Op 6 november 2019 werd advocaat Philippe Schol neergeschoten. Het gebeurde ongeveer anderhalve maand na de moord op collega Derk Wiersum. Schol overleefde de aanslag maar net. Nu geeft hij voor het eerst een interview.

Zoals gebruikelijk liet advocaat Philippe Schol nog even de hond uit op die bewuste ochtend in november. Ineens hoorde hij twee harde knallen. Jongeren met vuurwerk, dacht hij toen nog. Maar er was iets anders aan de hand, bleek toen hij zich omdraaide en een derde knal hoorde.

Bijna doodgebloed

Een derde knal was een kogel die de slagader in zijn bovenbeen doorboorde. Bloed gutste uit de schotwond, terwijl Schol een grijze Volkswagen Polo met daarin twee mannelijke daders zag wegscheuren.

"Er kwam een buurman aan en die heeft met een handdoek de druk opgevoerd om mij te helpen het bloed te stelpen. Binnen een paar minuten was er politie en ook de ambulance, net op tijd. Later hoorde ik van de chirurg dat ik was doodgebloed als er niemand in de buurt was geweest."

Aanslag is werkgerelateerd

Schol zegt dat hij meteen wist dat de aanslag werkgerelateerd was. In de maanden voorafgaand zijn er meerdere signalen geweest die daarop duidden. Bekenden waarschuwden hem dat een kwaadwillende zijn privéadres wilde achterhalen, omdat die 'een appeltje met hem te schillen had'. En de Duitse politie (Schol woont net over de grens in Duitsland) was bij hem thuis op bezoek geweest.

"De Duitse politie zei dat er een melding was binnengekomen via de Nederlandse politie dat er concreet gedreigd werd mij te vermoorden. Ik heb zoiets nooit eerder meegemaakt. Wat de dreiging dan precies inhield, kreeg ik niet te horen. Dat was vertrouwelijk. Bij navraag bij de Nederlandse autoriteiten, werd mij kenbaar gemaakt dat ik mij geen zorgen hoefde te maken; veiligheidsmaatregelen waren niet nodig."

Personificatie van het kwaad

Philippe Schol is naast advocaat ook curator. Hij wordt door de rechtbank ingeschakeld om faillissementen af te handelen. De laatste jaren hebben curatoren er meer maatschappelijke taken bijgekregen, vertelt Schol. "We kijken naar de oorzaak van een faillissement, waarbij nu een actieve plicht bestaat om na te gaan of er fraude is gepleegd."

Als dat laatste het geval is, doet niet de staat of rechter, maar de curator daar aangifte van bij de politie en het fraudemeldpunt. Schol: "En daarmee is de curator meer de personificatie geworden van het kwaad, vooral voor mensen die dingen hebben gedaan die het daglicht niet kunnen verdragen."

Sportschool in Hengelo

In de dagen na de aanslag werd in de media een mogelijk verband gelegd tussen de aanslag en de moeizame afhandeling van het faillissement van de sportschool Olympic Gym Hengelo. Schol deed bij de politie aangifte van diefstal uit de boedel van de failliete sportschool, stelde de eigenaar persoonlijk aansprakelijk voor faillissementstekort van ruim 2 miljoen euro en gaf aan dat hij, gezien de inhoud van de aangeleverde administratie, de indruk had dat de eigenaar drugswinsten witwaste via de sportschool.

"Het was één van de meest extreme faillissementen. De bestuurder van de sportschool heeft mij geprobeerd te laten ontslaan bij de rechtbank, klachten ingediend bij INSOLAD, de vereniging van curatoren. Op alle manieren heeft hij geprobeerd mij weg te krijgen, maar geen van zijn pogingen slaagde."

Onderzoek loopt nog

Op de vraag of hij denkt dat de eigenaar van Olympic Gym achter de aanslag zit, zegt Schol niks te kunnen zeggen zolang het onderzoek nog loopt. "Die puntjes mogen anderen verbinden, het is nog onderwerp van recherche-onderzoek."

