Te hoge doseringen bij chemotherapieën, verkeerd beoordeelde scans en onjuiste handelingen: tegen een voormalig oncoloog van het Radboudumc zijn tientallen klachten ingediend. Deze week staat de arts voor de tuchtrechter, tot opluchting van nabestaanden.

De oncoloog in kwestie moet zich donderdag en vrijdag verantwoorden voor het Medisch Tuchtcollege in Zwolle. Het gaat in totaal om 12 zaken: 11 families van overleden patiënten en 1 oud-patiënt hebben klachten ingediend over het medisch handelen van de arts.

Tientallen klachten

Het wordt een ongekend grote zaak voor de tuchtrechter, want het komt zelden voor dat er zoveel klachten tegen een medisch specialist worden ingediend. "Ik ken geen enkele zaak waarin zoveel klachten zijn ingediend tegen 1 arts door patiënten of nabestaanden", zegt letselschadeadvocaat Bram Jansen, die de nabestaanden bijstaat.

Er zijn tientallen klachten per patiënt ingediend tegen de arts, die vanaf 2012 op de afdeling medische oncologie van het Radboudumc in Nijmegen werkte. De klachten gaan in alle gevallen over een onjuiste behandeling, zoals een te hoge of verkeerde doses chemotherapie, het niet juist beoordelen van scans en het te laat inzetten van een behandeling.

'14 medische missers'

Ook Ingrid Oomen is naar de tuchtrechter gestapt. Ze heeft het er nog zichtbaar moeilijk mee als ze vertelt wat haar moeder Tine is overkomen in het Radboudumc. Tine overleed 5 jaar geleden op 74-jarige leeftijd aan de gevolgen van uitgezaaide darmkanker. 2 jaar eerder werd ze ziek, waarna ze werd behandeld door de oncoloog.

Daarbij ging van alles mis. "Ze heeft bij mijn moeder 14 medische missers gemaakt", vertelt Ingrid over de kankerbehandeling van Tine. "Ik heb mijn moeder op haar sterfbed beloofd dat ik er alles aan zou doen dat ze niet meer als arts mag werken."

288 dossiers onderzocht

EenVandaag berichtte in 2019 voor het eerst over de zaak, die aan het licht kwam na klachten van patiënten en een huisarts. Het Radboudumc stelde een onderzoek in naar de oncoloog en liet 288 patiëntendossiers beoordelen op medische fouten. In 42 gevallen was volgens het ziekenhuis sprake van ernstige fouten en was de zorg onvoldoende, in 3 gevallen was er sprake van een mogelijke calamiteit.

Ook kwam aan het licht dat de arts onbevoegd aan het werk was geweest. Ze stond enige tijd niet in het specialistenregister en ook niet in het BIG-register. Zorgverleners zijn verplicht zich daarin te registreren om om patiënten te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen.

Onbevoegd aan het werk

Dat laatste verbaast Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. "Als een arts niet in het BIG-register staat, is hij onbevoegd aan het werk", benadrukt de deskundige. "Dan mag je je geen arts noemen, geen medicijnen voorschrijven, geen operaties uitvoeren en ga zo maar door."

Het is allereerst de verantwoordelijkheid van de arts om geregistreerd te staan, maar volgens hem moet een ziekenhuis er ook op toezien dat de registraties van alle medewerkers op orde zijn. Buijsen vindt het bijzonder dat al die klachten tegen de arts in een academisch ziekenhuis als het Radboudumc hebben kunnen gebeuren: "Zeker een academisch medisch centrum heeft heel veel kwaliteitssystemen."

'Niet te verklaren'

"Ik kan eigenlijk niet verklaren dat dit niet eerder is opgemerkt", vervolgt hij. "Een arts in een academisch ziekenhuis heeft functioneringsgesprekken, heeft intervisie, en als er klachten zijn kan er geklaagd worden", weet de hoogleraar. "Of men heeft het niet gezien, of men heeft het niet willen aankaarten. Het is wel merkwaardig dat als veel dingen fout lijken te gaan niemand dat heeft aangekaart."

