Eeuwige grafrust in de natuur, honderden mensen willen jaarlijks worden begraven op een natuurbegraafplaats.

Het concept is al jaren zeer succesvol in Engeland, en nu is Nederland ook overstag. De laatste jaren zijn er in Nederland 13 natuurbegraafplaatsen bijgekomen en er zijn tientallen initiatieven voor nieuwe projecten.

Begrafenisondernemers kunnen er aardig aan verdienen, voor een graf in de natuur betaal je ongeveer tussen de 3000 en 4000 euro.

Sinds kort doet ook Natuurmonumenten mee. Met Natuurbegraven Nederland B.V. is de vereniging een partnerschap aangegaan. Want in tijden van grote bezuinigingen is dit concept een dankbare bron van inkomsten.

Maar hoe natuurvriendelijk is een natuurbegraafplaats? Vorige week uitten verschillende Gelderse Statenfracties hun zorgen over de plannen van de provincie om natuurbegraven toe te staan in het Gelders Natuurnetwerk. 

Natuurorganisatie het Groene Hart Brabant plaatse vorig jaar al vraagtekens bij deze nieuwe ontwikkeling, omdat ze zich zorgen maakt over de aantasting van de natuur, zoals het rooien van bomen voor het grafklaar maken van de grond. De organisatie spande samen met Stichting 'Natuurbegraven-waaromniet' een proces aan tegen natuurbegraafplaats-plannen in Loon op Zand, en won dat. 

In Radio EenVandaag spreken we met Roy van Boekel, directeur van Natuurbegraven Nederland B.V.. Daarnaast Pieter Schoe van natuurbegraafplaats-waaromniet.nl die zich ernstig zorgen maakt over het aantal natuurbegraafplaatsen in Nederland. 

Verslaggever Joris Kreugel ging in alle vroegte op pad naar de Mookerheide met Fons Mandigers van Natuurmonumenten en Jos Weijs die daar in de toekomst graag begraven zou willen worden.

In de tv-uitzending van EenVandaag bezoeken we samen met directeur Roy van Boekel van Natuurbegraven B.V. natuurbegraafplaats Heidepol en Fons Mandigers van Natuurmonumenten neemt ons mee naar een toekomstige locatie op de Mookerheide.

Daarnaast bezoeken we jonkheer Theodoor Sandberg van natuurbegraafplaats-waaromniet.nl die zich al jaren verzet tegen de opkomst van ‘dodenakkers’ achter zijn landgoed en we spreken met emeritus-hoogleraar natuurbeheer Frank Berendse van de Universiteit Wageningen.

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."