Advocaat Mayke Goris, die de oud-eigenaar van de sportschool bijstaat, laat weten dat haar cliënt niets van doen heeft met de aanslag.

Verdachten opgepakt

Inmiddels zijn er twee verdachten opgepakt. Volgende week staan ze voor de rechter in een eerste voorbereidende zitting. Zij zouden volgens Justitie in de grijze Polo hebben gezeten en de schoten hebben gelost.

Maar voor Schol blijft de onrust: "Je bent op je hoede. Elke auto die achter je rijdt, hoor je, je draait je de hele tijd om. Ik ben niet naïef, een idioot heeft bedacht dat ik eraan moet, omdat ik iemand een spiegel heb voorgehouden. Ze hebben nu misschien wel twee verdachten te pakken die betrokken zouden zijn bij het schieten, maar de opdrachtgever hebben ze niet."

Impact

De aanslag heeft een enorme impact op het leven van Schol. Hij heeft nog steeds veel last van zijn been en het is de vraag of dat ooit nog beter wordt.

"Mijn zenuwen zijn beschadigd, waardoor ik niet langer dan een half uur kan lopen. Ik kan niet meer doen wat ik heb gedaan en wat ik nog wil. Mijn partner merkt elke dag dat ik beperkt ben en op kantoor is om 14.00 of 15.00 uur de chocola wel op. Dan heb ik er 5 uur op zitten en kan ik niet meer verder."

Eigen beveiliging regelen

Na de moord op advocaat Derk Wiersum werden veel rechters, advocaten en officieren van justitie zwaar beveiligd. Honderden agenten werden ervoor ingezet. Maar toen Schol op de avond van de aanslag in het ziekenhuis bezoek kreeg van beveiligingsdeskundigen van de politie, was de boodschap dat hij zelf zijn beveiliging moet regelen.

"Ik heb direct gezegd dat dit met mijn werk te maken heeft, dat ik ben aangesteld door de rechtbank. Ik vind dat ik dezelfde rugdekking moet krijgen als een rechter of een officier van justitie, wanneer je wordt geconfronteerd met een moordaanslag. Ik verricht een maatschappelijke taak en dan is de boodschap, redt u zichzelf maar. Dan word je boos."

Dramatisch

Schol sliep slecht die eerste weken na de aanslag, was constant bezig met zijn veiligheid en die van zijn partner. Vanuit zijn ziekenhuisbed speurde de advocaat op internet af naar kogelvrije kleding. Schol is teleurgesteld in de wijze waarop Justitie met zijn beveiliging is omgegaan.

Of het nu ging om een tijdelijk safe house, de beveiliging van zijn huis of kantoor: iedere keer kreeg hij pas dingen voor elkaar na lang aandringen en het inschakelen van bijvoorbeeld de orde van advocaten en zijn beroepsverenging Insolad, zo vertelt hij. "Ik ruim de rotzooi op van de bv Nederland. Als er dan wat gebeurt, verwacht je rugdekking maar die krijg je niet. Behalve als je aandringt. Het hele beveiligingsaspect vind ik dramatisch."

Hokjesdenken

Schol heeft een brief gekregen van minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Hij betuigt daarin zijn medeleven. De advocaat neemt het de minister allemaal niet kwalijk, maar wel het systeem.

"De mensen die erover gaan, denken in hokjes. Wat mij is overkomen, daar hebben ze geen draaiboek voor."

Niet meer wachten

Hij heeft heel even overwogen te stoppen in die eerste dagen na de aanslag. Maar ondanks alles vindt hij zijn vak nog steeds heel leuk en uitdagend. De advocaat houdt van de dynamiek en de verscheidenheid aan mensen die hij op zijn weg tegenkomt. Maar er is wel degelijk iets veranderd.

"Laatst kreeg ik een zaak waarvan werd gezegd dat ik mij druk moest maken om drugscriminaliteit en motorbendes. Ik durf dat nog wel, maar ik schaal wel direct op, bel met politie en de officier van justitie. Ik wacht niet meer."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.