Precies 10 jaar geleden kreeg Mark Rutte de sleutel van het Torentje. We spreken vier politici over de onderhandelingskwaliteiten van de minister-president. Wat is zijn geheime methode?

De coalitiegenoot: Gert-Jan Segers

Bron: ANP

"Rutte is goed in het smeden van gelegenheidscoalities, dat is een prestatie van formaat, maar het is ook gevaar voor Rutte dat niet altijd meer duidelijk is wat zijn eigen agenda is", zegt Segers. "In de formatie had hij een sterke mening toen het ging over de hypotheekrenteaftrek en over de afschaffing van de dividendbelasting, maar op cruciale momenten in de coalitie was hij afwezig."

"Ik denk dan aan de crisis over het kinderpardon en de discussie over de opvang van kinderen van Lesbos." Volgens Segers liet Rutte toen de onenigheid door anderen uit de coalitie oplossen. "Dat heb ik vaker gezien. Als het lastig is, spreekt Rutte wel zijn zorgen uit, maar laat hij de oplossing aan anderen. Je zou verwachten dat degene naar wie kabinet is vernoemd, Rutte III, dat hij voorop gaat in het sluiten van een deal."

De voorzitter van de Europese Raad: Charles Michel

Bron: AFP

"Rutte is een sluwe vos", zegt Michel, die de vergaderingen van de Europese Raad voorzit. "Hij bedenkt graag verrassingen om het onderhandelingsproces te beïnvloeden." Zo nam Rutte bij de laatste onderhandelingen over de Europese begroting een dik boek mee, de biografie van Chopin, zodat hij niet mee hoefde te vergaderen en kon gaan lezen. Ik heb gelukkig humor en heb de impliciete boodschap begrepen, het was een signaal dat het nog te vroeg was voor een akkoord."

"Rutte weet in de Europese Raad soms ergernis te wekken bij zuidelijke landen. Michel: "Dat gaat beide richtingen op, zuidelijke landen zijn ook zeer hard geweest over de ideeën van Mark. Hij is zeer open en direct, dat geeft andere landen in de raad vertrouwen om samen tot oplossingen te komen."

De mede-onderhandelaar: Job Cohen

Bron: ANP

Job Cohen was in 2010 leider van de PvdA en verloor toen nipt van Rutte. Hij noemt de premier een "liberaal pragmaticus". "Rutte vindt het belangrijker dat er iets wordt bereikt, het kan hem niet schelen of het beleid ietwat naar links of naar rechts gaat." In 2012 ging de partij van Cohen besturen met Rutte. Cohen: De PvdA is daarna enorm afgestraft voor dingen die voor onze partij belangrijk waren. Rutte slaagde erin om de VVD veel minder hard te raken na die samenwerking. Dat deed hij verdomd knap."

De partijgenoot: Ed Nijpels

Bron: ANP

De oud-partijleider van de VVD noemt Rutte een "politieke Bermudadriehoek". "Iedereen wil daar graag met zijn bootje naartoe varen, wil samenwerken met Rutte, maar op het einde van de rit verdwijn je erin. Zo kregen het CDA, de PVV en de PvdA een electorale tik nadat ze met Rutte hadden samengewerkt." Volgens Nijpels kan Rutte mede-onderhandelaars opgewekt naar huis laten gaan, ook al hebben ze van hem verloren.

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.