Afslankmiddel semaglutide (Ozempic) uitgeroepen tot wetenschappelijke doorbraak van 2023, maar het is niet dé oplossing tegen obesitas

Het afslankmiddel semaglutide is door vakblad Science uitgeroepen tot 'wetenschappelijke doorbraak van het jaar'. Het medicijn, wereldwijd bekend onder merknaam Ozempic, is een enorme hype. Maar er kleven ook nadelen aan, waarschuwen experts.

"Dit is waar een hele hoop mensen heel lang op hebben gewacht", verklaart Edo Aarts de hype rond het afslankmiddel. Hij is als dokter gespecialiseerd in de behandeling van mensen met overgewicht en hoopt dat het middel ook voor hen beschikbaar komt. Maar Marlous Danker van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik heeft daar haar twijfels bij.

Ontwikkeld voor diabetes

Semaglutide bestaat al heel lang en er zijn vele varianten, vertelt Aarts. Maar waarom heeft het middel, dat eigenlijk ontwikkeld is voor mensen met diabetes, dan juist het afgelopen jaar zo'n vlucht genomen? "De variant waar we het nu over hebben, Ozempic, heeft als voordeel dat je het maar 1 keer per week hoeft te prikken", legt hij uit.

Ozempic is in Nederland alleen verkrijgbaar met een doktersrecept en wordt alleen verstrekt aan patiënten die lijden aan diabetes type 2. Mensen die op zoek zijn naar medicatie voor gewichtsverlies kunnen het middel dus niet officieel krijgen in ons land. "Maar we weten ook uit de verhalen van patiënten dat ze het op andere manieren kunnen krijgen", zegt Aarts.

Zorgen over illegaal gebruik

Daar maakt Marloes Dankers van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik zich zorgen over: "En wat we onlangs ook gezien hebben, is dat er partijen zijn die vervalste middelen op de markt brengen." Met alle gevolgen voor de mensen die deze nepmiddelen vervolgens gebruiken, zonder dat ze weten wat er daadwerkelijk in zit.

Bovendien kan het gebruik van semaglutide met best wel wat bijwerkingen gepaard gaan, benadrukt Dankers. "Mensen kunnen last krijgen van misselijkheid of diarree." Op de wat langere termijn zijn er volgens haar signalen dat het ernstige alvleesklierontstekingen kan geven: "Maar daarvan weten we nog niet zo goed of het echt een risico is en hoe groot dat risico dan is."

'Geen snelle oplossing'

Beide experts bevestigen dat het medicijn geen snelle oplossing tegen overgewicht is. "Deze middelen lossen uiteindelijk niks op. Ze halen de oorzaak van de obesitas niet weg", vindt Dankers. "Dus het is ook niet een makkelijke manier om zomaar ineens van je obesitas af te komen. Het moet echt onderdeel zijn van een uitgebreid behandelplan, waar zeker ook leefstijl in meegenomen wordt."

Het middel kan werken, mits het onderdeel is van een leefstijlverandering en niet op zichzelf gebruikt wordt, benadrukt ook Aarts. "Daar is het niet voor bedoeld. Je kunt het niet alleen spuiten en vervolgens niks doen. Als je stopt met het medicijn - en dat is altijd het geval - dan moet je wel geleerd hebben hoe het daarna moet. Als je dat niet doet, word je weer net zo zwaar. Je hebt goede begeleiding nodig."

Obesitas is serieuze ziekte

Obesitas is een serieuze ziekte, waarvoor geen gemakkelijke oplossing is. Maar het afslankmiddel kan volgens hem onder goede begeleiding dus wel helpen. Daarom vindt hij dat semaglutide ook aan mensen met overgewicht gegeven moet kunnen worden. "Heeft een patiënt met obesitas, die daar veel last van heeft, minder recht op het medicijn dan een patiënt met suikerziekte?"

Hij pleit daarom voor een gereguleerde toegang tot het medicijn voor mensen met een 'Body Mass Index' (BMI) tussen de 25 en 30. Wat hem betreft wordt het middel gegeven aan mensen die al alles hebben geprobeerd, van gezonde voeding tot meer beweging. "Als mensen verder alles goed doen, dan is dit een enorm toegevoegde waarde voor deze groep."

'Samenleving moet veranderen'

Dankers van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik ziet dat er door de hype rond Ozempic meer aandacht is gekomen voor obesitas en vindt dat een goede ontwikkeling. Maar ze benadrukt dat semaglutide niet als oplossing moet worden gezien voor iets wat volgens haar een maatschappelijk probleem is.

"Het heeft ook alles te maken met de manier waarop onze samenleving ingericht is. Die maakt dat ongezond leven, veel eten, weinig bewegen zo aanlokkelijk wordt", zegt ze. Mensen met overgewicht massaal aan de Ozempic zetten, verhelpt dat probleem niet. "Het is meer dan alleen een leefstijlprobleem."