Het Radboudumc concludeerde dat er sprake was van disfunctioneren door de oncoloog. De arts werd in augustus 2019 op non-actief gesteld. Ze vocht dit besluit vervolgens met succes aan de arbeidsrechter.

Rechter: onterecht ontslag

Daarop ging het ziekenhuis in hoger beroep en in cassatie, maar verloor beide zaken. Volgens de hoogste rechter is niet gebleken dat er sprake was van disfunctioneren door de oncoloog. De arts gaf aan dat ze privéproblemen had en enkele jaren op het randje van een burn-out had gezeten.

Ze hoopte dat ze de kans kreeg om zich te verbeteren. De rechter oordeelde dat haar werkgever haar die kans heeft ontnomen en dat werd het ziekenhuis zwaar aangerekend. Het Radboudumc moest de arts daarom weer in dienst nemen.

Uitspraak over medisch handelen

Dat de oncoloog weer aan het werk mocht van de arbeidsrechter moet volgens hoogleraar Buijsen niet gezien worden als een uitspraak over de klachten. "De arbeidsrechter wil van de werkgever, dus het ziekenhuis, dat die zorgvuldig te werk gaat bij het beëindigen van een arbeidsovereenkomst. Als procedures niet zijn gevolgd zal de rechter niet geneigd zijn om in te stemmen met ontslag."

"Het is aan het tuchtcollege om naar het medisch handelen van de arts te kijken", legt hij uit. "In het tuchtcollege zitten artsen, die zullen alle klachten afzonderlijk beoordelen en kunnen dan een maatregel opleggen." Dat kan een waarschuwing zijn, 'maar als een arts beticht wordt van dit soort fouten zie je dat de tuchtrechter geneigd is een zwaardere maatregel op te leggen'.

Zaak dankzij nabestaanden

Het tuchtcollege behandelt de klachten in 2 dagen. Dat de zaak er is gekomen is te danken aan de nabestaanden, de Inspectie Gezondheidszorg koos er namelijk voor om geen tuchtklacht in te dienen. Schandalig, vindt letselschade-advocaat Jansen. "Nu moeten de nabestaanden het zelf doen. Dat kost ze veel geld, alles wordt weer opgerakeld en dat zorgt ook voor veel verdriet."

Ook nabestaande Ingrid had liever gezien dat de Inspectie de zaak zelf had opgepakt, vertelt ze. "Het doet me heel veel, ik vind het heel zwaar. Je kijkt toch weer in die documenten, je moet door al die dossiers, het is veel en zwaar om dat iedere keer weer opnieuw te beleven."

400.000 euro ontslagvergoeding

De tuchtrechter doet op 13 januari 2023 uitspraak. De oncoloog werkt inmiddels niet meer in het Radboudumc: haar arbeidscontract werd uiteindelijk in augustus dit jaar door de rechter ontbonden wegens 'verstoorde arbeidsverhoudingen'.

De arts, die een ontslagvergoeding van ruim 400.000 euro kreeg, wil niet reageren zolang de tuchtzaak loopt, laat haar advocaat weten. Uit het verweer blijkt dat ze alle klachten die tegen haar zijn ingediend afwijst.

Na een marathonvergadering van 26 uur heeft de coalitie overeenstemming bereikt over de Voorjaarsnota. Elk van de vier partijen heeft wel iets voor hun achterban binnengehaald. Maar hoe het betaald moet worden, is nog onduidelijk.

De leiders van PVV, VVD, NSC en BBB en hun financieel specialisten overlegden sinds vorige week maandag met minister Eelco Heinen (VVD) van Financiën. In de Voorjaarsnota wordt gekeken hoe het staat met de inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid. Is er meer geld nodig, dan wordt de begroting aangepast.

