Door het handelsakkoord tussen de VS en de EU worden veel Nederlandse exporteurs van groenten getroffen door handelstarieven. Ook telers van champignons voelen onzekerheid. Maar dat is specifiek bij die groente niet nodig, vertellen experts.
Dat Nederland in de land- en tuinbouw vooraanstaand is op de internationale markt, is geen geheim. Maar de link met champignons leggen mensen misschien niet snel. Onterecht, zeggen experts: Nederland is zelfs een uitblinker in de champignonindustrie.
Uniek systeem
"Het Nederlandse systeem is vrij uniek", begint specialist food & agribusiness tuinbouw bij de RaboBank Lambert van Horen. "Dat kennen andere landen minder. Daarnaast zijn er een aantal Nederlandse technologiebedrijven die kwekerijen overal ter wereld bouwen."
Nederland is zelf niet de grootste producent, maar we staan hoog op het lijstje. "China is het land met de grootste productie ter wereld. Daarna komt de Verenigde Staten, dan Polen en als vierde staat Nederland op die lijst."
Plukken en snijden
Dat Nederlandse systeem waar Van Horen het over heeft heet de 'Dutch Shelf System', ook wel het Nederlandse stellingensysteem genoemd. "Dat is wereldwijd bekend om zijn efficiëntie, en om de mogelijkheid om daar zowel handmatig te plukken als met machines te snijden."
Hij vertelt verder over de teelt: "Champignons kennen maar een korte teeltcyclus, dat betekent dat je vaak champignons in dezelfde uitrusting kunt telen. En als je dat dan heel efficiënt doet, dan haal je hoge producties. Dan heb je weinig afval en daardoor ook een lage kostprijs."
Conserven en diepvries
Dat het Nederlandse systeem zowel handmatig kan plukken als snijden, is belangrijk. Dat heeft te maken met een onderscheid in productie, vertelt Van Horen. Handmatig geplukte champignons worden namelijk gebruikt voor de verse productie, de met machine gesneden groenten worden vooral voor conservering gebruikt. En juist daar is Nederland goed in.
"Champignons gaan of naar de versmarkt - zodat wij lekkere champignons uit de supermarkt kunnen eten- , of gaan naar de industrie voor verwerking in conserven of in diepvriesproducten." En vooral die conserven en diepvriesproducten worden veel geëxporteerd, vanwege de langere houdbaarheidsdatum. "Die kunnen met zeevracht worden getransporteerd, en een deel daarvan gaat dus ook naar de Verenigde Staten."
Veel paarden, veel champignons
Maar naast het handige systeem, is er nog een belangrijke reden dat Nederland sterk is op het gebied van champignonproductie, zegt voorzitter LTO Vakgroep Paddenstoelen Tom van Wijk. Zo speelt het hoge aantal paarden in West-Europa indirect een rol.
"Dat komt doordat wij in Nederland onze grondstoffen in belangrijke mate maken op basis van paardenmest. En omdat het aantal paarden in het westen van Duitsland, Nederland en België zo groot is, zijn bedrijven die grondstoffen gaan collecteren. Dat is een belangrijke kurk geweest om de champignonteelt tot verdere ontwikkeling te brengen, ook op basis van kostprijs."
Onderzoek, onderwijs, voorlichting
En om helemaal duidelijk te hebben hoe Nederland vooraanstaand werd in de champignonindustrie, moeten we terug naar de jaren 50, volgens Van Wijk. "In het begin van de vijftiger jaren is er een praktijkschool voor de champignonteelt in Horst opgericht. Daardoor is er een soort drieluik ontstaan: van onderzoek, onderwijs en voorlichting. En daar is die ontwikkeling in gekomen, en bedrijven hebben daarop geanticipeerd."
"Met kennis en kunde, en de infrastructuur door bedrijven dicht bij elkaar lagen, is een hele sterke sector ontstaan. En zo is die totale sector in feite bepalend geworden op mondiaal niveau", gaat Van Wijk verder.
Nederland wereldwijd betrokken
En dat heeft inmiddels een wereldfaam, zegt de voorzitter. "Waar in de wereld ook met champignons of paddenstoelen wordt gewerkt, daar zijn heel vaak Nederlandse mensen of bedrijven bij betrokken die dat tot ontwikkeling hebben gebracht."
Dat beaamt ook specialist Van Horen. De Nederlandse betrokkenheid is op verschillende manieren merkbaar, vertelt hij. "Dat kan zitten in de compost, dat kan ook in het broed (een soort zaad, red.) zitten. En het kan zitten in de machines die gebruikt worden of het acclimatiseren, en zelfs ook in het conserveren of diepvriezen van die champignons. Daar zijn een aantal Nederlandse bedrijven sterk in."
Nederlandse deskundigheid
Gaan de importheffingen er dan voor zorgen dat Amerika zelf een deel van de diepvriesproductie van champignons op zich neemt? Al met al zorgt de positie van Nederland er volgens Van Wijk voor dat de champignonsector geen acute zorg hoeft te hebben.
"Veel bedrijven die met champignonteelt te maken hebben, vragen vaak toch Nederlandse deskundigheid om hen daarin te begeleiden. En vaak zijn ook de machines die men nodig heeft om die teelt mogelijk te maken van Nederlandse komaf", zegt hij.
'Grote voorsprong'
Het zijn met name de mechanisch geoogste champignons die verwerkt worden, die hun weg vinden naar de wereldmarkt.
In Amerika is daar nog steeds een belangrijke afzetmarkt voor. "Als je ziet hoe de bedrijven in Amerika eruit zien, zijn die eigenlijk niet geschikt om op een doelmatige wijze mechanisch geoogste champignons te produceren. En Nederland heeft daar zeker nog een hele grote voorsprong in."