan met angst, onzekerheid en familierelaties. De economische vragen zijn verbonden met de filosofische vraagstukken. De vragen over de tekorten aan mondkapjes zijn verbonden met de vragen over leven en dood, met 'wie wel wie niet'. Dat zijn geen luxe vraagstukken in deze tijd. "
Depressie, Zoom-afspraken of carpe diem
Jensen ziet drie types reacties van mensen op de coronacrisis. "Ongeveer een derde wordt depressief, die komt er ongelukkig uit. Er is ook een groep die alles zo normaal probeert te houden als het was: de mensen die doen alsof er niets veranderd is en heel druk zijn met Zoom-afspraken. En dan is er een groep die opgewekter dan ooit naar voren komt. Die hebben de crisis gehad en denken dan: carpe diem, pluk de dag! Nu niet meer zo, maar zò!"
"Ook bij bekende coronapatiënten zie je deze drie soorten reacties", zegt Jensen. "De acteur Tom Hanks doneert zijn bloed voor vaccinonderzoek en spoort mensen aan om afstand van elkaar te houden. Maar Youp van 't Hek schrijft een column alsof hij nooit in het ziekenhuis heeft gelegen. Jammer, want het is een kans om terug te komen op wat hij eerder deed. En tot slot coronapatiënt premier Boris Johnson die opgewekter dan ooit is, applaudisseert voor de doktoren en met een 'we gaan er weer tegenaan'-houding moedig voorwaarts gaat."
Door begrenzing ontstaat creativiteit
Uit onderzoek van het geluksinstituut van de Erasmus Universiteit blijkt dat 71 procent aangeeft dat de corona-uitbraak vooral negatieve effecten heeft op hun leven, en 11 procent zich juist gelukkiger voelt. Filosofen denken al eeuwen na over dit soort vraagstukken: hoe kan het dat mensen toch vrijheid en geluk kunnen voelen als ze begrensd worden?
"Die opgelegde begrenzing geeft een zekere ruimte waarbinnen je creatief kunt zijn", zegt Jensen. "Binnen een begrenzing kan juist creativiteit ontstaan en een zeker geluk. Dat je onderzoekt: wat kan wel? Dat is natuurlijk een ander effect van de crisis."
Je spijtlijst kleiner maken
Hoe onze wereld over paar jaar uitziet, kan Jensen niet voorspellen. "Wat we wel hebben gezien is dat er weer vertrouwen is in bepaalde takken van sport, zoals de politiek, de journalistiek, de rechtspraak en de wetenschap. Alle ballen nu op de wetenschap, dat gaat het oplossen. Mensen realiseren zich dat daar de kennis ligt en er is weer een ongelooflijk groot vertrouwen in kennis en wetenschap."
En op het emotionele vlak, kunnen we nog iets met deze crisis doen? "Er is ooit een hele mooie, bekende spijtlijst gemaakt door de Australische verpleegkundige Bronnie Ware, die mensen op hun sterfbed vroeg waar ze spijt van hadden", vertelt Jensen. "Dan kwamen er altijd antwoorden als: ik heb te weinig tijd met mijn dierbaren doorgebracht, ik heb te hard gewerkt, ik heb mezelf niet toegestaan mezelf te zijn. Ik hoop dat deze crisis er in elk geval voor zorgt dat mensen hun spijtlijst weten in te korten."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