Wensenlijstje van tientallen miljarden

De coalitiepartijen hadden daarnaast nog een eigen lijstje met plannen. Al met al waren met dat wensenlijstje tientallen miljarden euro's gemoeid. Met een zuinige minister van Financiën was dus van begin af aan duidelijk dat het geen makkelijke onderhandelingen zouden worden.

Na een nacht doorhalen zijn de vier partijen het toch eens geworden. Een greep uit de plannen: de energiebelasting wordt verlaagd, sociale huren worden dit jaar en volgend jaar bevroren, Defensie krijgt jaarlijks 1,1 miljard euro extra, 600 miljoen naar boeren in 2025 en 2026 en extra geld voor gemeenten.

Een grote PR-show

Maar hoe dit alles betaald gaat worden, daarover weigerden de onderhandelaars vandaag iets te zeggen. En dat is wel degelijk van groot belang, zegt politiek-verslaggever Marloes Lemsom.

"Door hoe de coalitie dit nu aanpakt - alleen het goede nieuws presenteren, en de rest achterhouden tot morgen - kunnen wij journalisten niet het volledige verhaal vertellen. Het is dus eigenlijk een grote PR-show. Als daar naar werd gevraagd, zeiden ze allemaal: 'Nee, we zijn heel positief vandaag, niet zo negatief doen.' Terwijl het - ook voor hun eigen kiezers - wel cruciaal is om te weten waar ze erop vooruit gaan, maar ook waar ze er op achteruit gaan."

Belastingmaatregelen

Hoewel formeel dus nog niet bekend is hoe de plannen betaald gaan worden, is er toch al een en ander uitgelekt, vertelt Marloes Lemsom. "Wat wij nu horen is dat de inkomstenbelasting minder wordt verlaagd dan gepland en dat gaat iedereen voelen in de koopkracht. De algemene heffingskorting en de arbeidskorting worden niet geïndexeerd, waardoor je minder overhoudt. Maar voor het volledige koopkrachtplaatje heb je natuurlijk alle informatie nodig."

Het komt er dus op neer dat de meeste dekking voor de plannen gevonden wordt in belastingmaatregelen. Lemsom: "Wij hebben van coalitiebronnen vernomen dat dat gebeurt omdat mensen het dan minder direct voelen in de portemonnee. Belastingen betaal je namelijk maar een keer per jaar."

Eerst het zoet, dan het zuur

Vandaag is dus het zoet gepresenteerd en dan volgt morgen het zuur, zegt Lemsom. "Er zijn nu vooral dingen bekend die ze graag wilden vertellen, waar ze op het moment van een akkoord ook meteen X-berichten over de wereld in slingerden."

Want al snel nadat er een akkoord over de Voorjaarsnota bereikt werd, plaatsen de coalitieleiders iets op X. PVV-leider Geert Wilders was de eerste die iets geplaatste, kort daarna gevolgd door Caroline van der Plas, daarna Dilan Yeşilgöz en een paar minuten later Nicolien van Vroonhoven.

'Knieval voor Geert Wilders'

Maar over bepaalde dingen houden de coalitieleiders zich dus stil, ziet Lemsom. Bijvoorbeeld het extra geld voor asiel. "Bijna 900 miljoen euro, bijna de grootste investering van de hele Voorjaarsnota."

"Daar sprak niemand over voor de camera, dat kwam later pas naar buiten. Vooral omdat het een knieval is voor Geert Wilders van de PVV die vorig jaar juist heel blij was dat er veel minder geld naar asiel zou gaan. Dat geld blijkt nu toch wel nodig te zijn."

Hoofdpijndossiers doorgeschoven

De hobbel van de Voorjaarsnota is nu genomen, maar er zijn nog steeds hoofdpijndossiers die wachten op een oplossing. "Het zal je niet verbazen, maar de moeilijkste dossiers, zoals stikstof en klimaatmaatregelen, zijn blijven liggen", vertelt de politiek-verslaggever.

