Er zijn veel inhoudelijke overeenkomsten tussen BBB en JA21. De partijen vissen dan ook grotendeels in dezelfde kiezersvijver. Toch komen ze zo goed als zeker niet in dezelfde Europese fractie terecht. Een gesprek met de lijsttrekkers.

BBB en JA21 noemen zich allebei 'realisten' als het gaat om de houding ten opzichte van de Europese Unie. Beide partijen vinden elkaar grotendeels op de terreinen van stikstof en natuurbeleid. Ook vinden ze dat Nederland moet proberen een 'opt-out' te krijgen op het gebied van migratie. Dat betekent dat Nederland zich niet aan de Europese afspraken hoeft te houden op dat onderwerp. Verschillen zijn er ook: over de subsidiëring van boerenbedrijven en handelsverdragen.

De lijsttrekkers

Lijsttrekker voor JA21 is Michiel Hoogeveen. In 2019 stond hij nog op de vijfde plek van de kandidatenlijst van Forum voor Democratie bij de Europese verkiezingen. De partij haalde 3 zetels en Hoogeveen ging achter de schermen aan de slag bij de fractie. Na een conflict binnen de FvD splitsten de FvD-Europarlementariërs en Hoogeveen zich af en gingen verder in JA21. Toen Europarlementariër Derk Jan Eppink van JA21 naar de Tweede Kamer vertrok, nam Hoogeveen zijn plek in Brussel in. JA21 peilt op dit moment tussen de 0 en 2 zetels.

Lijsttrekker voor de BBB is Sander Smit. Hij werkte ruim 8 jaar voor de CDA-fractie in Brussel. Daar hield hij zich onder meer bezig met landbouw en internationale handel. De Twentenaar werd ruim 1 jaar geleden actief voor BBB. "Ik zeg altijd: 'ik was al BBB'er voordat BBB bestond'." In de peilingen staat de partij nu op 1 à 2 zetels.

Europese fracties

De politieke partijen sluiten zich aan bij een Europese fractie, ook wel een familie genoemd, die uit verschillende partijen uit verschillende landen bestaat. JA21 maakt deel uit van de ECR-fractie, de Europese Conservatieven en Hervormers. De SGP zit ook in die fractie.

BBB wil zich na de verkiezingen aansluiten bij de grootste Europese fractie, die van de christendemocratische EVP, de Europese Volkspartij. Bij deze Europese 'familie' zitten ook het CDA en de ChristenUnie.

Richtlijnen herzien

Beide partijen vinden het belangrijk dat het stikstof- en natuurbeleid aangepast wordt, want dat heeft gevolgen voor boerenbedrijven. Dat Nederland zoveel gebieden aangewezen heeft als Natura 2000-gebied - kwetsbaar natuurgebied - is de BBB een doorn in het oog.

"De Natura 2000-gebieden zijn te versnipperd. We moeten die gebieden heel kritisch gaan beoordelen", zegt Smit. BBB wil ook herziening van de nitraatrichtlijn. De lijsttrekker noemt dat 'absurde Brusselse mestwetgeving'.

'Cynische politiek'

Hoogeveen noemt dat zelfs 'cynische politiek': "We zien dat de EVP-fractie, waar de BBB in wil, de architect is van dit hele beleid, van verstikkende normen. En dan nu, vlak voor de Europese verkiezingen, wordt er opeens een heel ambitieus programma uitgerold over hoe we dat weer kunnen terugdraaien. Ik denk dat mensen daar heel erg cynisch van worden."

Hoe wil Hoogeveen boeren dan perspectief geven? "Ik denk dat het wel noodzakelijk is om samen te werken in het Europees Parlement en in samenspraak met ondernemers en boeren te kijken hoe we wet- en regelgeving kunnen afschaffen. En ook om streng te handhaven dat de Europese Commissie, die met die strenge wetten komt, er eerst eentje schrapt voordat ze een nieuwe introduceren", vindt Hoogeveen.

Verdienmodel boeren

BBB en JA21 kijken wél heel anders naar de manier waarop boeren hun inkomen verdienen en het geld dat ze daarvoor uit Brussel krijgen. "Als JA21 kijken wij naar de economie als iets wat je niet zomaar kunt plannen, oneindig kunt subsidiëren of belastingvoordeeltjes kunt toekennen", zegt Hoogeveen.

"Want uiteindelijk is het publiek geld dat naar die bedrijven gaat. Dus je moet kritisch kijken: waar hebben wij als Nederland, als Europese Unie, een competitief voordeel ten opzichte van de rest van de wereld. En hoe kunnen bedrijven overleven in een wereld met lage lasten en minder regelgeving, maar ook minder subsidiëring. En daar hoort helaas ook bij dat bedrijfsmodellen die verouderd zijn zich moeten heroriënteren."

Fundamenteel verschil

"Er zit een fundamenteel verschil tussen JA21 en BBB op dat vlak", reageert Smit. "Wij staan als BBB voor een sociale markteconomie en voor het behoud van agrarische familiebedrijven. En dan moeten we niet alleen maar streven naar efficiëntie, zoals JA21 wil."

"Ik denk dat de burger en ook de leefbaarheid van ons platteland vereisen dat het agrarisch familiebedrijf in stand blijft", zegt Smit. "Op een redelijke schaal, met een goed verdienmodel. Maar je zult ook een vorm van basissteun in stand moeten houden, want het gaat hier ook om voedselzekerheid."

Tunnelvisie

Hoogeveen denkt dat inzetten op meerdere toeleveringsketens de voedselzekerheid waarborgt. "Ik denk dat dit precies is waar BBB voor moet oppassen", zegt de JA21-lijsttrekker.

"Dat het een Partij voor de Dieren wordt, maar dan voor boeren. Dus met een tunnelvisie kijkt naar wat de agrarische sector wil en dat een-op-een overneemt. Je moet naar de economie kijken als geheel, als land competitief blijven. Je moet kijken hoe de wereldeconomie zich ontwikkelt en inzetten op innovatie", vindt Hoogeveen.

Internationale handelsverdragen

Beide partijen zijn voor het sluiten van handelsverdragen, maar BBB is tegen het handelsverdrag Mercosur met Zuid-Amerika. "Wij zien een ongelijk speelveld voor dierenwelzijn", zegt Sander Smit. "Wij willen dierenwelzijn, maar die eisen die wij hier aan onze landbouwers stellen, die moeten ook gesteld worden aan de producten die uit die Zuid-Amerikaanse landen Europa overspoelen. Geen oneerlijke concurrentie voor boeren, tuinders en andere bedrijven."

JA21 wil juist zo snel mogelijk het handelsverdrag met Zuid-Amerika ratificeren. "Wij zien de Europese Unie als een geo-economisch machtsblok", zegt Hoogeveen. "Je moet inzetten op het vergroten van je invloed op het wereldtoneel, want we zien dat China in Afrika, Azië en Zuid-Amerika steeds meer invloed wint."

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van documentaireregisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via routes zoals Polen, Belarus en Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."