1 euro extra betalen voor een tv of telefoon om recycling aan te moedigen? 'Zet natuurlijk geen zoden aan de dijk'

Een extra 'belasting' van 1 euro op elektronica? Als het aan producenten ligt, gaan we die straks betalen. Met de opbrengst zouden apparaten aan het eind van de levensduur dan gerecycled kunnen worden. Maar gaat dit echt werken? "Een euro is zo weinig."

"Wat wil je hiermee bereiken? 1 euro op elk product, zeker op elektronische producten, dat zet natuurlijk geen zoden aan de dijk", vindt hoogleraar circulaire economie en duurzaamheid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam Karen Maas.

Te laag bedrag?

Het idee om consumenten 1 euro belasting te laten betalen op elektronica komt van FIAR, een kenniscentrum en tevens brancheorganisatie voor producenten en importeurs van elektronica. Volgens de organisatie is de belasting nodig om consumenten aan het denken te zetten over hun koopgedrag en om de doelstellingen voor een duurzame economie te halen.

Het is op zich een mooie ambitie, zegt Maas. "Alleen is 1 euro zo weinig. Ik denk niet dat consumenten daardoor denken: goh, er zitten wel heel veel materialen in mijn iPhone, televisie of mixer. 1 euro is dan echt een te laag bedrag om mensen daar enorm over na te laten denken."

Eerdere experimenten

"Ik heb het idee dat er snel iets wordt bedacht en verzonnen terwijl er al veel onderzoeken zijn gedaan naar wat dat dan oplevert aan impact", vervolgt de hoogleraar. "Kijk daar eerst eens een keer serieus naar voordat je weer zoiets ontwikkelt."

Maas wijst op Frankrijk, waar eerder al is geëxperimenteerd met het betalen van 'statiegeld' op electronica. "15 euro op een televisie." Klanten kregen dat bedrag terug wanneer ze de tv aan het einde van de levensduur terugbrachten, legt ze uit. "Maar dat zijn heel vaak nog kleine getallen."

'Niet goed uitgewerkt'

Volgens haar zijn ideeën zoals die van het FIAR nog niet goed genoeg uitgewerkt en lopen plannen vaak ook 'heel erg door elkaar'. "Ze willen met de tax een fonds opzetten om ondernemingen te helpen te verduurzamen. En aan de andere kant hebben ze het ook over recyclen van materialen terwijl er nog zoveel op de afvalbergen ligt."

"In 2050 willen we eigenlijk volledig circulair zijn in Nederland dat is een ontzettende grote ambitie", benadrukt Maas. "Maar hoe gaan we daar komen?", vraagt ze zich af over de deadline die over 26 jaar gehaald moet worden.

Koopgedrag veranderen

De hoogleraar denkt dat we, als maatschappij, eerst ons koopgedrag moeten veranderen. Dat betekent beter nadenken over wat we willen aankopen, minder spullen kopen en die producten bovendien langer gebruiken. Pas dan zullen extra belastingen en heffingen effect hebben op het gedrag van de consument, denkt Maas.

De eerste, belangrijke stap is volgens haar dat we met z'n allen minder afval creëren met ons koopgedrag. "En als de producten echt aan het einde van hun leven zijn, dat ze dan ergens terechtkomen waar ze uit elkaar worden gehaald of worden gerepareerd."

Andere afwegingen

De invoering van een extra belasting zou vervolgens een tweede stap kunnen zijn. Alleen is dan de vraag hoe hoog zo'n heffing zou moeten zijn om deze effectief te laten zijn, zegt Maas. "Misschien moet je wel 50 procent erop zetten, wat je dan ook weer terug krijgt", oppert ze.

Maar dat werpt dan weer vragen op over een ander aspect: de betaalbaarheid van producten. "Kunnen mensen dan nog wel die televisie betalen?", schetst de hoogleraar een mogelijke dilemma. "Er zijn allerlei andere afwegingen die je mee moet nemen om te kijken wat de impact van dat soort maatregelen is", zegt ze tot slot.