"Er was extra geld nodig voor het oplossen van het stikstofprobleem, met name voor boeren. BBB was blij dat de pot met geld voor boeren voor een groot deel verdween. Nu zijn ze toch met hangende pootjes teruggekomen bij de minister van Financiën: er blijkt toch meer geld nodig te zijn. Maar dan moeten de andere partijen ze dat wel gunnen. Dit hebben ze nu dus vooruit geschoven."

Het begrip 'incel' is opnieuw in opmars, mede door de Netflix-serie Adolescence. Het staat symbool voor een groep mannen die terugverlangt naar klassieke genderrollen. EenVandaag ging met een groep studenten in gesprek over vrouwenhaat op internet.

In de Netflix-serie Adolescence begeeft de hoofdpersoon, de 13-jarig Jamie, zich online in 'incel'-kringen. Hij wordt daarmee gepest, waarna het steeds extremere vormen aanneemt. De serie is fictie, maar vergezocht is de situatie zeker niet.

Onvrijwillig celibatair

Het woord 'incel' is een samenvoeging van de Engelse woorden 'involuntary celibate', oftewel: onvrijwillig celibatair. Eigenlijk stamt het uit de jaren 90, toen studente Alana een soort lotgenotengroep begon voor jonge vrouwen zonder vriendje. Het was toen nog een heel neutrale term, of een soort geuzennaam. Met het idee: als Alana een partner krijgt, stapt ze uit de groep.

Maar de beweging wordt steeds extremer en door mannen gedomineerd. In de kern bestaat de groep nu uit voornamelijk jonge mannen die geen seksuele of romantische relaties hebben, ondanks dat ze dat wél willen. Wat begon als een neutrale term, is uitgegroeid tot een online subcultuur waar frustratie, afwijzing en vrouwenhaat centraal kunnen staan.

'Macht van man wordt afgenomen'

Uithangborden van deze beweging zijn influencers als Andrew Tate, Nick Fuentes en Hamza Ahmed. Ook mbo-student John* laat zich ook inspireren door Tate, vertelt hij in een discussie met klasgenoten, onder leiding van een verslaggever van EenVandaag.

"Door het feminisme uiten vrouwen zich nu heel fel over de rechten waar ze voor hebben gestreden", vindt John. "Zij zeggen: 'Ik heb geen man nodig, ik heb mijn eigen rechten, ik doe wat ik wil.' In principe wordt dan de macht van de man afgenomen", beredeneert hij.

Terug naar vroegere tijden

Vroeger hadden vrouwen ook minder rechten dan mannen, legt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont uit. Zo waren ze tot 1956 in Nederland nog handelingsonbekwaam en tot 1971 stond in de wet dat de vrouw moest gehoorzamen aan de man, vertelt hij. "Daarna kwamen de jaren van emancipatie, het streven van gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen."

Pont gaat verder: "Maar mensen in de 'manosphere', een online omgeving waarin mannelijkheid verheerlijkt wordt ten opzichte van het feminisme, vinden dat het de andere kant is opgeslagen. En zij willen nu terug naar een man aan het hoofd en een dienende vrouw."

'Dat is toch niet erg?'

In de discussie vraagt student Gijsje zich af waarom mensen in de 'manosphere' zich zo bemoeien met anderen: "Sommige vrouwen hebben ook geen man nodig. Dat is toch niet erg? Waarom zou je je daar als buitenstaander druk om maken?"

De rest van de groep maakt zich zorgen over de invloed van de retoriek van influencers op jonge kinderen. Zo ook Sky: "Als jij tegen een jong kind zegt dat vrouwen geen rechten horen te hebben, gaat hij dat geloven. Ik vind dat best wel gevaarlijk."

Motiverend voor jongens?

Andrew Tate wordt samen met zijn broer Tristan bovendien verdacht van mensenhandel, merkt student Guido op. "Dat kan ik niet los zien van zijn standpunten. Mensen kunnen echt gaan denken dat vrouwen minderwaardig zijn, of eigendom van de man moeten zijn, of zich op een bepaalde manier moeten gedragen."

