300.000 euro dwangsom, los je zo een burenruzie op?

Het is een unieke zaak en het conflict sleept zich al 17 jaar voort. Een ruzie in Leersum tussen twee buren die midden in het bos wonen. In 2010 bepaalt de rechter dat als buurman Rozendaal nog één keer met één voet op het terrein van zijn buurman komt, hij 300.000 euro moet betalen. 

Een op de vier Nederlanders heeft linksom of rechtsom een conflict met zijn of haar buren. Soms loopt de ruzie zo hoog op dat de rechter erbij aan te pas moet komen en in bepaalde gevallen wordt er een dwangsom opgelegd. De 300.000 euro die in deze zaak is opgelegd is de hoogste dwangsom ooit in Nederland. .

Deze zaak is volop in het nieuws geweest. Het was zo uit de hand gelopen dat er tonnen overgemaakt moesten worden. Op de Utrechtesheuvelrug hebben de buren al jarenlang ruzie. Het begint in 2000. Buurman Rozendaal kan alleen via het perceel van z'n buurman zijn huis bereiken. Hij heeft recht op overpad, maar de nieuwe buurman wil dat recht inperken. En dat is het begin van een slepende ruzie, met veel verwijten en een gang naar de rechter. 

Op 4 april 2016 gaat het mis. Rozendaal gaat ’s avonds laat - naar eigen zeggen - achter zijn hond aan. Dan komt hij op het terrein van zijn buurman terecht. Maar hij wordt in de bosjes opgewacht door de broer van zijn buren. Hij wordt tegen de grond  geslagen. En alles wordt op camera vastgelegd.

Ruud Rozendaal is betrapt en moet nu 300.000 euro aan zijn buurman betalen. Hij heeft dat inmiddels ook gedaan. Maar helpt het? Want heeft een dwangsom de zaak niet verder doen escaleren  in plaats van een burenruzie op te lossen?

Anthonie Jongbloed, hoogleraar Executie- en Beslagrecht aan de Universiteit van Utrecht zegt dat rechters over het algemeen terughoudend zijn met het opleggen van dwangsommen bij burenruzies. “Met dwangsommen kun je in dergelijke zaken problemen uitlokken”, stelt hij.

“Bij zulke hoge bedragen is niet menselijks ons vreemd. Het is een hoop geld en de meeste mensen hebben dat niet. Veel mensen hopen op de loterij”, vertelt Jongbloed. “Als de wederpartij zich niet aan de rechterlijke uitspraak houdt is er 300.000 euro te incasseren. Nou laten we dan maar eens gaan kijken wat er gebeurt. Er worden verborgen camera’s neergezet. Dan kan het zijn dat iemand maar een halve meter over de grens gaat - maar dan is hij wel een halve meter te ver. En dan ben je inderdaad je dwangsom kwijt.”

Michel Vols, hoogleraar Openbare-orderecht aan de Universiteit van Groningen vindt het ‘tragisch om te zien dat het recht niet in staat is om het probleem op te lossen’. “Mensen komen in een ‘toernooimodel’ terecht waar ze tegenover elkaar komen te staan”, zegt hij. “Daarin blijven ze doorstrijden. Ze moeten steeds  weer stukken inleveren en elke keer weer naar de rechter. Ze benoemen alleen nog de negatieve dingen van elkaar.  

Dat is niet profijtelijk voor het oplossen van een burenruzie. “Het recht lost het juridisch wel op, namelijk dat een dwangsom wordt opgelegd en dat mensen geld moeten betalen. Maar is het probleem dan opgelost? Nee, dat lukt vaak niet.”