Jihadistisch terrorisme in Nederland neemt toe en spionage door landen als Rusland, Iran en China neemt steeds brutalere vormen aan. Dit blijkt uit het jaarverslag van de AIVD.

In Nederland nam het afgelopen jaar het aantal incidenten met een jihadistische, terroristische of radicaalislamitische achtergrond toe. De meeste aandacht van de AIVD gaat uit naar het jihadistisch terrorisme, blijkt uit het jaarverslag van de inlichtingen-en veiligheidsdienst.

Terroristisch geweld neemt toe

Zo kreeg Nederland in 2018 voor het eerst sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 te maken met incidenten gepleegd door extremistische en terroristische jihadisten. In mei dat jaar stak een Syrische man in Den Haag drie mensen neer.

Eind augustus verwondde een Afghaan onderweg vanuit Duitsland op station Amsterdam Centraal twee toeristen. Dit deed hij uit wraak op een aangekondigde cartoonwedstrijd over de profeet Mohammed. Enkele dagen eerder was op station Den Haag Centraal ook een Pakistaan gearresteerd die om dezelfde reden een aanslag wilde plegen op Geert Wilders.

Internationale samenwerking

Door samenwerking met internationale en nationale partners kon de AIVD op 17 juni 2018 drie personen in Rotterdam aanhouden. Twee van hen zouden een terroristische aanslag voorbereiden in Frankrijk. "Het is niet uitgesloten dat zij ook Nederlandse doelwitten overwogen", schrijft de AIVD.

De dienst noemt het meest in het oog springende voorval de aanhouding van zeven jihadisten op 27 september. "Uit onze onderzoeken bleek dat zij behoorden tot een jihadistisch netwerk waarvan de oorsprong in Arnhem lag, en dat zij voorbereidingen aan het treffen waren voor een grootschalige terroristische aanslag op een evenement in ons land."

Uitreizigers en terugkeerders

Uitgereisde strijders - volgens de AIVD zo'n 135 vanuit Nederland - vormen een dreiging als zij vanuit Syrië of Irak contact houden met het 'thuisfront'. Ze kunnen zo het jihadistisch gedachtegoed verspreiden of mensen aansporen tot aanslagen. Er zijn inmiddels 'aanzienlijke aantallen' strijders uit Syrië en Irak teruggekeerd naar Europa, ook naar Nederland. Eind 2018 waren dat er ongeveer 55. In heel Nederland rekent de AIVD ruim 500 personen tot de jihadistische beweging.

Terugkeerders worden opgepakt en gevangen genomen, maar volgens de AIVD kan het Nederlandse detentiesysteem 'tot ongewenste en onderlinge beïnvloeding en vorming van nieuwe netwerken leiden'. Daarnaast komen in Europa de komende jaren veel gedetineerde jihadisten vrij. Daarom denkt inlichtingendienst dat gedetineerde jihadisten en vrijgelaten (ex-)jihadisten een belangrijk onderdeel van het dreigingsbeeld zullen vormen.

Lees ook

Brutalere spionage

Naast terrorisme is ook digitale spionage een zorg voor de AIVD. China, Iran en Rusland hebben cyberprogramma's die gericht zijn tegen Nederland. "De AIVD vindt het onwenselijk dat Nederland voor de uitwisseling van gevoelige informatie of voor vitale processen afhankelijk is van de hard- en software van bedrijven uit landen waarvan is vastgesteld dat ze een offensief cyberprogramma tegen Nederlandse belangen voeren". Als het gaat om economische spionage vormt China verreweg de grootste bedreiging. Die heeft het gemunt op bedrijven in Nederland die zich bezig houden met hightech, energie, maritieme zaken en 'life sciences & health.'

Daarnaast worden landen in hun spionage steeds brutaler, zegt de AIVD, die de Russische hackpoging bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) als voorbeeld noemt. Ook is 'Nederland voor Rusland een interessant doelwit voor spionage'. Nu Nederland Rusland verantwoordelijk houdt voor de ramp met vlucht MH17 zullen de Russen blijven proberen om informatie in te winnen over het onderzoek naar de ramp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.