Een figuur als Tate heeft op jongens en jonge mannen zeker invloed, zegt Pont. "Hij heeft voor hen ook een motiverende kant. Hij zegt: 'Als je wat wil bereiken, moet je er ook wat voor doen'", vertelt de psycholoog over de aantrekkingskracht. Maar de vraag is volgens hem tot welk doel dat moet leiden: "En dat is niet om een goede partner te zijn, maar om de leidende partner te zijn."

Andrew Tate als inspiratie

"Hij is een van mijn inspiratiebronnen", erkent John in het groepsgesprek. "Hij is een inspiratie voor jongens die komen van weinig, die weten hoe het is om arm te zijn, en om geen affectie te krijgen van je ouders of van vrouwen." Tate staat volgens hem voor onafhankelijkheid. "En hij laat veel mensenkennis zien. Dat inspireert mij."

"Ik vind Tate oprecht, slim en meelevend met vrouwen", zegt John. "Hoe bedoel je dat?", reageert klasgenoot Angelina daarop. Volgens John benadeelt Tate vrouwen niet, maar benadert hij ze 'realistisch'. "Als hij zegt dat vrouwen niet met bepaalde kleding de straat op moeten, bedoelt hij: het kan ook fout gaan. Als een meisje zich meer bedekt, haalt een man het niet zo snel in zijn hoofd."

Materialistische machowereld

Deze denkwijze past in het wereldbeeld dat ontwikkelingspsycholoog Pont in de 'manosphere' ziet terugkomen. Dit soort influencers creëren een materialistische machowereld: "Het draait om seks, macht, bezit en geld. Dat zijn de hogere waarden." Ook John denkt in die termen over romantische relaties. "Tate heeft veel financiële vrijheid en wil niet iemand in zijn leven die hem in de weg zal staan of zijn behoeftes zal weigeren."

"Als hij het over bezit heeft, is dat pijnlijk. Maar als ik mijn leven geef voor een vrouw, haar volledig financier en bescherm, vraag ik daar iets voor terug", gaat de student verder. "Als ik voor je op mijn knieën ben gegaan en ervoor gezorgd heb dat je mijn bezit bent, moet ik je beschermen als iemand aan je komt."

'Liefde gaat niet om geld'

"Als ik verliefd ben", reageert Angelina, "gaat het niet om geld. In een relatie sluit je compromissen. Als ik de afwas doe voor mijn vriend die een dag gewerkt heb, doe ik dat omdat ik dat wil. Als hij zegt dat ik dat moet doen, is mijn vrije wil in die relatie weg. Het woord bezit vind ik best wel angstaanjagend."

"Het jasje dat ik aan heb is mijn bezit", voegt Sky toe. "Als ik een relatie neem met Angelina heb ik haar niet gekocht. Stel, ik heb een vriend en ik heb even geen zin, moet ik dan toch ja zeggen? Ik vind niet dat ik ooit iemands bezit kan zijn."

Lastig controleren voor ouders

De 'manosphere' speelt zich grotendeels op internet af. Het blijft voor ouders hierdoor moeilijk om te controleren wat voor informatie hun kinderen tot zich nemen, waarschuwt Pont. "Ze weten vaak niet wat er precies gebeurt." Volwassenen zijn nieuwe bezoekers in de digitale wereld terwijl jonge mensen erin zijn geboren, legt hij uit. "De jeugd loopt hierin dus voor op de volwassen."

Tegelijkertijd zijn de hersenen van pubers nog niet volledig ontwikkeld, voegt de ontwikkelingspsycholoog daaraan toe. "Dus aan de ene kant kunnen we die gewetenloosheid hen niet aanrekenen", zegt hij. "Maar zij begeven zich in een omgeving waar allemaal gewetenloze dingen gebeuren en waar wij eigenlijk te weinig zicht op hebben."

*De naam van John is om privacyredenen verzonnen, de andere studenten worden wel bij hun eigen naam genoemd