Waarom deze hoofddocent islamologie denkt dat Israël niet zal tekenen voor een wapenstilstand met Hamas

"Hamas wil al heel erg lang een wapenstilstand met Israël", legt Joas Wagemakers uit. Hij is hoofddocent Arabisch en islamologie aan de Universiteit Utrecht en vertelt dat Hamas de aanslag van 7 oktober 2023 heeft gepleegd om de Palestijnste kwestie op de kaart te zetten. "En nu hebben ze hun doel bereikt en valt er dus niets meer uit de oorlog te halen."

Hamas wil wapenstilstand

De wereld heeft nu inderdaad op de televisie, radio, krant én social media kunnen zien hoe de situatie in Gaza is. En nu dat doel is bereikt, heeft Hamas als organisatie nog maar één ander doel: een einde maken aan de oorlog.

"Ze willen zo snel mogelijk een einde aan het geweld en de honger in de Gazastrook maken", vertelt de hoofddocent over de reden achter de voorgestelde wapenstilstand. "Hamas is nu geneigd om te accepteren wat ze aangeboden wordt, zolang er maar een einde aan de oorlog komt."

Belangrijke leiders geliquideerd

De grote klappen die ze de afgelopen 22 maanden hebben gehad, tellen hier duidelijk ook in mee, legt hij uit. "Als je kijkt naar de leiders van Hamas, dan zie je dat een flink aantal van hen is geliquideerd door Israël. Dat geldt voor politieke leiders, maar veel meer nog voor militaire leiders, militaire commandanten en dergelijke."

Maar dat moet ik tegelijkertijd genuanceerd worden, zegt Wagemakers. "Want in de afgelopen 20, 25 jaar hebben ze voortdurend te maken gehad met dit Israëlisch beleid. Dus het klinkt misschien wat vreemd als ik dat zeg, maar Hamas is dit als het ware ook gewend."

Tienduizenden strijders verloren

Alleen, dat is niet het enige waar Hamas mee heeft te maken. De slagkracht is ook flink afgenomen. "Wapens, dat is echt een heel stuk minder geworden, want de toevoerstromen die zijn voor een groot gedeelte afgesneden. En het is ook zo dat het aantal strijders drastisch is afgenomen."

De hoofddocent denkt dat Hamas in de bijna 2 jaar zo'n tienduizenden strijders heeft verloren. "Tegelijkertijd hebben ze ook weer een hoop nieuwe strijders gerekruteerd. De vraag is wel of die net zo ervaren en net zo getraind zijn als de mensen die ze vervangen."

'Grote klappen gehad'

En andere grote tegenslag waar Hamas mee te maken heeft is infrastructuur, vertelt de hoofddocent. "Daar hebben ze eigenlijk de grootste klappen ontvangen. Als je kijkt naar het tunnelnetwerk dat Hamas had, dat is in ieder geval voor een gedeelte verwoest."

"Die zijn ook het moeilijkst om weer te vervangen en weer op te bouwen", legt hij uit. "Over het algemeen heeft Hamas grote klappen gehad", benadrukt hij nogmaals. En die klappen leiden er nu dus toe dat ze nogmaals een poging willen doen om met Israël in gesprek te gaan.

'Israël wil Hamas vernietigen'

Of zo'n wapenstilstand van 60 dagen er daadwerkelijk komt, hangt nu dus af van de reactie van de Israëlische regering. En volgens Wagemakers zal die reactie hoogstwaarschijnlijk niet in het voordeel van Hamas zijn. "Israël wil Hamas vernietigen", zegt hij.

"Israël heeft recentelijk ook gezegd dat ze geen deelakkoord, waarbij de Israëlische gijzelaars gedeeltelijk worden overgedragen, meer willen. Ze willen de veiligheidscontrole hebben over de Gazastrook. Ze willen dat Hamas ontwapend wordt." Ook wil Israël dat er een nieuw bestuur komt in de strook. "Dus niet Hamas, maar ook niet de Palestijnse autoriteit."

Meer concessies doen?

Het zijn eigenlijk eisen die moeilijk zijn voor Hamas om te accepteren, legt dat hoofddocent uit. "Hamas is ontstaan onder Israëlische bezetting in 1987", naast elkaar bestaan zonder oorlog te voeren is dus mogelijk. Maar een strook die wordt bestuurd door Israël zou ook een verlies zijn voor Hamas, stelt hij.

"Israël heeft zich in 2005 grotendeels teruggetrokken uit de Gazastrook. En als Israël daadwerkelijk de hele Gazastrook opnieuw zou bezetten, dan zou dat wel een enorm verlies zijn vanuit het oogpunt van Hamas." Hij denkt daarom ook dat Hamas in de onderhandelingen eerder geneigd is tot het doen van andere concessies.

Gevolg van conflict

Maar, is het - zoals Israël wil - überhaupt een mogelijkheid om Hamas te verslaan en te ontmantelen? De hoofddocent denkt van niet. "Hamas is een organisatie die heel erg diep geworteld is in de Palestijnse samenleving. Het is eigenlijk een logisch gevolg van het Palestijnse-Israëlische conflict, omdat het daaruit voortvloeit."

"Het is ontstaan uit de Palestijnse samenleving, het volk en het islamisme", gaat hij verder. Daarnaast zegt hij over Hamas: "Het idee dat de islam niet alleen een geloof, maar ook een politiek en maatschappelijk relevante ideologie is, speelt ook mee. En al die factoren blijven aanwezig, ook al zou je Hamas helemaal van de kaart kunnen vegen."

Nieuwe beweging

Wagemakers voorspelt zelfs dat er dan een nieuwe beweging à la Hamas zal opkomen. "Om de eenvoudige reden dat het voorkomt uit factoren die blijven bestaan. En wil je Hamas verslaan, dan zul je eigenlijk factoren moeten verslaan die niet te verslaan zijn."

"Dan zul je eigenlijk het Palestijnse nationale gevoel, de Palestijnse nationale identiteit, het Palestijnse islamisme, weg moeten halen", somt hij op. "En zolang die dingen en het conflict blijven bestaan, blijft Hamas ook bestaan."