Aantal verkeersdoden op provinciale wegen terug te dringen door bomenkap?

Als het aan Cora van Nieuwenhuizen, minister van Infrastructuur en Waterstaat, ligt staan er binnenkort minder bomen langs provinciale wegen (N-wegen). Jaarlijks komen 200 mensen om op deze wegen en raken 750 mensen ernstig gewond. Dat is een derde van alle verkeersdoden. De ernst van de ongelukken wordt vaak vergroot doordat de bestuurders tegen een boom, talud of lichtmast botsen, of in een sloot belanden.

Bermongevallen lopen relatief ernstig af, met één dode per vijf ernstige ongevallen, dat is twee keer zo hoog als gemiddeld in Nederland. Om het aantal verkeersdoden omlaag te brengen wil Van Nieuwenhuizen obstakels langs de wegen verminderen en dit betekent: de zaag in de boom.

Petitie

Deanneke Steenbeek uit Vught schrikt als ze in de krant over de plannen van de minister leest. Ze schrijft een brief die in het Brabants Dagblad wordt geplaatst en start een petitie. “Ik vind het vreemd dat we in deze tijd, waarin we duurzamer proberen te leven en knokken tegen de klimaatverandering, tot zo'n oplossing komen”, zegt Steenbeek. “Bomen houden fijnstof tegen en vergroten de biodiversiteit en, heel belangrijk, ze vergroten juist de verkeersveiligheid. Er zijn zoveel onderzoeken die dat aantonen.”

Bomen maken de wegen juist veiliger volgens Steenbeek.“De bladeren houden het felle zonlicht tegen en bochten zijn door de boomstammen al van verre te herkennen, net zoals op snelwegen de reflecterende paaltjes bochten markeren. In het Engelse Norfolk nam de gemiddelde snelheid tot vijf kilometer per uur af nadat er bomen langs de weg waren geplaatst en het aantal ongelukken nam af met 20 procent.”

Het weghalen van de bomen vindt Steenbeek zonde. “Ik rij zelf graag over de N65 met zijn prachtige bomenrijen. Door de bomen voel ik me geborgen, ik word kalmer en daardoor juist scherper van geest. Kale wegen met alleen asfalt jagen mij juist op. Ik moet er niet aan denken dat onze N-wegen straks geen bomen meer hebben.” 

Deanneke Steenbeek overhandigt haar petitie op 22 mei aan de Tweede Kamer. 

'We zeggen nu stoute boom'

Ook Jaap Cannegieter van Stichting Bomen Achterhoek denkt dat het weghalen van bomen de problemen niet oplost. Samen met andere boomzorgorganisaties, zoals Stichting de Woudreus, Bomenstichting Den Haag, Stichting Bossche Milieugroep, Het Groene Hart Brabant en de Bomenridders in Groningen, Leeuwarden, Rotterdam, stuurt Cannegieter begin mei een brief naar de minister in de hoop haar van gedachten te laten veranderen. 

"Volgens Veilig Verkeer Nederland ontstaat 90 procent van de verkeersongelukken door onveilig rijgedrag”, verklaart Cannegieter. “Mensen rijden te hard, zitten te appen achter het stuur, hebben alcohol op of zijn moe. Als de bomen weg zijn, zullen deze bestuurders dus nog steeds uit de bocht vliegen, en zonder belemmering de weilanden in geslingerd worden. Gaat de minister hierna dan ook alle sloten en kanalen dempen, schuren afbreken en lantaarnpalen verwijderen?” Onbegrijpelijk vindt Cannegieter. “Wat er nu gebeurt doet me denken aan een kleuter die zijn hoofd tegen de stoel stoot en zegt: 'stoute stoel'. We zeggen nu 'stoute boom'. Maar wat heeft die boom nu eigenlijk voor stouts gedaan?" 

Nou, onbedoeld toch nog heel wat. Want hoe goedmoedig de bomen er ook uitzien, volgens Patrick Runebregt van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) zijn de bomen pal langs de weg echt gevaarlijk.  "Zeker als bomen een continuüm vormen, dus een soort tunnel zijn,  alsof je door een bos rijdt, dan kunnen ze er voor zorgen dat de bestuurder harder op het gaspedaal trapt. Waarschijnlijk door de geleidende werking ervan." 

Dodelijke ongevallen

De SWOV deed uitgebreid onderzoek naar bermongevallen en concludeerde dat een derde van alle geregistreerde bermongevallen in een bocht gebeurt en, omgekeerd, dat een ongeval in een bocht relatief vaak een bermongeval is: twee derde van de dodelijke ongevallen en de helft van de ongevallen met ernstige verkeersgewonden.

Ook de ANWB trekt in 2014 kritische conclusies na uitgebreid onderzoek:57 procent van de provinciale wegen voldoet niet aan de minimale inrichtingseisen en maatvoering. 

Vergevingsgezind

Zowel de SWOV als de ANWB pleiten voor meer veilige 'vergevingsgezinde' wegbermen. "Vanuit verkeersveiligheid bezien zou het uitgangspunt moeten zijn dat alle wegen veilige wegbermen hebben”, verklaart Runebregt van de SWOV. Vergevingsgezinde bermen zijn bermen die semiverhard zijn, zodat de auto niet meteen in een slip raakt. “Het is een obstakelvrije zone die een botsing met een obstakel kan voorkomen en die de bestuurder ruimte geeft om weer grip te krijgen op de auto en deze weer de weg op te sturen, of bermen waar de bomen zijn afgeschermd door een geleiderails. Een geleiderails absorbeert de botsenergie beter dan een boom."

Botsvriendelijk

Ook John Boender van Kennisplatform CROW, het kennisplatform dat in 2013 een Handboek Wegontwerp uitgaf, vindt zo'n geleiderails een goede oplossing. "Idealiter leg je langs alle wegen een obstakelvrijezone van minimaal 4,50 meter aan, maar dat is in de praktijk niet overal te realiseren. De weggeleider is een heel goed en veilig alternatief. Zo scherm je de bomen botsvriendelijk af en wordt het onmogelijk frontaal op één boomstam tot stilstand te komen."

Ook Jaap Cannegieter van Stichting Bomen Achterhoek is enthousiast over de geleiderails. “Als we met zulke weggeleiders de bomen kunnen sparen en we mensenlevens kunnen redden, dan zijn we eruit toch?”