Zoetermeer had net als Beverwijk last van ruziënde jeugdgroepen, dit is hoe zij het oplosten

Zo'n 3 jaar geleden werd de gemeente Zoetermeer ook geconfronteerd met geweld uit strijdende jeugdgroepen. In een speeltuin raakte een 17-jarige jongen bij een schietpartij zwaargewond. Een andere jongen werd in zijn gezicht geschoten op de parkeerplaats van zijn school. Een week na de onrust in Beverwijk, spreekt burgemeester Michel Bezuijen van Zoetermeer over de onrust in zijn gemeente en wat hij daaraan deed.

Niet alleen lokaal

"Wat gebeurt hier? Wat is hier aan de hand?", het was schrikken voor burgemeester Bezuijen toen twee geweldsincidenten elkaar opvolgden. Ze bleken een escalatie te zijn in een al langer durende ruzie tussen twee drillrap-groepen uit Den Haag en Delft.

"We kwamen er achter dat het zeker niet alleen een lokaal probleem was, we zagen dat steden als Delft en Den Haag er ook bij betrokken waren."

'Amerikaanse toestanden'

In Zoetermeer zelf probeerde de burgemeester de jongeren zoveel mogelijk van de straat te krijgen met een gebiedsverbod. "Korte termijn maatregelen", noemt hij die. Regionaal kwam er een samenwerking van politie, justitie, jongerenwerk en het zorg- en veiligheidshuis. Er werd onderzocht over wie het ging, waar de groepen zaten en waarom ze zich zo gedroegen.

Ook keek de gemeente naar wat de jongeren dreef. Die aantrekkingskracht tot drillrap noemt Bezuijen voor een deel 'de sensatie'. "Op een gegeven moment kwamen er filmpjes met allemaal messen in wijken uit Zoetermeer", vertelt hij over de video's die hij zag. "Je schrikt daar enorm van." Amerikaanse toestanden. "Dat zou je toch niet in Zoetermeer verwachten?"

Startbrieven

Wie het nodig had, kreeg een persoonsgerichte aanpak van de gemeente waarin werd ingezoomd op de jongere zelf. Zij kregen een brief thuis, die ook aan de ouders was gericht.

'Een startbrief', noemt de burgemeester het, met de boodschap dat de gemeente met ze in gesprek wil om te kijken welke zorg ze nodig hebben. "Om ervoor te zorgen dat ze niet afglijden naar de criminaliteit."

Nauwe samenwerking

Dat het nu alweer zo'n 3 jaar rustig is in Zoetermeer komt door de nauwe samenwerking tussen alle partijen, zegt William Miero. Hij werkt voor gro-up buurtwerk, een organisatie die jongerenwerk in gemeente organiseert.

Het veiligheidsoverleg vindt nog steeds plaats, zelfs nu het rustig is. "Daardoor kunnen wij nu, als er onrust ontstaat, het snel de kop in drukken", legt Miero uit.

'We gaan niet stiekem doen'

De jongerenwerkers zijn overal waar de jongeren ook zijn. "Dat kan online zijn, dat kan op straat zijn." Ze zijn actief op scholen en buurthuizen. "We beantwoorden hulpvragen van jongeren, maar we bekijken ook social media en signaleren bepaalde trends. Er kunnen bijvoorbeeld challenges zijn die jongeren doen die gevaarlijk kunnen zijn."

Zo kijken ze ook mee in whatsapp-groepen of op socials. "Maar wel onder onze eigen naam. Dus we gaan het niet stiekem doen. Jongeren weten wel dat wij het zijn", vertelt Miero.

Korte lijntjes

Ook pikken ze signalen op die te maken hebben met de veiligheid op straat. "Dat er bijvoorbeeld aangekondigd wordt dat er een conflict tussen twee groepen gaat plaatsvinden." Dan worden er andere partijen ingeschakeld. "We hebben hele korte lijntjes."

Online gebeurt er heel erg veel, heeft burgemeester Bezuijen geleerd. "Waar je elkaar vroeger op straat tegenkwam, doen ze dat nu online." Het maakt het lastiger om te achterhalen wat de jongeren precies doen. De gemeente Zoetermeer zou online zelf wel meer willen doen, maar dat mag nu niet vanwege privacy-wetgeving.

Online gebiedsverboden

Bezuijen wil bij onrust bijvoorbeeld een online gebiedsverbod kunnen opleggen. Met zo'n verbod kun je iemand die online oproept tot geweld 'offline halen'. Maar dat is lastig. "Je kan niet zomaar iemand van het internet afhalen." Toch zou het 'mooi zijn' als er meer mogelijkheden zijn, zegt hij. "Op dit moment zijn die heel beperkt."

De gemeente Utrecht experimenteerde al eerder met een online gebiedsverbod. Zo legde burgemeester Dijksma in 2021 een 17-jarige jongen uit Zeist een online gebiedsverbod op nadat hij in coronatijd had opgeroepen tot rellen. De jongen zou een dwangsom moeten betalen als hij toch zou oproepen tot onrust. De Raad van State zette een streep door dit verbod van de burgemeester.

'Ik geef nooit garantie'

Naast wetgeving heeft Zoetermeer ook veel aan subsidie uit het overheidsprogramma Preventie met Gezag. Dat is Rijksaanpak waarmee hulp gefinancierd is om te voorkomen dat jongeren, van 8 tot en met 27 jaar, in de criminaliteit belanden óf erin doorgroeien. "Zo zorgen we ervoor dat we er bovenop zitten en snel kunnen handelen op het moment dat zich iets voordoet."

Bezuijen hoopt dat dit geld bij een nieuw kabinet beschikbaar blijft. Het gaat nu goed, maar hij weet ook dat dit zo over kan zijn. "Ik geef nooit een garantie, want je weet nooit waar iets kan ontstaan omdat we zien dat er nog steeds een groep jongeren is die, helaas, kan afglijden naar de criminaliteit."

'Het komt terug als je verslapt'

"Het is naïef om te denken: het gaat hier nu goed, het kan wel met wat minder en die vinger aan de pols die kan wel er eventjes af", zegt de burgemeester van Zoetermeer.

Juist de investering van de overheid zorgt ervoor dat het nu rustig is. "De kans bestaat dat het terugkomt op het moment dat je verslapt of verzwakt."