Prostaatkanker behandelen met geluidsgolven, in plaats van door te snijden. Het klinkt als een uitkomst. Peter Salet (70) doet mee aan een onderzoek naar deze methode. Andere patiënten wachten niet af en betalen de innovatieve behandeling zelf.
Vlak voor zijn 70ste verjaardag liet Peter Salet de zogenoemde PSA-waarde in zijn bloed controleren. Meer PSA - Prostaat Specifiek Antigeen - in het bloed, kan komen door prostaatkanker. Peters uitslag bleek schrikbarend hoog. "Dat was natuurlijk even schrikken, want na verder onderzoek bleek er inderdaad een tumor in de prostaat te zitten."
Meteen enthousiast
Zijn uroloog in het Radboudumc in Nijmegen gaf hem drie opties: opereren, bestralen of meedoen met een wetenschappelijk experiment. Dat laatste leek hem wel wat.
Het ziekenhuis kreeg bijna 4 miljoen euro voor dat onderzoek, in het kader van de subsidieregeling Veelbelovende zorg. Het gaat om een studie naar een innovatieve behandeling van prostaatkanker, waarbij de tumorcellen worden weggebrand of met elektriciteit gedood. Dit wordt ook wel focale therapie genoemd.
Impotent of incontinent
"De standaardbehandelingen bij prostaatkanker zijn opereren en bestralen", vertelt onderzoeksleider en hoogleraar Beeldgestuurde Oncologische Interventies aan het Radboudumc Jurgen Fütterer.
"Opereren of bestralen brengt best wel veel risico's met zich mee. De patiënt kan bijvoorbeeld incontinent of impotent worden, en hij kan een bloeding krijgen. Met de nieuwe manier van behandelen die we nu onderzoeken, behandel je alleen de afwijking die je op het beeld ziet en verwijder je dus niet de hele prostaat."
Bekijk ook
Innovatieve methode
Fütterer legt uit hoe deze innovatieve behandeling werkt: "We gaan met een apparaatje de plasbuis in. Vervolgens brengen we via geluidsgolven een hele hoge energie aan. De golven verwarmen het gebied tot een bepaalde temperatuur. Op die manier wordt de tumor weggebrand. De risico's op incontinentie of impotentie zijn hierbij een stuk lager."
Toen Peter Salet over de opties hoorde, was hij er snel van overtuigd dat hij mee wilde doen aan het onderzoek. Daarvoor moest wel eerst geloot worden. Eén groep deelnemers kreeg de focale therapie, een controlegroep kreeg de oude behandeling. Peter werd ingeloot en is een jaar geleden behandeld.
'Alles doet het nog'
"Dat gebeurde onder volledige narcose. Ze kunnen bij deze behandeling echt tot op de millimeter of misschien wel op de honderdste millimeter nauwkeurig de tumor benaderen en traceren. Dat ging allemaal onder een scan, wat me geruststelde."
De behandeling is gelukt: de tumor is helemaal verdwenen, weet Peter. "En alles doet het nog", zegt hij lachend.
Bekijk ook
Wetenschappelijk bewijs
Nederland is niet het enige land waar geëxperimenteerd wordt met focale therapie bij prostaatkanker, vertelt Michiel Sedelaar. Hij is als uroloog betrokken bij het onderzoek in het Radboudumc. "De behandeling wordt al op best wel veel plekken in Europa, en in de wereld, uitgevoerd. Maar het wetenschappelijk bewijs is eigenlijk nog flinterdun."
Daarom is het belangrijk dat zijn ziekenhuis, in samenwerking met het Isala ziekenhuis, St. Antonius Ziekenhuis, Amsterdam UMC en de HIFU-kliniek de uitkomsten van de verschillende behandelingen vergelijkt, benadrukt hij.
Kwaliteit van leven
"Onze vergelijking tussen de focale therapie en de conventionele behandeling is nodig om te laten zien dat deze net zo goed is in het behandelen van prostaatkanker, maar hopelijk beter in de functionele uitkomsten. En dat is het behoud van de continentie en het behoud van de potentie. Dat zou de insteek moeten zijn van dit soort behandelingen. En dan heb je het eigenlijk over kwaliteit van leven."
De behandeling is niet voor alle patiënten geschikt, vertelt Sedelaar. "Deze behandeling is niet geschikt voor patiënten met een agressieve of hele grote tumor. Maar juist die patiënten die komen met een kleine tumor van een niet al te agressieve aard, daar zou dit een heel mooi alternatief voor kunnen zijn."
Bekijk ook
Zelf betalen
Uroloog Olav van Aubel begon jaren geleden al te experimenteren met focale therapie. "Ik durf het nauwelijks te vertellen, maar ik ben hier al 16 jaar mee bezig. Sinds 2009 heb ik ongeveer 400 patiënten behandeld."
Eerst deed hij dat vanuit het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal, inmiddels is hij een zelfstandig behandelcentrum begonnen, de HIFU-kliniek. Daar behandelt hij mannen die de ingreep zelf betalen. Het kost ze zo'n 10.000 euro.
Kans op terugkeer
Ook voor Van Aubel was kwaliteit van leven een belangrijke drijfveer. "Meestal zeg ik tegen mijn patiënten: dit is een eerste stap, een goede behandeling om mee te beginnen. Het is de minst kwade behandeling waarmee het helemaal goed kan komen."
Maar er is ook een keerzijde, legt hij zijn patiënten uit. Omdat niet de hele prostaat wordt verwijderd, is er een kans dat er opnieuw tumorcellen ontstaan. Op dat moment zou de patiënt zich nog een keer kunnen laten behandelen. Of alsnog de hele prostaat kunnen laten verwijderen.
15.000 diagnoses prostaatkanker in 2024
Jaarlijks krijgen gemiddeld 13.000 mannen in Nederland de diagnose prostaatkanker. Het is de meest voorkomende vorm van kanker onder mannen. In 2024 werd de diagnose prostaatkanker zelfs ruim 15.000 keer gesteld. Dat is bijna even vaak als borstkanker bij vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de diagnose van prostaatkanker is 72 jaar. En de overlevingskans is na 10 jaar rond de 80 procent.
Geen garantie
Uroloog Sedelaar weet dat er patiënten zijn die niet willen wachten en zich al in particuliere klinieken in Nederland of het buitenland laten behandelden. "Er zijn natuurlijk patiënten die het kunnen en ook willen betalen. Tegen hen zou ik zeggen: besef dat de focale behandeling nog onder de noemer 'experimenteel' valt. Het kopen van een behandeling is geen garantie dat het een goede is. Dat zijn we nu juist aan het onderzoeken."
Hij heeft goede hoop dat de behandeling uiteindelijk gemeengoed zal worden en in het basispakket komt. "We zijn nog zeker 2 jaar bezig met ons onderzoek en hopen het daarna heel snel als 'mainstream' behandeling aan te kunnen bieden. Dan heb je het over 2 à 3 jaar, pin me er niet op vast, maar dat hoop ik wel."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.